11.2 Transportsystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 4:    Transport

4.1    Transportsystemen

4.1 Transportsystemen

Voorkennis:

1. Welke transportsystemen zijn er in een menselijk lichaam?

2. Welk transportsysteem heeft een plant?

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe opname, transport en afgifte van water met daarin opgeloste stoffen plaatsvindt in de planten.

Je kunt verschillende circulatiesystemen herkennen en de functies van een bloedsomloop benoemen. 

Vatenstelsel bij planten

Houtvaten:

Anorganische sapstroom (water + zouten / mineralen)

Bastvaten:

Organische sapstroom

(Water + assimilatieproducten)

Opname water

Een boom neemt iedere dag 240 - 400 liter water op!

Hoe??

3 krachten:

Worteldruk

Capillaire werking

Zuigkracht

Worteldruk

Water en mineralen worden opgenomen via de celwanden van de epidermiscellen. 

Mineralen worden via actief transport door de endodermiscellen naar de houtvaten in de centrale cilinder gepompt.

Water wordt door osmose de houtvaten in gestuwd. Dit gehele proces noemen we Worteldruk

Capillaire werking

Houtvaten zijn hele dunne buisjes. 

Waterdruppels gaan via een combinatie van adhesie en cohesie krachten automatisch naar boven.

Dit proces noemen we capillaire werking

Zuigkracht

 Waterdamp kan ontsnappen via de openstaande huidmondjes

Door de verdamping ontstaat er een onderdruk in de houtvaten. Dit zorgt voor een zuigkracht naar boven.

Bouw wortels (91B)

Organische sapstroom

Via de bastvaten stroomt de organische sapstroom. 

Sap bevat voornamelijk (30%) suiker, maar ook andere stoffen zoals:

- Aminozuren

- Mineralen

- Hormonen (ja planten maken ook hormonen)

In bastvaten geldt niet 1-richtingsverkeer. 

4.1 Transportsystemen

1. Hoe vaak gaat bloedcel door het hart bij 1 volledige omloop? 

2. Hebben insecten een hart? 

Verschillende systemen in dieren

Insecten: Open circulatiesysteem met een hart

Gewervelden: Gesloten bloedsomloop met een hart

Vissen: enkelvoudig bloedsomloop

Mensen: Dubbele bloedsomloop 

Bloedsomloop bij mensen

BINAS 84A

Aan de slag...

4.1   Transportsystemen

Opdracht 1 t/m 11