2.6 Soa's en geboorteregeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.6 Soa's en geboorteregeling

Lesplanning

Aflevering 'birth control' met vragen

Uitleg

Opdrachten maken

Leerdoelen

2.6.1 Je kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van infecties met seksueel overdraagbare aandoeningen en aangeven hoe je deze infecties kunt voorkomen.

2.6.2 Je kunt de werking van methoden van anticonceptie en de voor- en nadelen ervan beschrijven.

2.6.3 Je kunt ethische en biologische argumenten onderscheiden over het ingrijpen in het voorplantingsproces.

Aflevering 'birth control'

Maak de vragen bij de aflevering in je schrift.

Aan de slag

2.5: opdracht 47 t/m 52 (af op maandag 2 december)

2.6: opdracht 56 t/m 65 (af op donderdag 5 december)

2.6 Soa's en geboorteregeling

Lesplanning

Uitleg SOA's en anticonceptie

Opdrachten maken

Kies: meedoen met uitleg of zelfstandig aan de slag.

Leerdoelen

2.6.1 Je kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van infecties met seksueel overdraagbare aandoeningen en aangeven hoe je deze infecties kunt voorkomen.

2.6.2 Je kunt de werking van methoden van anticonceptie en de voor- en nadelen ervan beschrijven.

2.6.3 Je kunt ethische en biologische argumenten onderscheiden over het ingrijpen in het voorplantingsproces.

Wat is een SOA?

Seksueel overdraagbare aandoening (geslachtsziekte)

Kan veroorzaakt worden door:

virussen, bacteriën of schimmels.

Besmettelijk via: 

• vaginale seks (via de vagina)
• anale seks (via de anus)
• orale seks (via de mond)

Overdracht via sperma, bloed, vaginaal vocht of contact van slijmvliezen (bv. mond/anus).

Veilig vrijen 

Je vrijt veilig als je:

• elkaar streelt, tongzoent, knuffelt, elkaar met de hand bevredigt of jezelf bevredigt;
  
• bij geslachtsgemeenschap/orale seks altijd een condoom gebruikt

Anticonceptie gebruiken is dus niet altijd veilig vrijen!

Een soa geeft vaak de volgende klachten:

• afscheiding uit de penis of vagina
• jeuk of branderig gevoel (bij het plassen)
• blaasjes, wratjes of zweertjes rond en in de penis of vagina

SOA (red flags)

• SOA kun je ook krijgen als je één partner hebt, zorg dat je beiden getest bent om zeker te zijn.
• Je kunt een SOA hebben, zonder dat je er iets van merkt.
• Je kunt onvruchtbaar worden van een SOA, bijvoorbeeld als je niet op tijd doorhebt dat je een SOA hebt.
• Je kunt je gewoon laten testen bij de huisarts of GGD (anoniem).

Hepatitis B, syfilis en hiv 

Kunnen ook op andere manieren worden overgedragen:

• Via bloed: je kunt daarom besmet raken door het gebruik van besmette drugsnaalden, bloedtransfusie of door een onhygiënische piercing of tatoeage.

Meerdere SOA's: 

• Van moeder op kind tijdens de zwangerschap, geboorte en via de borstvoeding.

Wat is AIDS?

• Een SOA waar je nog niet van genezen kan
• Ziekte komt door hiv = aidsvirus
• Als je het aidsvirus in je bloed hebt = seropositief
• Seropositief: je bent besmet met het virus, maar je bent nog niet ziek. Je kunt anderen besmetten.

Wat gebeurt er met het aidsvirus?

Het aidsvirus (hiv) maakt witte 

bloedcellen stuk.

 

Zijn er veel witte bloedcellen stuk, dan werkt je afweer niet meer en krijg je ziekteverschijnselen. Je hebt dan aids. Als je afweer niet meer werkt, kun je bijvoorbeeld al dood gaan aan een eenvoudige griep.

