Grammatica: samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen

Ga naar lessonup.app en voer code in

Wat gaan we vandaag doen?

- Enkelvoudige vs samengestelde zinnen

- Hoofdzin en bijzin aanwijzen

- Bijzin benoemen

Beheers je grammatica tot nu toe? Woordsoorten + zinsdelen

1. Jazeker!
2. Grotendeels.
3. Een klein beetje.
4. Helemaal niet...

Enkelvoudige zin

Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Bijvoorbeeld:

Klas 3HC heeft vandaag de meest interessante grammaticales ooit.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin heeft meerdere persoonsvormen.

Bijvoorbeeld:

Klas 3HC heeft vandaag de meest interessante grammaticales die de leerlingen ooit hebben gehad.

Enkelvoudige of samengestelde zin? "De ietwat vreemde jongen rook erg lekker naar rode rozen."

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld: 2 persoonsvormen
3. Samengesteld: meer dan 2 persoonsvormen

"Met grote ogen vroeg het omaatje of iemand haar wilde helpen."

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld: 2 persoonsvormen
3. Samengesteld: meer dan 2 persoonsvormen

"Toen mijn beste vriend zag hoe verdrietig ik was, troostte hij me onmiddellijk."

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld: 2 persoonsvormen
3. Samengesteld: meer dan 2 persoonsvormen

"Tijdens het gezellige feestje danste alléén de moeder van de jarige."

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld: 2 persoonsvormen
3. Samengesteld: meer dan 2 persoonsvormen

LET OP: nu moet je aantekeningen gaan maken!

Hoofdzin en bijzin

Een samengestelde zin kan bestaan uit hoofdzinnen en bijzinnen. Er is altijd minimaal één hoofdzin.

In de hoofdzin(nen) kun je het onderwerp en de persoonsvorm niet uit elkaar halen.

In de bijzin(nen) kan dat wél.

Voorbeeld

Ik ga naar de Mac, want ik wil een hamburger.

Ik ga naar de Mac, omdat ik een hamburger wil.

Voorbeeld

Ik ga naar de Mac, want ik wil een hamburger.
→ hoofdzin + hoofdzin

Ik ga naar de Mac, omdat ik een hamburger wil.
→ hoofdzin + bijzin

Hoe test je dat?

1. Zoek beide persoonsvormen in de samengestelde zin.

2. Zoek de bijbehorende onderwerpen.
-> soms wordt een ow de tweede keer weggelaten.

3. Staan er al woorden tussen? Dan is het sowieso een bijzin.

4. Staan er geen woorden tussen? Test of je er een woordje tussen zou kunnen plakken. Zo ja: bijzin. Zo nee: hoofdzin.

Voegwoorden

HOOFDZIN + HOOFDZIN

en / of (als keuze) / maar / want

HOOFDZIN + BIJZIN / BIJZIN + HOOFDZIN

dat / of (niet als keuze) / waar / omdat / doordat / als

Als er een komma of zelfs helemaal niets staat in plaats van een voegwoord, moet je het zelf uitzoeken :)

Ik heb vandaag een fantastische dag en ga daarom een taart kopen!

1. hoofdzin - bijzin
2. hoofdzin - hoofdzin
3. bijzin - hoofdzin

Terwijl ze naar school lopen kletsen de kinderen over van alles en nog wat.

1. hoofdzin - bijzin
2. hoofdzin - hoofdzin
3. bijzin - hoofdzin

Toen mijn beste vriend zag hoe verdrietig ik was, troostte hij me onmiddellijk.

1. hoofdzin - bijzin - bijzin
2. hoofdzin - hoofdzin - bijzin
3. bijzin - hoofdzin - bijzin
4. bijzin - bijzin - hoofdzin

De volgende oefening doe je in tweetallen. Schrijf de antwoorden op in je schrift.

hoofdzin – bijzin / bijzin – hoofdzin / hoofdzin – hoofdzin?

