10.1 Dekolonisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.1 Dekolonisatie

Er zijn verschillende overeenkomsten te zien tussen de dekolonisatieprocessen van Indonesië, Vietnam, het Midden-Oosten, Afrika en Brits-Indië. Hier zijn de belangrijkste:

1. De invloed van de Tweede Wereldoorlog

• In alle gevallen speelde de Tweede Wereldoorlog een grote rol in het dekolonisatieproces.
• Europese koloniale machten zoals Nederland, Frankrijk en Groot-Brittannië waren verzwakt door de oorlog en hadden niet meer de middelen om hun kolonies te behouden.
• In veel gebieden (bijv. Indonesië, Vietnam, het Midden-Oosten) zorgde de Japanse bezetting ervoor dat de koloniale macht tijdelijk wegviel, waardoor nationalistische bewegingen sterker werden.

2. Opkomst van nationalistische bewegingen

In elk land ontstonden sterke nationalistische bewegingen die streefden naar onafhankelijkheid.

• Indonesië: Soekarno en de PNI (Partai Nasional Indonesia).
• Vietnam: Ho Chi Minh en de Viet Minh.
• India: Mahatma Gandhi en de Congrespartij.
• Afrika: Bewegingen zoals de Mau Mau-opstand in Kenia en de Algerijnse FLN.
• Midden-Oosten: Arabische nationalistische bewegingen, zoals in Egypte (Gamal Abdel Nasser).

3. Verzet van de voormalige koloniale macht

Europese landen probeerden hun invloed te behouden, vaak met militaire middelen:

• Nederland probeerde Indonesië met de politionele acties terug te krijgen (1947-1949).
• Frankrijk vocht in Vietnam (1946-1954) en Algerije (1954-1962) om de controle te behouden.
• Groot-Brittannië vocht in Kenia tegen de Mau Mau-opstand en in Palestina tegen Joodse en Arabische strijdgroepen.
• Portugal hield vast aan Angola en Mozambique tot 1975.

Uiteindelijk moesten de koloniale machten zich terugtrekken door internationale druk en militaire nederlagen.

4. Geweld vs. Vreedzame onafhankelijkheid

Sommige landen werden vreedzaam onafhankelijk, zoals India (1947) en veel Afrikaanse landen rond 1960.

Andere dekolonisatieprocessen verliepen gewelddadig:

• Vietnam: Oorlog tegen Frankrijk (1946-1954) en daarna de Vietnamoorlog (1955-1975).
• Indonesië: Onafhankelijkheidsoorlog tegen Nederland (1945-1949).
• Algerije: Bloedige onafhankelijkheidsoorlog tegen Frankrijk (1954-1962).
• Congo: Onrust en burgeroorlogen na de Belgische onafhankelijkheid (1960).

5. Migratie naar de voormalige moederlanden

In bijna alle gevallen migreerden grote groepen mensen uit de voormalige kolonies naar Europa:

• Indonesië → Nederland: Indische Nederlanders en Molukkers.
• Vietnam → Frankrijk: Vietnamese bootvluchtelingen.
• India en Pakistan → Groot-Brittannië: Miljoenen migranten vestigden zich in Londen, Birmingham en Manchester.
• Afrika → Europa: Algerijnen naar Frankrijk, Congolezen naar België, Marokkanen en Senegalezen naar Europa.
• Midden-Oosten → Europa: Palestijnen, Syriërs en Irakezen trokken naar Frankrijk en Groot-Brittannië.

Vaak werkten deze migranten als gastarbeiders of vluchtelingen in hun nieuwe land

6. Culturele en sociale impact in Europa

• Door de migratie ontstonden multiculturele samenlevingen in Europa.
• Frankrijk kreeg grote Algerijnse en Vietnamese gemeenschappen.
• Nederland kreeg veel Indonesische en Molukse migranten.
• Groot-Brittannië kreeg veel Indiërs, Pakistani en later ook migranten uit Afrika en het Midden-Oosten.
• Dit leidde tot economische kansen, maar ook tot integratieproblemen en spanningen over identiteit en burgerschap.

Chronologie opdracht

Gebeurtenissen uit de Surinaamse geschiedenis in de tijd plaatsen 

1. Amerikaanse troepen bewaken de bauxietmijnen in Suriname, omdat ze bauxiet nodig hebben voor hun vliegtuigindustrie tijdens de Tweede Wereldoorlog
   
2. De ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci brengt de kust van Suriname in kaart
   
3. Op zoek naar grondstoffen voor de industrie gaan Nederlandse geologen het Surinaamse binnenland verkennen
   
4. Suriname wordt zonder gewapende strijd onafhankelijk van Nederland
   
5. De West-Indische Compagnie (WIC) krijgt het octrooi (= alleenrecht) op de handel met Suriname van de Staten-Generaal van de Republiek
   
6. Suriname krijgt als voormalige kolonie voordelige handelscontacten met de Europese Unie.
   

Kenmerkende aspecten door de tijd heen 

TV5 - Het begin van de Europese overzeese expansie

TV6 - Wereldwijde handscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

TV7 - Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme

TV8 – De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie

TV9 – Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme

TV10 – De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld

Opdracht

Bekijk het filmpje en noteer van ieder kenmerkend aspect een voorbeeld uit de geschiedenis van Indonesië