Fictie les brugklas les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Fictie - Personages  

Leerdoelen

Aan het eind van de volgende lessen... 

• ken je de begrippen hoofdpersoon, bijfiguren, identificeren en uiterlijk.

• kun je hoofdpersonen en bijfiguren in een verhaal herkennen. 
  
  
• kun uitleggen of jij je wel of niet met een personage kan identificeren. 
  
  
• kun je na het lezen van een verhaal zelfstandig hoofdpersonen en bijfiguren beschrijven aan de hand van hun uiterlijk en karakter.

Wat weet je al over fictie en non-fictie?

Fictie en non-fictie

Welke genres
ken jij (nog)?

 Genres = verhaalsoort

De meest voorkomende genres:

• misdaad
• historisch
• oorlog
• psychologisch
• fantasy
• science fiction
• griezel
• avonturen
• detective


• humor

Het woord genre geeft aan:

1. het soort verhaal
2. hoeveel bladzijden een boek heeft
3. welke personages in het boek voorkomen
4. of het boek leuk is

Welke beoordelingswoorden
ken jij (nog)?

Beoordelingswoorden

Waardevol

Mooi

Ontroerend

Snel

Positief

Beoordelingswoorden

Waardeloos

Lelijk

Niet ontroerend

Traag

Negatief

Check in-vraag:

Ik weet wat een personage is en wat de kenmerken van typen en karakters zijn.

😒🙁😐🙂😃

Wat kun je vertellen over personages?

Personages

1. De hoofdpersoon is het belangrijkste personage in het verhaal.
   
   
2. In het verhaal ook personages met kleine rollen, die noem je bijfiguren.
   
   
3. Als jij je goed in het personage kan verplaatsen, dan identificeer jij je met dat personage.
   
   

Karakter

• De schrijver wil de personages (mensen of dieren) 'levend' maken (karakteriseren). 
  
  
• Daarvoor gebruikt geeft hij de personages een uiterlijk en een karakter (gedachtes+gevoelens). 
  
• Soms zegt het uiterlijk iets over het karakter. Bij typetjes zijn het innerlijk en uiterlijk sterk verbonden (nerd).
  
  

Uiterlijk

Alles wat je aan de buitenkant kunt zien.

• leeftijd, lichaamsbouw, haarkleur, kleding
• gedrag: betrouwbaar-onbetrouwbaar, chaotisch-precies, extravert-introvert
• relatie tot andere personages: broer-zus, minnaar-minnares, schurk-held

Innerlijk

Alle gedachten en gevoelens,

juist de dingen die je niet aan de buitenkant

kunt zien. 

Door de beschrijving van het innerlijk leer je het personage kennen.

Je begrijpt zo ook het gedrag van het personage beter.

Verschil in personages

Hoofdpersoon

De meeste verhalen hebben één hoofdpersoon. Het hele verhaal draait om die persoon. Hij is de belangrijkste persoon.

Je komt in een verhaal veel over de hoofdpersoon te weten, omdat je leest wat hij meemaakt. Je leest over zijn uiterlijk en over wat hij denkt en voelt.

Een hoofdpersoon heeft bijna altijd een probleem.
Hij is bijvoorbeeld heel onzeker of hij is stiekem verliefd op iemand anders.

In de loop van het verhaal probeert de hoofdpersoon een doel te bereiken: het oplossen van het probleem. Hij wil zelfverzekerder worden of zijn gevoelens kenbaar maken aan de persoon op wie hij verliefd is.

Bijfiguren

Meestal komen er in een verhaal meerdere personen voor. Naast de hoofdpersoon zijn er ook bijfiguren.
Deze bijfiguren hebben meestal maar één of twee eigenschappen.
Ze reageren steeds hetzelfde. Ze zijn voorspelbaar.
Bijvoorbeeld de klasgenoot die altijd pest. Ook veranderen bijfiguren meestal niet in de loop van het verhaal. Een pestkop blijft een pestkop.

Verplaatsen in de hoofdpersoon

Een schrijver kan beschrijven wat een personage:

denkt: Ojee, dacht Meadow, ik kom te laat. Wat moet ik nu doen?

voelt: Omars hart klopte in zijn keel, zo zenuwachtig was hij.

doet: Tijn stootte onhandig tegen het tafeltje. Weer een blauwe plek erbij.

zegt: ‘Ik ben helemaal klaar met jullie!’, schreeuwde Evie.

en wat andere personages over hem zeggen of denken.

