5V 10.4 dl2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

10.4: Stoffentransport

Deze les:

- Bespreken Exit ticket + huiswerk

- Oefening Bloedarmoede

- Extra oefening of Examenvraag

- CO2-transport

10.4 Leerdoelen

8. Je beschrijft de bloedsamenstelling

9. Je legt het transport van O2 en CO2 via het bloed uit en beschrijft de functie van myoglobine

10. Je interpreteert O2-verzadigingscurves en leidt waarden af.

Exit ticket: Het Bohr effect

Bloed is voor 100% verzadigd als het 20 mL O2 per 100 mL bevat.

In beenspieren van een mens heersen de volgende omstandigheden:

- in rust: pO2 = 5,0 kPa, pCO2 = 5,3 kPa

- in actie: pO2 = 3,0 kPa, pCO2 = 8,0 kPa

In de haarvaten van deze spieren komt bloed binnen waarvan de pO2 = 14 kPa en de pCO2 = 2,7 kPa. 

Bereken hoeveel ml O2 per 100 mL bloed in actie meer wordt afgegeven door het Bohr effect dan in rust.

Uitwerking: Het Bohr effect

Bloed vanaf de longen: Hb verzadigingspercentage 98% 

Spieren in rust: Hb verzadigingspercentage 70%

Afgifte in rust: 98-70=28% 

Spieren in actie: Hb verzadigingspercentage 32%

Afgifte in actie: 98-32=66%

66-28=32% *20 mL/100mL = 7,6 mL/ 100mL

Oefening: Bloedarmoede

Wietske gaat ondanks haar bloedarmoede joggen. Door haar bloedarmoede in het hemoglobinegehalte van haar bloed gedaald van 8,5 mmol/L naar 5 mmol/L. Bij een hemoglobinegehalte van 8,5 mmol/L bevatte haar bloed bij 100% verzadiging 205 mL O2 per liter.

In haar longen is de pO2 13 kPa en de pCO2 8,0 kPa.

Tijdens het joggen is de pO2 in haar beenspieren 3,0 kPa en de pCO2 10,7 kPa. Bereken hoeveel mL O2/L haar bloed door bloedarmoede minder aan haar beenspieren tijdens het joggen kan afgeven.

Uitwerking: Bloedarmoede

Bloed vanaf de longen: Hb verzadigingspercentage 94% 

Spieren tijdens joggen: Hb verzadigingspercentage 24%

Afgifte =  94 - 24 = 70% van 205 mL O2 / L (bij 8,5 mmol Hb) = 143,5 mL O2 / L

Bij bloedarmoede (5 mmol Hb) is 100% verzadiging; (5/8,5) x 205 = 120,6 mL O2/ L.

Afgifte is dan 70% van 120,6 mL = 84,4 mL O2 / L

Minder afgegeven door bloedarmoede = 143,5 - 84,4 = 59,1 mL O2/L

Aan de slag!

- Nakijken/bespreken huiswerk + mini D-toets 10.1 - 10.3

- Maken extra oefeningen Bohr effect. 

- OF maken Examenvraag

Klaar? Lezen 10.4 'Koolstofdioxidetransport in bloed'

CO2 afgifte (weefsel) BINAS 83E

Stap 1 

De CO2 die in de weefsels wordt geproduceert diffundeert naar het bloed. 

5% daarvan lost op in het bloedplasma, 95% diffundeert de rode bloedcellen in

1

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 2 

1/3 bindt aan Hb tot HbCO2 (kost een H+).

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

2

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 3 

2/3 reageert met H2O met behulp van het enzym koolzuurhydrase tot H2CO3.

3

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 4

H2CO3 lost op in water en splitst naar H+ en HCO3-.

HCO3- diffundeert de rode bloedcel uit.

Cl^- diffundeert de rode bloedcel in om het spanningsverschil op te heffen.

4

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 5

H+ bindt aan hemoglobine tot HbH.

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

5

CO2 afgifte (longen)

Beschrijf de stappen die in de longen plaatsvinden. 'Lees' de tekening in BINAS tabel 83E.

CO2 afgifte (longen)

1. O2, Cl- en HCO3- diffunderen de rode bloedcel in.

2. O2 bindt aan Hb, H+ en CO2 komen vrij.

3. H+ en HCO3- vormen H2CO3

4. H2CO3 valt uiteen in H2O en CO2

5. CO2 diffundeert de cel uit, het bloedplasma in en richting het longblaasje.

Zuurgraad bloed

CO₂ komt vrij in je lichaam door dissimilatie en verzuurt het bloed.

Dissimilatie is verbranding (mbv zuurstof/ O₂) van energierijke stoffen (zoals glucose). Hierbij komt energie vrij en CO₂ (en water).

CO₂ + H₂O -> H₂CO₃ -> H⁺ en HCO₃^-

Zuurgraad bloed

Veel van de CO₂ en H⁺ ionen worden afgevangen door hemoglobine maar ook ander eiwitten fungeren als buffers.

Deze stoffen heten bufferende stoffen/ pH buffer.