8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

Wat weet je al?

Leerdoelen 8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

• Benoemen waardoor gedrag wordt bepaald.
• verschillende leerprocessen beschrijven.

Gedrag

combinatie van: 

                                                                     

Gedrag door erfelijke factoren:              

aangeboren gedrag 

Bij dieren, ook wel het instinct genoemd 

                                                                  

 

aangeleerd gedrag door leerprocessen:

• Inprenting
• Conditionering
• Trial and error
• Gewenning

Aangeboren gedrag

Het gedrag ligt opgeslagen in de genen

Aangeboren gedrag =

Gedrag dat niet geleerd hoeft te worden, zoals reflexen of erfelijk gedrag (responsen op sleutelprikkels)

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

Er zijn 6 leerprocessen die je moet kunnen uitleggen:

1. Inprenten
2. Imiteren
3. Trail & Error
4. Conditioneren
5. Inzicht
6. Gewenning

Leerproces: conditionering

Aanleren van gedrag door een beloning of straf. 

leerproces: gewenning

Een reactie op een prikkel wordt aan- 

of afgeleerd door de prikkel vaak te herhalen.

leerproces: trial and error

Proefondervindelijk leren (=trial & error):

leren door toevallige ontdekkingen. 

leerproces: imitatie

Leren door na te doen 

Leerproces: inprenting 

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

0

Leerproces: Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

Weet je welk leerproces het volgende filmpje uitbeeldt?

Wat weet je nu al van deze les?

Een koekoek legt haar eieren in een nest van een andere soort. Dit is de zelfde soort als waarin ze zelf zijn grootgebracht.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Conditionering
4. Imitatie

Wanneer je een rood licht ziet, stop je...

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Wanneer je een baby vlak na de geboorte in de buurt van een tepel brengt, hapt hij naar de tepel...

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Bij het zien van een schaduw, sperren kuikens hun bek open...

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Politiepaarden worden getraind met vuur en harde knallen. Hierdoor schrikken ze niet meer.

1. Conditionering
2. Imitatie
3. Gewenning
4. Inprenting

Je ringtone is een toeter van een auto. Als een echte auto toetert heb je de neiging om je telefoon te pakken.

1. Inprenting
2. Conditionering
3. Imitatie
4. Gewenning

Een muis probeert voor het eerst de uitgang van een doolhof te vinden.
Hij loopt enkele keren verkeerd, maar uiteindelijk vindt hij de uitgang.
De volgende keren gaat het steeds sneller.

1. conditionering
2. inprenting
3. trial and error
4. gewenning

Eieren van een zebravink werden uitgebroed door pleegouders van een andere soort.
De uitgekomen jongen werden enkele weken lang door de pleegouders verzorgd. Daarna werden de jongen van de pleegouders gescheiden.
Het volgende jaar richtten de mannelijke jongen hun baltsgedrag op vrouwtjes van de pleegoudersoort.

1. conditionering
2. inprenting
3. trial and error
4. gewenning

Mensen die langs een spoorlijn wonen, merken vaak niet meer dat er een trein voorbijkomt.

1. conditionering
2. inprenting
3. trial and error
4. gewenning

Een hongerige kikker eet een wesp op en wordt gestoken. Voortaan laat hij alle geel-zwarte insecten met rust.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Aan de slag!

Thema 8, basisstof 3

Lesson-up zelfstandig

opdracht 1-7 maken en nakijken

Strijders

Plus-opdrachten / Samenhang

Klaar?

- Alles nagekeken?

- Door met de weektaak (b4) (zie Peppels)