5.4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

Startopdracht

Ga naar het Teamskanaal geschiedenis --> bestanden en download 5.4 (mavo en havo)

Lees deze tekst eerst 5 minuten

Van goud naar zilver

P. Veenendaal

Paragraaf 5.4

Schrift, boek en laptop op tafel (dicht)

Programma

• Leerdoelen
• Voorkennis
• Uitleg 5.4 + filmpje
• Zelfstandig werken 5.4 Afsluiting
• Film Michiel de Ruyter

Leerdoelen

• Ik kan de strijd tussen de staatsgezinden en oranjegezinden uitleggen
• Ik kan uitleggen waarom Engeland en Frankrijk met de Republiek in oorlog raken
• Ik kan uitleggen waarom de oorlogen van de Republiek leiden tot een vermindering van het succes van de handel

Voorkennis

1. Je mocht in de Republiek denken en zeggen wat je wilde zolang het maar niet over religie ging
2. De Republiek was een erg tolerant land 
3. Een ander woord voor stadsbestuurders is regenten

Voorkennis

1. De Driehoekshandel was een handelssysteem tussen Nederland, west-Afrika en Amerika
2. De hoofddoelstelling van de WIC was de driehoekshandel
3. De WIC en de VOC zijn beide multinationals

Voorkennis

1. Na de val van Antwerpen in 1585 werd Amsterdam de nieuwe stapelmarkt
2. Het meeste geld verdiende de Republiek met de VOC
3. Om het risico van de VOC boottochten te verkleinen, verkochten de bestuurders aandelen 

Wie is eigenlijk de baas in de Republiek? (5.4.1)

• Na Vrede  van Münster 1648: stadhouder Willem II
• Grote ambities, maar overlijdt in 1650
• Willem II had staatsgreep gedaan: Staten-Generaal boos
• Oranjegezinden vs Staatsgezinden 
• constant conflict: wie heeft de macht
• 1650-1672: eerste stadhouderloze tijdperk

Koele diplomatie en hete handelsoorlogen (5.4.2)

• De Republiek was anders dan buurlanden Engeland en Frankrijk (geen koning en puur handelsland)
• Acte van navigatie: alleen schepen in havens welkom met producten uit eigen land: ongunstig voor De Republiek!
• Eerste Engelse zeeoorlog (1652-1654)
• Johan de Witt (raadspensionaris) sloot in 1654 vrede met Engeland

Koele diplomatie en hete handelsoorlogen (5.4.2)

• Kort daarna toch Tweede Engelse zeeoorlog (1665): Michiel de Ruyter. Na enkele jaren weer vrede  
• Tegelijkertijd: bezetting Zuidelijke Nederlanden door Frankrijk en hoge belastingen op Nederlandse handel
• Conclusie: Engeland grote vloot en Frankrijk groot landleger. Beide hadden de Republiek als vijand

Zelfstandig werken

Mavo: Teams kanaal geschiedenis --> bestanden --> 5.4 maken

Havo en VWO: eigen leerroute Tijdvoorgeschiedenis 5.4

HW: af voor 10-03

Leerdoelen

• Ik kan de strijd tussen de staatsgezinden en oranjegezinden uitleggen
• Ik kan uitleggen waarom Engeland en Frankrijk met de Republiek in oorlog raken
• Ik kan uitleggen waarom de oorlogen van de Republiek leiden tot een vermindering van het succes van de handel

Van goud naar zilver

P. Veenendaal

Paragraaf 5.4

Schrift, boek en laptop op tafel (dicht)

Programma

• Leerdoelen
• Voorkennis
• Laatste uitleg 5.4
• Lessonup/zelfstandig werken
•  Film Hollandse waterlinie
• Afsluiting

Leerdoelen

• Ik kan de strijd tussen de staatsgezinden en oranjegezinden uitleggen
• Ik kan uitleggen waarom Engeland en Frankrijk met de Republiek in oorlog raken
• Ik kan uitleggen waarom de oorlogen van de Republiek leiden tot een vermindering van het succes van de handel

Voorkennis

1. Na de Vrede van Münster in 1648 was de oorlog met Spanje officieel voorbij 
2. Staatsgezinden willen graag weer iemand van de familie van Oranje als stadhouder hebben
3. van 1650-1672 was het eerste stadhouderloze tijdperk

Voorkennis

1. Oranjegezinden wilden iemand van de familie van Oranje als stadhouder hebben 
2. Door de Acte van Navigatie kwam er een handelsoorlog met Frankrijk
3. Johan de Witt was een succesvolle raadspensionaris 

Voorkennis

1. Tijdens de Eerste Engelse Zeeoorlog boekte Michiel de Ruyter veel successen op zee
2.  Tegelijkertijd viel Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden binnen
3. Een raadspensionaris/landsadvocaat en een stadhouder is eigenlijk dezelfde functie 

Het rampjaar 1672

• Engeland en Frankrijk samen tegen de Republiek
• Engeland: geen staatsgezinden, maar Willem III op de troon zetten! 
• 1672: aanval op zee (Engeland) en op land (Frankrijk) = Rampjaar
• 
  

Het rampjaar 1672

•  Paniek sloeg in de Republiek: roep om een stadhouder sterker
• Willem III werd stadhouder enkele gewesten, maar vocht voor de Republiek niet de Engelsen
• Johan de Witt vermoord
• Ommekeer: Michiel de Ruyter wint op zee en op land hulptroepen
• Oorlogsschade, geen investeringen en Frankrijk/Engeland = de Republiek zwaar beschadigd

Zelfstandig werken

Mavo: Teams kanaal geschiedenis --> bestanden --> 5.4 maken

Havo en VWO: eigen leerroute Tijdvoorgeschiedenis 5.4

HW: af voor 10-03

Wat is een staatsgreep

1. Met geweld de macht overnemen
2. De leider van een land vermoorden
3. De staat verbeteren

Wie steunden de Staatsgezinden?

1. De stadhouder
2. De Staten-Generaal
3. Johan de Witt
4. Het Spaanse Rijk

Wie steunden de Oranjegezinden?

1. De stadhouder
2. De Staten-Generaal
3. De Provinciale Staten
4. Het Spaanse Rijk

Sleep onderstaande woorden naar de juiste afbeelding.

Stapelmarkt

VOC

WIC

Michiel de Ruyter

Rembrandt van Rijn

Wat is de oorzaak van de Eerste Engelse Zeeorlog?

Wat betekent de titel van deze paragraaf: 'van goud naar zilver'?

Zelfstandig werken

Mavo: Teams kanaal geschiedenis --> bestanden --> 5.4 maken

Havo en VWO: eigen leerroute Tijdvoorgeschiedenis 5.4

klaar? Verder werken invulsamenvatting 5.6

HW: af voor 10-03

www.hollandsewaterlinies.nl

Leerdoelen

• Ik kan de strijd tussen de staatsgezinden en (1) uitleggen
• Ik kan uitleggen waarom Engeland en Frankrijk met (2) in oorlog raken
• Ik kan uitleggen waarom de oorlogen van de Republiek leiden tot een vermindering van het succes van de (3)

Leerdoelen

• Ik kan de strijd tussen de staatsgezinden en oranjegezinden uitleggen
• Ik kan uitleggen waarom Engeland en Frankrijk met de Republiek in oorlog raken
• Ik kan uitleggen waarom de oorlogen van de Republiek leiden tot een vermindering van het succes van de handel