GYM 3 - Ma 8-3 module Woordenschat & Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Vandaag

• Uitleg Taalverzorging


• Opdrachtje woorden tekst 2 & 3
• Aan de slag!

Welkom!

Nodig:

• Kern
• Woordenlijsten

Samenstelling = 

woorden aan elkaar plakken.

Één begrip = één woord = één beklemtoonde lettergreep

Driegangendiner

Voicemailbericht

Ook samengestelde werkwoorden: stofzuigen, toezeggen, ingebruikneming

Tussenletters in samenstellingen

• -s toevoegen als je:
  In de samenstelling ook een –s hoort.

• Let op: als je de –s niet hoort, kun je het tweede deel van het woord vervangen door een woord dat niet met een s-klank begint. 

Stationschef want stationsklok).

Tussenletters in samenstellingen

• Is het eerste deel een zelfstandig naamwoord met meervoud op -en, dan schrijf je de tussenklank -en:
  kaartenbak, vluchtelingenstelsel.

• Heeft het eerste deel een meervoud op -s, of een meervoud op -s én -n, dan schrijf je alleen  -e:

      reserveband, keuzestress

• Heeft het eerste deel geen meervoud, of bestaat er maar één van, dan schrijf je alleen een -e:

roggebrood, zonneschijn

Even testen...

1. gerstebier
2. gerstenbier

Even testen...

1. maneschijn
2. manenschijn

Even testen...

1. secondewijzer
2. secondenwijzer

Even testen...

1. oorlogschip
2. oorlogsschip

Koppelteken (-)

Een koppelteken gebruik je als er sprake is van lees- of uitspraakproblemen. 

machouiterlijk    macho-uiterlijk

alineaindeling     alinea-indeling

Koppelteken (-)

Je gebruikt ook een koppelteken bij een samenstelling met een afkorting, een getal, een symbool, een aparte letter of een combinatie daarvan:

dvd-verkoop, 15-jarigen, €-symbool, v-snaar, 3D-printer

Koppelteken (-)

Je gebruikt een koppelteken bij aardrijkskundige namen en samenstellingen die daarvan afgeleid zijn

Burgh-Haamstede

Latijns-Amerikaans

Koppelteken (-)

Samenstellingen waarvan het eerste deel een van de voorvoegsels bijna-, ex-, niet-, non-, oud- (voormalig), Sint- of sint- heeft, krijgen ook een koppelteken.

non-actief, ex-gedetineerde

Koppelteken (-)

Ook samenstellingen waarvan het tweede deel begint met een hoofdletter, krijgen een koppelteken. 

on-Nederlands, pro-Amerikaans

Koppelteken (-)

Samenstellingen die beginnen met adjunct, aspirant, chek, kandidaat, stagiair of substituut, krijgen altijd een koppelteken.

adjunt-directeur, chef-dirigent

Wat is juist geschreven?

1. 18-jarige
2. 3-havo-leerling

Het is auto-export (met koppelteken) omdat er in dit woord sprake is van klinkerbotsing.

1. juist
2. onjuist

Schrijf je wc-juffrouw of wcjuffrouw?
Schrijf je vwoniveau of vwo-niveau?

1. wc-juffrouw en vwoniveau
2. wc-juffrouw en vwo-niveau
3. wcjuffrouw en vwoniveau
4. wcjuffrouw en vwo-niveau

Ik gebruik het &-teken eigenlijk nooit.
'&-teken' is

1. juist geschreven
2. onjuist geschreven

Cijfers en getallen

Getallen tot en met twintig, tientallen, ronde getallen: letters.

Jaartal, temperatuur, gewicht, maat, bedrag, snelheid: cijfers.

Cijfers en getallen

Getallen in letters schrijf je aan elkaar. Alleen na 'duizend', voor en na 'miljoen' en voor en na 'miljard' komt een spatie.

negen miljard

taalf miljoen honderdvijftigduizend tien

Cijfers en getallen

Bij klinkerbotsing schrijf je een trema, geen koppelteken

achthonderddrieënvijftig

Cijfers en getallen

Na een cijfer of getal schrijf je een koppelteken, behalve als het woord achter het cijfer of getal een samenstelling is.

22-jarige

4 meiherdenking

Wat is juist geschreven?

1. vijftienmiljoen honderddertigduizend
2. vijftien miljoen honderddertigduizend

Wat is juist geschreven?

1. zevenhonderddrie-en-zestig
2. zevenhonderddrieënzestig

Wat is juist geschreven?

1. 18-jarige
2. 5-havo-leerling

Opdrachtje Woorden tekst 2 & 3

Links komen in chat van Teams!

Tekst 2: https://puzzel.org/nl/memory/play?p=-MUxT2qIMhbTfUgslucX

Tekst 3: https://puzzel.org/nl/crossword/play?p=-M8KQuR-kQ27GkTHq8P9

Nog vragen?

Planning per les (alles staat in SOM)

Week 8: uitleg + woordenlijst maken bij tekst 1 (p. 154) + maken Taalverzorging A3.

Week 9: woordenlijst maken bij tekst 2 (p. 236) + evt. uitleg Taalverzorging A3 & A4 + maken Taalverzorging A4.

Week 10: woordenlijst maken bij tekst 3 (p. 298) + oefenen Taalverzorging A3 & A4.

Week 11: Toets (PWW) --> woorden teksten 1 t/m 3 + Taalverzorging A3 & A4

Aan de slag!

Nakijken:

Taalverzorging A4 (antwoorden in SOM)

Aan de slag met:

Woorden tekst 3: Hoe zitten woorden in elkaar? (p. 298)

Taalverzorging A3 & A4 oefenen

Klaar? Good busy!  Leer alvast voor de PWW. Doe iets voor jezelf. Vijf minuten voor het einde samen afsluiten.

Huiswerk & Taalvout

• Leren voor PWW