1. Niels ziet | dat de sneeuw blijft liggen.

2. Wil jij naar huis | of wil je liever nablijven?

3. Sommige mensen houden niet van spinazie, | omdat ze er allergisch voor zijn.

4. Doordat jullie zo ontzettend goed hebben geleerd, hebben jullie geen enkele moeite met deze oefening.

5. Wie niet goed kan basketballen, is meestal ook slecht in volleybal.

6. Robin wil weten of de toets naar volgende week verzet kan worden.

ANTWOORDEN

1. hoofdzin - bijzin

2. hoofdzin - hoofdzin

3. hoofdzin - bijzin

4. bijzin - hoofdzin

5. bijzin - hoofdzin

6. hoofdzin - bijzin

5 MINUTEN PAUZE

Zorg dat je over 5 minuten weer klaarzit!

Bijzin benoemen

Alles wat in de vorige video staat, komt ook op de toets:

Onderwerpszin (ow-zin)

Lijdendvoorwerpszin (lv-zin)

Meewerkendvoorwerpszin (mv-zin)

Bijwoordelijke bijzin (bwb-zin)
(of: bijwoordelijke bepalingszin)

Schrijf op:

1. Benoem: wat is de hoofdzin, en wat is de bijzin?

2. Vervang de bijzin door één of twee woordjes, zodat het een zinsdeel in de hoofdzin wordt.

3. Benoem: welk zinsdeel is het? ow / lv / mv / bwb?

4. Dat is dus ook de functie van de bijzin. ow-zin / lv-zin / mv-zin / bwb-zin.

Voorlopig onderwerp

Bij een onderwerpszin heb je vaak te maken met een voorlopig onderwerp:

Het is knap | dat de derde klas grammatica zo goed begrijpt.
Het = voorlopig onderwerp
Bijzin (dat ... begrijpt) = onderwerpszin

"Het is onbegrijpelijk | dat hij de man die daar loopt niet behoorlijk groet."

1. Onderwerpszin
2. Lijdendvoorwerpszin
3. Meewerkendvoorwerpszin
4. Bijwoordelijke bijzin

"Toen de training afgelopen was, | gingen we wat drinken op het terras om de hoek."

1. Onderwerpszin
2. Lijdendvoorwerpszin
3. Meewerkendvoorwerpszin
4. Bijwoordelijke bijzin

"In de vorige les beloofde de docent | dat hij snel de cijfers zou hebben."

1. Onderwerpszin
2. Lijdendvoorwerpszin
3. Meewerkendvoorwerpszin
4. Bijwoordelijke bijzin

"Wie een onvoldoende had, | werd een bemoedigende speech gegeven."

1. Onderwerpszin
2. Lijdendvoorwerpszin
3. Meewerkendvoorwerpszin
4. Bijwoordelijke bijzin

De volgende oefening doe je in tweetallen. Schrijf de antwoorden op in je schrift.

Wijs hoofdzin en bijzin aan en benoem de bijzin.

1. Of ik gek ben, werd me door die nare man gevraagd.

2. Toen hij de knal hoorde, sloeg Zach snel alarm.

3. Met deze oefening kun je laten zien wat je ervan snapt.

4. Zij heeft klusjes opgedragen aan wie daarvoor in aanmerking kwam.

ANTWOORDEN

1.

werd ... gevraagd = hoofdzin

Of ik gek ben = bijzin = onderwerpszin (ow-zin)

2.
sloeg ... alarm = hoofdzin
Toen hij de knal hoorde = bijzin = bijwoordelijke bijzin (bwb-zin)

ANTWOORDEN

3.

Met deze ... laten zien = hoofdzin

wat je ervan snapt = bijzin = lijdenvoorwerpszin (lv-zin)

4.
Zij ... gegeven = hoofdzin
aan wie ... kwam = bijzin = meewerkendvoorwerpszin (mv-zin)

OEFENEN

Je krijgt oefenbladen van mij.

Veel succes!