Les 8: het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Les 8: het hormoonstelsel

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel benoemen. 

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Uitleg het hormoonstelsel

-Opgave 

-Filmpje

Wat is een klier?

Is de volgende bewering juist of onjuist?

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen.

1. juist
2. onjuist

Aan welk deel van het centrale zenuwstelsel zijn de meeste zenuwen verbonden?

Is de volgende bewering juist of onjuist?

Je tong is via een zenuw verbonden met je hersenen.

1. juist
2. onjuist

Behoort een oogzenuw tot het centraal zenuwstelsel?

1. Ja
2. Nee

Tim speelt zijn favoriete computergame en ziet een vijandelijk vliegtuig op het scherm verschijnen. Tim schiet snel het vliegtuig neer door op de juiste knop te klikken.

Hoe reageert Tim op zijn omgeving? Zet de woorden in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

hersenen

impuls 1

impuls 2

prikkel

spieren

zintuig

Soms word je wakker en voel je je arm of je been vreemd tintelen. Verder voel je er niets meer in. Het lukt ook niet om je arm of been op te tillen. Je hebt dan op je arm of been gelegen en bloedvaten en zenuwen afgekneld, waardoor je een slaaparm of slaapbeen hebt.

Leg uit waarom je niets meer voelt in een slaaparm of slaapbeen.

Het hormoonstelsel

Het zenuwstelsel regelt de werking van spieren en klieren. Hormoonklieren maken stoffen die processen in je lichaam regelen.

Hormonen

Bij het regelen van processen in je lichaam werkt het zenuwstelsel vaak samen met het hormoonstelsel. Het hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren (zie afbeelding). Een klier is een orgaan dat stoffen produceert, bijvoorbeeld zweetklieren, talgklieren en speekselklieren. Hormoonklieren produceren hormonen. Hormonen zijn stoffen die de werking van organen regelen. Het hormoonstelsel regelt vooral langzame, langdurige processen. Hormonen zijn o.a. van invloed op de groei en ontwikkeling, op de stofwisseling en op de voortplanting.

Hormoonklieren

Hormoonklieren geven de hormonen af aan het bloed. Via het bloed komen de hormonen in het hele lichaam terecht. Andere klieren (verteringklieren) zoals de speekselklieren geven de geprocedeerde stoffen af via een afvoerbuis. De hormonen zijn alleen werkzaam in weefsels en organen die gevoelig zijn voor dat hormoon. Belangrijke hormoonklieren zijn de hypofyse, de schildklier, de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier, de bijnieren, de eierstokken en de teelballen.

Hormonen

Eierstokken produceren het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen.

Teelballen produceren het mannelijke geslachtshormoon testosteron.

Hypofyse produceert het groeihormoon.

Schildklier produceert schildklierhormoon.

Eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon.

Bijnieren produceren adrenaline.

mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen

In de puberteit zorgen hormonen uit de hypofyse ervoor dat:

• de teelballen zaadcellen gaan maken
• de teelballen mannelijke geslachtshormonen gaan maken (testosteron)
• in de eierstokken eicellen gaan rijpen
• de eierstokken vrouwelijke geslachtshormonen gaan maken (oestrogenen)

Testosteron en oestrogenen (spreek uit: uistrogenen) zorgen voor de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken.

Jongeren die intersekse zijn, ontwikkelen zich in de puberteit vaak anders. De ontwikkeling hangt onder andere af van de hoeveelheid hormonen die wordt aangemaakt.

Wat is de functie van hormoonklieren?

Wat zijn hormonen?

In de afbeelding zie je de ligging van belangrijke hormoonklieren bij een man.

Zet de namen bij de genummerde delen.

schildklier

teelballen

bijnieren

hypofyse

eilandjes van Langerhans

Zet de woorden op de juiste plek.

	Hormoonstelsel	Zenuwstelsel
De regeling vindt plaats door middel van
De snelheid van de regeling is
De duur van de regeling is
De regeling bereikt de plaats van werking

laag

hoog

hormonen

impulsen

via zenuwen

via het bloed

kort

lang

Noem een verschil in bouw tussen de meeste hormoonklieren en verteringsklieren.

Noem enkele processen waarop hormonen van invloed zijn.

In het thema seksualiteit heb je geleerd dat de eierstokken eicellen produceren. De eicellen verlaten de eierstokken en komen in de eileiders terecht.
De eierstokken produceren ook hormonen. Verlaten deze hormonen de eierstokken langs dezelfde weg als de eicellen? Leg je antwoord uit.

De eierstokken produceren hormonen.

Komen de hormonen uit de eierstokken ook voor in het bloed in een vinger van een vrouw? Leg je antwoord uit.

https: