12.2 De lever V5 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 12.2 Processen in de lever

Lesdoel 11.2 

De lever (bouw, functies)

Leerdoelen 4 en 5 uit het boek.

Leerdoel 4

Je beschrijft de bouw en functies van de lever 

Vraag

Wat weet je nog over de lever uit het hoofdstuk Voeding en vertering en bloedsomloop.

Schrijf op (2 min).

(Waar zit de lever, welke functie in de vertering, welke aan-en afvoerende bloedvaten)

Bloed aan-/afvoer

Aanvoerende bloedvaten:

Leverslagader en poortader (vanaf de 

darmen)

Afvoerend bloedvat:

Leverader

Leverlobje

Sinusoïde

Zijn de pijlen juist weergegeven?

A: P wel, Q wel

B: P wel, Q niet

C: P niet, Q wel

D: P niet, Q niet

Zijn de pijlen juist weergegeven?

A: P wel, Q wel

B: P wel, Q niet

C: P niet, Q wel

D: P niet, Q niet

Functies van de lever

De lever heeft veel verschillende functies:

Koolhydraat-/ vet-/ eiwitstofwisseling

Ontgiften

Rode bloedcellen opruimen

Stoffen opslaan (ijzer/glycogeen/vitaminen/mineralen)

Bloed leveren

Gal vormen

Functies van de lever

Afweer

Afweer

In de wand van de sinusoïden bevinden zich Kupffercellen.

Deze cellen breken schimmels, bacteriën, parasieten en celresten af.

Leerdoel 5

Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van koolhydraten 

Koolhydraatstofwisseling

glycogenese-glucogenese-gluconeogenese

Koolhydraatstofwisseling 

Bij een hoog bloedsuikergehalte zetten levercellen glucose uit het bloed om in glycogeen (onder invloed van insuline uit de alvleesklier)= glycogenese

Glucose

Glycogeen

Koolhydraatstofwisseling 

Bij een laag bloedsuikergehalte zetten levercellen glycogeen om in glucose en geven dat af aan het bloed (onder invloed van glucagon uit de alvleesklier): glucogenese

Glucose

Glycogeen

Koolhydraatstofwisseling 

Wanneer de glycogeenvoorraad onvoldoende is voor de energiebehoefte wordt door de lever glucose gemaakt uit andere voedingsstoffen = gluconeogenese

Vetten

Aminozuren

Glucose

Vraag

De schommelingen in glucosegehalte van het bloed in de poortader, in de leverader en in de leverslagader worden met elkaar vergeleken. In welk van deze bloedvaten is het verschil tussen het minimum en het maximum glucosegehalte van het bloed het kleinst en in welk het grootst? Leg uit.

Leerdoel 5

Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van vetten 

Vetstofwisseling 

De lever zet vetachtige stoffen om naar lipoproteïnen waardoor de hydrofobe vetten wel in het bloedplasma vervoerd kunnen worden (H11). 

LDL en HDL blaasjes.

Vetstofwisseling 

Essentiële vetzuren kan de lever niet maken. Die moet je via je voeding binnen krijgen (H11).

De lever maakt ook cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)

Nutteloze vetzuren

Nuttige vetzuren

Vetstofwisseling 

Vetten worden in het lichaam gebruikt als energiebron, bouwstof, bescherming. 

Overbodige vetten worden afgescheiden in de vorm van cholesterol of galzure zouten (gal) 

Vetstofwisseling 

De lever maakt ook cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)

Cholesterol is de basis voor de aanmaak van sommige hormonen (testosteron, oestrogeen, bijnierhormonen)

Cholesterol zit in celmembranen voor flexibiliteit

Leerdoel 5

Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van eiwitten/ aminozuren 

Eiwitstofwisseling

transaminering-deaminering-ammoniak-ureum-dissimilatie-lipogenese-gluconeogenese

Eiwitstofwisseling

(of eigenlijk de aminozuurstofwisseling)

Veranderen van aminozuren: transaminering

Afbreken van overtollige aminozuren: deaminering

Transaminering

De lever kan aminozuren omzetten in andere aminozuren 

Vraag

Hieronder een aantal stoffen die in het lichaam van de mens voorkomen:

1) aminozuren

2) koolhydraten

3) eiwitten

Van welke van deze stoffen kan in de lever de concentratie in het bloed gewijzigd worden? Leg uit.

Eiwitstofwisseling 

Overtollige aminozuren worden door de lever afgebroken (er is geen ‘voorraad’). 

De lever produceert ook verschillende plasma-eiwitten (eiwitten in het bloed).

Afbraak aminozuren

Deaminering: de stikstofgroep wordt verwijderd -> ureum wordt gevormd.

Afbraak aminozuren

Koolstofskelet wordt verbrandt, omgezet naar glucose (gluconeogenese) of vet (lipogenese)

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Afbraak 

gifstoffen

Afbraak gifstoffen 

Levercellen breken lichaamsvreemde stoffen af (alcohol, nicotine, medicijnen etc.) -> detoxificatie

Afbraak gifstoffen 

alcohol -> ethanal -> azijnzuur/glucose/vet

Twee enzymen betrokken: alcoholdehydrogenase en aldehydedehydrogenase) 

Afbraak gifstoffen 

Cirrose: 

Er komt veel bindweefsel in de lever -> leverfunctie gaat achteruit.

Komt door overmatig alcoholgebruik.

Afbraak rode bloedcellen

Afbraak rode bloedcellen

Afbraak rode bloedcellen 

Milt en lever breken oude bloedcellen af.

Afbraak van hemoglobine levert: IJzer en biliverdine

IJzer: wordt gebonden aan eiwit-> ferritine (ijzervoorraad in je lever)

Afbraak rode bloedcellen 

Biliverdine, wordt omgezet naar bilirubine (gele kleurstof), wordt uitgescheiden via de gal en klein deel via de urine

Bilirubine wordt door darmbacteriën omgezet en veroorzaakt de bruine kleur van ontlasting (H10).

Overige functies

Stoffen opslaan (ijzer/glycogeen/vitaminen (A, D, B12 en K) en mineralen).

Bloed leveren - 0,5 tot 1,5 L bloed - bloeddepot.

Gal vormen

Vraag

1. Welk bloedvat bevat bloed met het 

hoogste O2-gehalte?

2. Welk bloedvat bevat bloed met pas

opgenomen voedingsstoffen?

3. Welk(e) bloedvat(en) bevat(ten) 

O₂-arm bloed?

Geef de namen van de bloedvaten en ligt je antwoord toe.

Vraag

Enkele stoffen in het lichaam van de mens:

essentiële aminozuren, glucagon, glucose en ureum. Welke van deze stoffen worden in de lever gevormd?

1. essentiële aminozuren
2. glucagon
3. ureum
4. glucose

Vraag

Enkele stoffen in het lichaam van de mens:

essentiële aminozuren, glucagon, glucose en ureum. Welke van deze stoffen worden in de lever gevormd?

1. essentiële aminozuren
2. glucagon
3. ureum
4. glucose

Lesdoel 11.2 

• Je beschrijft de bouw en functies van de lever (leerdoel 4)
• Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten (leerdoel 5)

Huiswerk

Maak opdrachten 12.2.

Leerdoelen 4, 5.

Minimaal 1 opdracht per leerdoel.