Gouden eeuw en boekpresentatie les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

- Schrift en pen en je gemaakte aantekeningen alvast klaar leggen.

Programma

- 16e en 17e eeuw achtergronden 

+ leestijd

- Welke boeken zijn er te kiezen?

- Indelen groepen met een boek.

Groepsopdracht

Deze onderdelen komen voor in jullie presentatie Historische letterkunde (niet noodzakelijk in deze volgorde):

✣ Stukje brontekst voorlezen

✣ Vertel iets over de taal van het betreffende werk

✣ Geef een samenvatting van het verhaal (kort)

✣ Plaats het verhaal in de historisch context

✣ Aantrekkelijke vorm!!

✣ Maak zelf een filmpje (trailer) of kom met een andere suggestie.

✣ De presentatie duurt minimaal 10 minuten

Warenar - P.C. Hooft

Geld en liefde - wie droomt er niet van? Het verlangen naar bezit en geluk is van alle tijden. P.C. Hooft speelde er gretig op in toen hij in 1617 een eeuwenoud blijspel over een vrek en zijn dochter in een eigentijds decor op de planken bracht. De komische verwikkelingen rondom een pot met geld en een opgedrongen huwelijk spelen zich af in het hartje van Amsterdam, een snel groeiende stad waar arm en rijk hun plaats moesten vinden. De vrek en de rijkaard, het meisje en de minnaar, de dienstmeid en de boekhouder, allemaal houden ze het publiek een spiegel voor. 'Warenar' werd de succesvolste komedie van de zeventiende eeuw. 

 

Het toneelstuk Warenar is in modern Nederlands vertaald en voorzien van uitvoerige toelichting en illustraties. De huwelijksgewoonten en het sociale vraagstuk van rijkdom en armoe in de jonge Nederlandse Republiek krijgen ruim aandacht in deze uitgave, evenals de bloeiende theatercultuur in de tijd van Hooft. 

De boeken

Waar kan ik uit kiezen:

Warenar, Spaansche Brabander, Joseph van Vondel, Van verre landen, Wilhelmus en de anderen

Spaanse Brabander - G.A. Bredero

Een stad vol mislukte integratie, armoede en bedrog. Bredero laat zijn lezers meemaken hoe dat uitpakt. In 1617 schrijft hij een komisch toneelstuk met een serieuze ondertoon over de Brabantse praatjesmaker Jerolimo die zijn Antwerpse schuldeisers is ontvlucht en zich in Amsterdam veel mooier en rijker voordoet dan de hongerige schooier die hij in feite is. De verwikkelingen spelen zich af in hartje Amsterdam, een snel groeiende stad, waar arm en rijk hun plaats moeten vinden en waar bedrog steeds op de loer ligt. Naast de opschepper en zijn knecht Robbeknol komen allerlei Amsterdamse bijfiguren uit de maatschappelijke onderklasse aan het woord. Behalve het sociale vraagstuk van de immigratie en armoede krijgen ook historische achtergronden, de taal en cultuur uit de tijd van Bredero (1585-1618) ruim aandacht. Spaanse Brabander is in modern Nederlands vertaald en voorzien van uitvoerige toelichting en illustraties.

Wilhelmus en de anderen

Wilhelmus en de anderen. Nederlandse liedjes 1500-1700 is bedoeld voor literatuuronderwijs en CKV-1 in de bovenbouw van havo en vwo. In 21 liedjes, door Camerata Trajectina opgenomen op CD, maakt de leerling kennis met de Nederlandse cultuur van de zestiende en zeventiende eeuw. Het rijk geïllustreerde boek heeft zes themahoofdstukken: oorlog, zeemansleven, religie, liefde, maatschappijkritiek en feestcultuur. Tekst, beeld en geluid brengen de veelzijdige periode tot leven, bijvoorbeeld via het oorlogsgeweld in het Wilhelmus, de schipbreuk van 't Schip De Zwarte Haan, de ongelukkige liefde in Het daget in den oosten, de dronkemansruzie in Bredero's Boerengezelschap, het contrast tussen oorlog en vrede in Vondels kerstnacht en het drinkgelag in Driekoningenvreugd'.

De teksten zijn herspeld en vertaald en voorzien van cultuurhistorische toelichting.

Joseph van Vondel

In Vondels Joseph, een bijbelse tragedie maakt de lezer kennis met de oudtestamentische Joseph, een goudeerlijke en naïeve jongen van zeventien. Hij is de oogappel van zijn vader, Jakob, maar zijn broers haten hem en willen hem uit de weg ruimen. Vondel zet met beeldrijke taal de broeierige sfeer in het gezin neer. Onafwendbaar nadert een huiveringwekkende ontknoping.  

 

Voor dit deel in de reeks Tekst in Context is Joseph in Dothan (1640) bewerkt. Het stuk trok in de Gouden Eeuw volle zalen en was een van Vondels succesvolste tragedies. Dankzij thematische toelichtingen en pakkende illustraties krijgen de bijbelse dynastie van Abraham, de theatercultuur in Vondels tijd en de sociaaleconomische omstandigheden in de Nederlandse Republiek ruim aandacht. 

Verhalen over verre landen

Reizen was in vroeger eeuwen erg riskant. De overlevingskans voor de schepelingen was gering, want veel schepen leden schipbreuk, vergingen in stormen, vlogen in brand of werden gekaapt. Maar wie heelhuids terugkeerde, had in elk geval veel te verhalen. Menigeen dikte ook zijn belevenissen aan. De vaak spectaculaire avonturen interesseerden veel meer mensen dan alleen de eigen kring in dorp of stad. Gewiekste uitgevers lieten de verhalen, dagboeken en scheepsjournalen drukken en zorgden voor een flinke verspreiding. Van deze reisverhalen biedt dit deel in de reeks Tekst in context een uitgekiende selectie.

De 16e en 17e eeuw

Dautzenberg: wat is dat voor boek?

Waarom?

Met welke blik informatie noteren?

De 16e en 17e eeuw

- Historische achtergrond 

- De Nederlanden

- Cultuur

De renaissance

- Kunst en cultuur: renaissance, antropocentrisme, individualisme, empirisme

- Wetenschap

- Geloof

Deze begrippen moet je kunnen toepassen op de gelezen boekjes.

Literatuur en taal

Classicisme

translatio, imitatio, aemulatio

purisme

epigram/puntdicht

aforisme/spreuk

essay

sonnet

estheticisme en realisme

De Nederlandse taal

Deze begrippen moet je kunnen toepassen op de gelezen boekjes.

Rederijkersliteratuur

  - Rondeel

-        - acrostichon

- sonnet

Planning presentaties V4 - Week 23/24/25

Presentaties minimaal 10 minuten, maximaal 15

Week 23, vrijdag 7 juni: 

Jorrit, Jeroen, Jelmer (Vondels Joseph)

Jesper, Dani, Tristan (Spaanse Brabander)

Elin, Hala, Danielle, Gabrielle (Wilhelmus)

Week 24, woensdag 12 juni

Ruben, Eise, Mats (Spaanse Brabander)

Anna, Leonora, Famke (Warenar)

Malaika, Lotte, Ryanna (Van verre landen)

Week 24, donderdag 13 juni

Ben, Luuk, Riemer (Wilhelmus)

Silja, Xiao, Geanne (Van verre landen)

Laurentius, Thymen, Rutmer (Warenar)