Hfd 12 Uitspraak en Spelling

• Onderwijswetenschappen
• WO
• Studiejaar 2

Vakdidactiek 

Uitspraak en spelling

Leerdoelen

Je kunt:

1. meerdere oefeningentypes voor het trainen van de klanken en uitspraak beschrijven.
   
2. van meerdere activiteiten op het gebied van spelling en uitspraak aangeven wat er precies geoefend wordt.
   
3. regels en strategieën voor het trainen van de spelling benoemen.
   
4. meerdere manieren aangeven waarop dyslectische leerlingen bij het leren van een moderne vreemde taal kunnen worden ondersteund.
   
5. de theorie toepassen in korte casussen
   

Spelling, uitspraak & dyslexie

Naam?Stoor?
Koos?
Sik?

Hoe wordt spelling en uitspraak in jouw les aangeboden?

Klank = teken?

“wanneer leerlingen … aan tweede- taalverwerving beginnen, worden ze geconfronteerd met woordenlijsten die bestaan uit verschillende onbekende woorden met een nieuwe, ongekende klanktekenkoppeling. Er is absoluut geen één-op-één-verhouding tussen klank en teken”.

Bron: Tops, W., & Boons, G. (2013). Dyslexie en moderne vreemde talen. Apeldoorn, Garant

klanktekenkoppeling

Spreek je het uit zoals je het schrijft?

Schijf je het zoals het klinkt?

kein

tout

small

Regels en Strategieën Spelling 

1. klanktekenkoppeling; een bepaalde klank wordt altijd weergegeven met 1 letter(combinatie) (hangt van de doeltaal af of dit veel voorkomt): oom

(klank /m/ = teken m)

2a. regelstrategie op grond van spellingregels: oma > omaatje
2b. regelstrategie op grond van grammaticale regels: het verbrede pad

3. inprentingsstrategie: de volledig geschreven woordvorm proberen te onthouden. 

Klankonderscheidingsoefening

Klankonderscheiding 

Klankbewustmaking

Uitspraak

Enkele oefeningen

Als in het Frans het hele werkwoord eindigt met een “ee” klank, dan schijf je “er”.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Het Engelse woord voor lachen schrijf je met “augh”, dit moet je uit je hoofd leren

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Een “sj” klank in het Duits schrijf je altijd als “sch”, behalve voor een p of t.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Als je een ‘b’ hoort, kun je een ‘b’ schrijven, net als in het Nederlands.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Formuleer een concreet vakdidactisch leerdoel voor deze oefening.

Het hardop laten voorlezen van woorden, zinnen of teksten door leerlingen is een oefening in:
A. uitspraak
B. het leggen van klanktekenrelaties.

Geef aan wat juist is, en leg uit waarom.

wat weet je over
dyslexie ?

Dyslexie

Algemeen aanvaarde definitie:

Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen).

Dyslexie is

niet te verhelpen

niet altijd gemakkelijk te herkennen

komt in verschillende mate voor, van zwak tot zeer ernstig.

van Druenen, M., & de Krosse, H. (2016). Dyslexie: van theorie naar praktijk in de klas. Werkboek voor talendocenten

                  in het vo  (1e druk | 2016 druk). Nijmegen, Nederland: Masterplan Dyslexie.

In dit filmpje vertellen leerlingen met dyslexie wat zij nodig hebben.

Welke tips neem je mee voor de begeleiding van dyslectische en/of taalzwakke leerlingen in je klas?

Hulp voor leerlingen met dyslexie

Niet alleen bij toetsing!!

vooral ook bij het leerproces: autonomie /zelfredzaamheid:
Leer je leerlingen om competenter te zijn /voelen d.m.v.:  

aanleren strategieën (modelling)

remediëren

compenseren

dispenseren

Zie ook tips in hfst. woordenschat: p. 306 en Protocol Dyslexie (OO)

Remediëren

Compenseren

Dispenseren

Spellingschrift met kapstokwoorden

Mondeling overhoren ipv schriftelijk

Luisterboek ipv leesboek

Regelstrategieën aanbieden

Het voorlezen van de vraag bij een toets

Het gebruik van een laptop om te schrijven

Meer weten?

Hierna vind je nog twee video's met tips (van leerlingen, coaches en ouders) voor de begeleiding van dyslectische leerlingen/studenten in jouw klas.

Op OO vind je het Protocol voor dyslexie in het VO én een lezing van onderwijspedagoog RU Anna Bosman over toename van dyslexie en de rol/taak van het onderwijs hierin.

.

Volgende week: bestudeer hoofdstuk 4: Spreken en Schrijven, hoe dat werkt

Wat vond je van de les?

https:

Bronnen

• Berkel-B. (2014). Ik ben dyslectisch [Videobestand]. YouTube. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?time_continue=254&v=9FGd7IOe2IM&feature=emb_logo

• van Druenen, M., & de Krosse, H. (2016). Dyslexie: van theorie naar praktijk in de klas. Werkboek voor talendocenten in het vo (1e druk | 2016 druk). Nijmegen, Nederland: Masterplan Dyslexie.

• Dyslexie Centraal. (2016) Dyslexie, wat heb ik nodig [Videobestand]. YouTube. Geraadpleegd van https://dyslexiecentraal.nl/leren/leren-van-elkaar/dyslexie-wat-heb-ik-nodig
  

• Dyslexie Centraal. (2016). Moderne Vreemde Talen - Mogelijke gevolgen van dyslexie voor het leren | 2016. Geraadpleegd van https://dyslexiecentraal.nl/sites/default/files/media/document/2019-09/qr_2_mogelijke_gevolgen_van_dyslexie_voor_het_leren.pdf
• 
  
• Kwakernaak, E. (2015). Didactiek van het vreemdetalenonderwijs. Bussum: Coutinho .