Hiv-remmers vertragen de vermeerdering van hiv. Ze verlengen de tijd waarin je nog geen ziekteverschijnselen van aids hebt.

 Inenting tegen HPV

HPV is een virus dat wordt overgedragen door seksueel contact. Komt veel voor. Kan ook door huid/huid aanraking.

Heel besmettelijk (80% van de mensen). Vaak geen klachten, maar kan (baarmoederhals)kanker veroorzaken. 

Inenting tegen HPV vermindert de kans op het ontstaan van baarmoederhalskanker. 

Testen voor SOA

• Huisarts
• GGD
• Online zelftest bestellen en opsturen naar een lab: checken op betrouwbaarheid (een test die direct uitslag geeft is niet betrouwbaar!)

Gratis onder de 25 jaar! 

Positief? --> (ex-)sekspartners waarschuwen

Voorbehoedsmiddelen

Een ander woord voor voorbehoedsmiddel is anticonceptie (tegen bevruchting).

Een voorbehoedsmiddel zorgt ervoor dat er geen bevruchting van de eicel plaatsvindt.

Er zijn verschillende voorbehoedsmiddelen.

Drie voorwaarden voor voorbehoedsmiddelen

• Het voorkomt zwangerschap
• Het is makkelijk in gebruik
• Het is niet schadelijk voor de gezondheid

Anticonceptiepil

• Bevat hormonen die de eisprong voorkomen.
• Hierdoor rijpt er dus geen eicel en kan die ook niet bevrucht worden.
• Zorgt er ook voor dat het slijm in de baarmoedermond dikker wordt ->  zaadcellen kunnen moeilijker naar binnen komen.

De meeste pilsoorten slik je 21 dagen, waarna je een stopweek hebt. In

die stopweek wordt je dan ongesteld.

De pil beschermt niet tegen SOA's!

Pil in combi met roken geeft verhoogde kans op bloedproppen.

Anticonceptiepleister en (hormoon)staafje

• Zitten hormonen in die hetzelfde werken als de pil: zorgen dat er geen eisprong plaatsvindt.
• De pleister plak je op je huid (elke week), het hormoonstaafje (zit 3 jaar) wordt onder de huid geplaatst.

Spiraaltje

• Wordt in de baarmoeder geplaatst. Om het steeltje van het spiraaltje zit koperdraad of er zitten hormonen in.
• Voorkomt dat een bevruchte eicel zich kan innestelen en zorgt voor meer slijm rond de baarmoedermond. 

Sterilisatie

• niet-tijdelijk
• zaadleiders/eileiders worden afgebonden en doorgesneden.

Onbetrouwbare methoden

Coïtus interruptus/ terugtrekken: de man trekt zijn penis terug uit de vagina voordat hij klaarkomt. 

Periodieke onthouding: geen geslachtsgemeenschap tijdens de vruchtbare periode. 

eenvandaag.avrotros.nl

Morningafterpil

Er is iets misgegaan:

- condoom gescheurd of het is misgegaan bij het verwijderen o.i.d.

- een pil vergeten en toch seks gehad

Morning-afterpil: innemen binnen 72 uur, voorkomt eisprong (dus werkt niet als die al geweest is!).

(kost minstens €15, dus vrij prijzig)

Abortus

Abortuspil: <9 weken zwanger bent

Zuigcurettage: <13 weken zwanger bent. Met een dun zuigbuisje wordt dan via de vagina de baarmoeder leeggemaakt. Bij een zuigcurettage wordt het vruchtje uit de vagina gezogen.

Operatief: > 13 weken tot 24 weken zwangerschap. De baarmoeder met een zuigbuis en instrumenten leeggemaakt. Niet alle abortusklinieken doen dit.  

Aan de slag

2.6: opdracht 56 t/m 65 (af op donderdag 5 december)

Biologie olympiade?

Klaar? --> nakijkboeken liggen achterin