Verplaatsen in de hoofdpersoon

Soms staat er heel duidelijk dat een personage boos is. Soms staat het er minder duidelijk, maar merk je het aan de dingen die hij doet (bijvoorbeeld een deur hard dichtslaan). Door deze beschrijvingen leer je een personage steeds beter kennen. En dan kun je je verplaatsen in het personage.
Dan weet je hoe hij of zij zich voelt (boos, verdrietig, verlegen, blij, enthousiast, jaloers). Zeker als je zelf ook dat soort situaties hebt meegemaakt kun je makkelijk verplaatsen in een personage.

Verhaal zelf lezen

Je gaat nu een paar bladzijden lezen uit het hoofdstuk de brief

Benoem de 2 hoofdpersonen uit dit verhaal en vertel wat je weet over hun uiterlijk, gedrag en gevoelens.

Wat betekent: personages

1. een boek waarin je dagelijks schrijft
2. personen in een verhaal
3. theatervoorstelling met liedjes en dans
4. van grote waarde

Welke soorten personages zijn er in een boek?

1. Hoofdpersonen
2. Bijpersonen
3. hoofd- en bijpersonen

Wat weet je al over perspectief?

Perspectief

Een verhaal kan vanuit verschillende standpunten geschreven worden:

Ik-perspectief.

Hij-/zij-perspectief (personaal)

Alwetende verteller

Ik-vertelperspectief

Het meisje kan de verteller van het verhaal zijn. Het gaat dan als volgt: 

'Ik loop in de tuin en zie een mooie roos. Ik pluk hem.'

Dit verhaal is in de ik-vorm geschreven. We kijken door de ogen van het meisje. We weten alleen wat het meisje, de hoofdpersoon, weet op dit moment in het verhaal.

We noemen dit het  ik-vertelperspectief. 

Personaal vertelperspectief

We kunnen het meisje nog een keer de verteller laten zijn in het verhaal: 

Ze loopt in de tuin en ziet een mooie roos. Ze plukt hem.

Als lezers weten we nog steeds alleen wat het meisje weet, maar nu wordt er in de zij-vorm over haar geschreven (kan ook in hij-vorm). Dit noemen we het personaal vertelperspectief. 

Dit kan in de tegenwoordige tijd en de verleden tijd geschreven worden. 

Alwetend vertelperspectief

De schrijver kan ook kiezen voor een verteller buiten het verhaal: 

'Ze loopt in de tuin en ziet een mooie roos. Ze plukt hem. De nieuwe tuinman staat om de hoek naar haar te kijken, hij houdt zijn schep stevig vast.'

Als lezer weet je meer dan de hoofdpersoon. Je weet ook wat er met andere personages en wat er op andere plekken gebeurt.  Dit noem je het alwetend vertelperspectief. 

Je kunt in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd schrijven. 

Wat Pieter niet wist, terwijl hij aan de stoeptegels vastgevroren naar het vreemde object stond te staren, was dat nog geen vijf minuten daarvoor een ander op die plaats iets verloren was. Een groen, pulserend en zeer gevaarlijk voorwerp. Een voorwerp in paniek meegenomen uit het laboratorium toen daar de hel losbarstte. Toen dokter Hogenstijn zijn creatie niet langer de baas was en zijn collega's met een scalpel te lijf ging.

1. Ik-vertelperspectief
2. Hij-/zij-vertelperspectief
3. Alwetend vertelperspectief

Ik loop op straat en zie voor mij op de grond een vreemd voorwerp liggen. Het is groen en het geeft de suggestie van beweging. Hoewel het maar een klein hoopje drilpudding lijkt, boezemt het me direct angst in. Ik durf er niet naar te kijken, maar kan mijn ogen niet afwenden. Ik moet. Het wil dat ik het zie.

1. Ik-vertelperspectief
2. Hij-/zij-vertelperspectief
3. Alwetend vertelperspectief

Hij staat daar, doodstil, aan de grond genageld. Het vreemde voorwerp dat voor hem op de grond ligt, lijkt hem volledig te hypnotiseren. Het gelei-achtige materiaal gloeit. Een vreemde straling lijkt doelgericht zijn weg te zoeken naar zijn ogen. Pieter beeft. Niet in staat zich te bewegen.

1. Ik-vertelperspectief
2. Hij-/zij-vertelperspectief
3. Alwetend vertelperspectief

Check out-vraag:
Ik weet wat een personage is en wat de kenmerken van typen en karakters zijn.

😒🙁😐🙂😃