H2.1 Cellen leven samen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Cellen leven samen

paragraaf 2.1

Lesdoelen

• De organisatieniveaus van de biologie kennen.
  
• Kunnen uitleggen wat stamcellen zijn en welke speciale rol 
    zij vervullen.
  
• Kunnen beredeneren wat de verhouding oppervlak/inhoud
    betekent voor celgrootte of warmteverlies van organismen

Bespreek na het kijken van de video de volgende vraag met een klasgenoot:
Neem als voorbeeld het ademhalingsstelsel. Benoem:
1) een orgaan dat bij dat stelsel hoort
2) een weefseltype in dat orgaan
3) het celtype van dat weefsel.

Welk type cellen zie
je in de afbeelding?

1. eicel
2. zaadcellen
3. huidcellen
4. spiercellen

Je huid is

1. een orgaanstelsel
2. een orgaan
3. weefsel
4. een weefseltype

Selecteer het juiste antwoord

Een orgaan bestaat uit ................. typen weefsel

1. dezelfde
2. verschillende

Selecteer het juiste antwoord

Een weefsel bestaat uit .................... typen cellen

1. dezelfde
2. verschillende

Molecuul         = kleinste biologische eenheid

Organel           = deel van de cel met een eigen bouw en functie

Weefsel            = groep cellen met dezelfde vorm en functie

Orgaan             = deel van een organisme met een specifieke bouw en functie

Orgaanstelsel = groep van samenwerkende organen die samen een functie uitvoeren

Organisme      = een levend wezen

Populatie         = groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied

Levensgemeenschap = populaties van verschillende soorten samen

Ecosysteem    = levensgemeenschap met daarbij de abiotische factoren.

Celbiologie

(onderbouw)

4 soorten cellen

Waar herken je ze aan?

Organisatieniveau (klein naar groot)

Insuline (molecuul-hormoon) --> 

Bètacellen in eilandjes van langerhans (cellen)

 --> alvleesklier (orgaan) --> 

Regelt de bloedsuiker van een organisme

Zet de organisatieniveau's in de juiste volgorde van klein (1)  naar groot (10). 

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Weefsel

Organel

Cel

Molecuul

Populatie

Orgaan

Organisme

Orgaanstelsel

Levensgemeenschap

Ecosysteem

Correcte volgorde

1. Molecuul

2. Organel

3. Cel

4. Weefsel

5. Orgaan

6. Orgaanstelsel

7. Organisme

8. Populatie

9. levensgemeen-schap

10. ecosysteem

Emergente eigenschap

Een eigenschap die niet valt af te leiden aan afzonderlijke onderdelen...

• Een spier is een orgaan
• Een spier kan samentrekken
• Een spier kan niet springen

Om te kunnen springen, wat gebeurt er dan in het lichaam?...

Emergente eigenschap

Een organisme kan springen omdat...

• Bloedstroming in bloedvaten in de spieren
• Zenuwen
• Zintuigen

In suikerziekte onderscheiden wij een hyper en hypo

Hyper: Veel suikers in het bloed

Hypo: weinig suikers in het bloed --> eten van suikers

Mensen met diabetes (type I)

• Insuline spuiten...
• Transplantatie ( een hele alvleesklier)...
• Transplantatie van Stamcellen... (cellen van     'eilandjes van Langerhans')

Stamcellen

• Stamcellen blijven zich oneindig delen
• Stamcellen kunnen differentiëren in gespecialiseerde celtypen zoals, epidermiscellen van de huid, epitheelcellen van de darmen

BINAS 80A

De verhouding oppervlakte/inhoud beperkt de maximale grootte die cellen kunnen hebben. Kleine cellen hebben relatief gezien een groot oppervlak en een klein volume.

klein dier

opp/inhoud gaat dus van 0,6 naar 0,12

Dus kleine dieren hebben in verhouding tot hun inhoud een veel grotere oppervlakte. Dat is ongunstig.

groot dier

Daardoor geven kleinere dieren relatief meer warmte af aan hun omgeving (die warmte ontstaat door dissimilatie in de cellen)

Een grotere opp/inhoud verhouding van de muis levert dus meer warmteverlies op

Huiswerk

Lees 2.1 goed door 

en maak 1 + 4 t/m 10