5.4.1. Transportsystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

de regels

Actief meedoen met de les

Op je telefoon

Luisteren en respect hebben naar elkaar 

Door de uitleg heen praten

Mededelingen:

Wat gaan we deze les doen?

Huiswerk bespreken

Examenvraag oefenen

Uitleg Transportsystemen

Opdrachten maken transportsystemen

Huiswerk bespreken

Vragen over huiswerk?

Verteringsstelsel/ Gezonde voeding

Aan de slag!

Wat?	Oefen examenvraag in classroom
Hulp nodig?	zoek op in je boek, thema 3, basisstof 2: verteringsstelsel
Klaar?	maak de opgaven bij Th 4 bs1 transportsystemene

Aan de slag!

Basisstof 1: Transportsystemen

Boek 5a

Thema 4: Transport

Hoeveel water neemt een boom per dag op?

Opname water

Een boom neemt iedere dag 240 - 400 liter water op!

De boom heeft geen hart en toch moet al die liters water vanuit grond naar de bladeren tegen zwaartekracht in. Hoe??

3 krachten:

Worteldruk

Capillaire werking

Zuigkracht

Vatenstelsel bij planten

Houtvaten:

Anorganische sapstroom (water + zouten / mineralen)

Bastvaten:

Organische sapstroom

(Water + assimilatieproducten)

Bouw wortels (91B)

Worteldruk

Water en mineralen worden opgenomen via de celwanden van de epidermiscellen. 

Het water met de opgeloste stoffen kan niet door de celwanden van de endodermis vanwege bandje van Caspary.

Mineralen worden via actief transport door de endodermiscellen naar de houtvaten in de centrale cilinder gepompt.

Hierdoor is de concentratie zouten hoog in het houtvat en dus is er een hoge osmotische waarde.

Water wordt door osmose de houtvaten in gestuwd. Het al aanwezige water kan daardoor maar 1 kant op... omhoog. 

Dit gehele proces noemen we Worteldruk

Capillaire werking

Houtvaten zijn hele dunne buisjes. 

Waterdruppels gaan via een combinatie van adhesie en cohesie krachten automatisch naar boven.

Dit proces noemen we capillaire werking

Zuigkracht

In de bladeren van de boom vindt verdamping van water plaats. 

De waterdamp kan ontsnappen via de openstaande huidmondjes

Door de verdamping ontstaat er een onderdruk in de houtvaten. Dit zorgt voor een zuigkracht naar boven.

Organische sapstroom

Via de bastvaten stroomt de organische sapstroom. 

Sap bevat voornamelijk (30%) suiker, maar ook andere stoffen zoals:

- Aminozuren

- Mineralen

- Hormonen (ja planten maken ook hormonen)

In bastvaten geldt niet 1-richtingsverkeer. 

4.1 Transportsystemen

1. Hoe vaak gaat bloedcel door het hart bij 1 volledige omloop? 

2. Hebben insecten een hart? 

Verschillende systemen in dieren

Insecten: Open circulatiesysteem met een hart

Gewervelden: Gesloten bloedsomloop met een hart

Vissen: enkelvoudig bloedsomloop

Mensen: Dubbele bloedsomloop 

Bloedsomloop bij mensen

BINAS 84A

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe opname, transport en afgifte van water met daarin opgeloste stoffen plaatsvinden in planten

- Je kunt verschillende circulatiesystemen herkennen en de functies van een bloedsomloop benoemen

Aan de slag!

Wat?	Teken de spijsvertering van je avondeten van gister Begin bij je mond en eindig bij je endeldarm Noem de betrokken organen en wat ze met je eten doen
Hulp nodig?	zoek op in je boek, thema 3, basisstof 2: verteringsstelsel
Klaar?	maak de opgaven bij Th 3, basisstof 2

Aan de slag!

Leerdoelen check

Huiswerk

5.4.1.: Transportsystemen

lezen en vragen maken ( )