1.5 Transport door membranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Transport door membranen

Basisstof 5:

Transport van moleculen door membranen

Lesplanning

• Terugblik basisstof 4
• Zelfstandig aan de slag met opdrachten bs 4
• 
  
• Uitleg bs 5
  
• Afsluiting
  

Aan de slag!

Wat?	Basisstof 4: opdr. 34, 37, 38, 39, 40, 41, 42
Hoe?	maak een tabel/ tekening/ pwp waarin je twee begrippen uitlegt en met elkaar vergelijkt
Hulp nodig?	check je boek
Tijd:	15 min
Uitkomst:	2 slides waarmee je de rest van de klas uitleg kan geven
Klaar?	Lees en maak Thema 4 BS1

Aan de slag!

Aan de slag!

Wat?	Basisstof 4: opdr. 34, 37, 38, 39, 40, 41, 42
Hoe?	maak een tabel/ tekening/ pwp waarin je twee begrippen uitlegt en met elkaar vergelijkt
Hulp nodig?	check je boek
Tijd:	15 min
Uitkomst:	2 slides waarmee je de rest van de klas uitleg kan geven
Klaar?	Lees en maak Thema 4 BS1

Aan de slag!

Leerdoelen

Na deze les kun je...

• de concentratie van een oplossing berekenen.
• uitleggen wat diffusie en osmose is en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.
• beschrijven hoe transport van stoffen via (cel) membranen plaatsvindt. 

celmembraan BINAS 79D

Transport door membranen

Membranen zijn semi-permeabel

• semi-permeabel = half doorlatend voor moleculen.

• Membranen zijn opgebouwd uit fosfolipiden, waardoor vetachtige moleculen ("stereoïden") zich gemakkelijk door de membraan kunnen bewegen.

• Kleine moleculen zoals gassen kunnen altijd door de membraan bewegen. Deze moleculen bewegen dan altijd van hoge naar lage concentratie. 

Transport door membranen

3 manieren waarop moleculen de cel in of uit kunnen gaan

• Diffusie 

         - klein of vetachtige                 

• Osmose 

         - water

• Via transporteiwitten 

         - grotere moleculen

Transport door membranen

Diffusie

• Moleculen bewegen vrij.

• Altijd van hoge naar een lage concentratie.

• Kost geen extra energie (ATP)

Transport door membranen

Osmose

• verplaasten van water moleculen door membraan via aqua-poriën.

• osmotische waarde = concentratie opgeloste stoffen.
• altijd van lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

• Kost geen extra energie (ATP)

Transport door membranen

Osmotische waarde

• gaat alleen om de concentratie opgeloste stoffen. 
• zetmeel lost niet op

         geen invloed op de osmotische waarde

• NaCl splitst in water in Na+ en Cl-

         hierdoor wordt de osmotische waarde 2x zo hoog

Dus 2% glucose-oplossing heeft een lagere osmotische waarde dan 2% NaCl-oplossing.

Transport door membranen

Osmose dierlijke cel

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Transport door membranen

Osmose plantaardige cel

de begrippen hyper- en hypotoon zijn altijd relatief; dus ten opzicht van....

Let daarom altijd goed op of de cel hypotoon of juist de omgeving hypotoon is. 

Osmose en zalm

Transport door membranen

Membraaneiwitten

• Eiwitten in membraan zorgen voor transport van 

     grotere / geladen moleculen.

• Transport kan alle kanten op:

            - van hoge naar lage concentratie: passief  (kost geen extra energie)

            - van lage naar hoge concentratie: actief (kost wel extra energie)

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. 

Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Transport door membranen

Werkplan

• Beschrijf de groepen en geef aan dat deze gelijkwaardig moeten zijn.         Gebruik aantallen als die gegeven zijn.
  
• Beschrijf de onderzoeks-variabele. 

     Deze is altijd gekoppeld aan de onderzoeksvraag, vaak gegeven in de               context.

• "Alle andere omstandigheden zijn gelijk". 

      Uiteraard dit pas vermelden na het beschrijven van de variabele.

• Beschrijf wat er gemeten moet worden. 

     Dit moet je ook echt kunnen meten. Dus de groeisnelheid meten kan niet,           maar wel elke dag de lengte de van de wortels meten.

• "Per groep de gemiddelde bepalen en de groepen met elkaar vergelijken".

Osmose en context

Osmose en context

• De omgeving heeft door het zout een veel hogere osmotische gekregen, waardoor er water uit de cellen van de slak verplaatst zal worden. Hierdoor sterven de cellen van de slak.
• Osmose

Water moleculen (blauw) bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

biologiepagina.nl