introductie + UL 6.1 & 6.2

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Open boek 3B op blz. 68-69

en

maak daar 

´Wat weet je al over ecologie?´

opdracht 1 t/m 5

planning

• voorkennis klas 1 + 2 ophalen thema 6
• leerdoelen + uitleg 6.1 
• opdrachten maken 6.1
• leerdoelen + uitleg 6.2
• huiswerk opgeven + maken

Ruil je boek met je buren

Kijk de gemaakte opdrachten 1 t/m 5 na van je buren en verbeter waar nodig!

opdracht 1A

• roofdieren = biotisch

• soortgenoten = biotisch

• temperatuur = abiotisch

• water =abiotisch

• waterplanten = biotisch

• wind =abiotisch

• ziekteverwekkers =biotisch

1B

1e = biotisch

2e = abiotisch en biotisch

2A

A + 4

B + 2

C + 3

D + 1

opdracht 2B

1 individu

2 populatie

3 levensgemeenschap

4 ecosysteem

opdracht 3

A = 6

B = 5

C = 

buizerd - vleeseter

kip -alleseter

ringslang -vleeseter

 spitsmuis - vleeseter
sprinkhaan -planteneter
 vos -vleeseter

opdracht 4

1 producenten

2 consumenten 

3 reducenten

opdracht 5

1 bewegen 

2 voeding 

3 vijanden

4 verdediging

5 verdedigen

6 droge omgeving

Ruil je boek terug met je buren

Leerdoelen 6.1

• Ik kan beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.

• Ik kan de de voedselrelaties tussen organismen beschrijven. 

voedselketen

                                      Voedselketen

• Een voedselketen is een reeks soorten, waarbij elke soort wordt gegeten door de volgende soort.
• Een voedselketen begint met een organisme dat bladgroenkorrels heeft. (Meestal is dit een plant, maar er zijn ook bacteriën  met bladgroenkorrels). 
• De 2de en volgende schakels zijn altijd dieren . 

VOEDSELWEB

Alle voedselrelaties (voedselketens) uit een gebied samen = voedselweb.

Elk gebied heeft zijn eigen voedselweb, doordat elk gebied zijn eigen soorten heeft. 

Fotosynthese

Planten nemen koolstofdioxide op uit de lucht.

Met hun wortels halen ze water uit de bodem.

Van koolstofdioxide en water maakt de plant glucose en zuurstof.

Dit proces heet fotosynthese.

Fotosynthese vindt plaats in de bladgroenkorrels.

Voor fotosynthese is energie nodig. Die energie haalt de plant uit zonlicht.

Bij fotosynthese ontstaan zuurstof en glucose. 

Fotosynthese

Fotosynthese vindt plaats in de bladgroenkorrels. 

Nodig voor fotosynthese:

1. Koolstofdioxide
2. Water
3. Zonlicht

Producten van fotosynthese:

1. Glucose
2. Zuurstof

Fotosynthese 

Energiearme stoffen

Energierijke stoffen

Energiearme stoffen

Afkomstig uit levenloze natuur

Bijvoorbeeld: water, zuurstof,

koolstofdioxide, ijzer en zouten.

Zit weinig energie in!

fotosynthese en verbranding

Bij fotosynthese verbruikt een plant de energiearme stoffen (CO2 +water). 

Bij fotosynthese ontstaan glucose en zuurstof. 

Bij fotosynthese wordt de lichtenergie vastgelegd in glucose.

Van glucose en mineralen maakt een plant de energierijke stoffen                                                 waaruit hij bestaat (koolhydraten, vetten, eiwitten). 

De mineralen (voedingszouten) zijn energiearme stoffen uit de bodem, die de plant opneemt via hun wortels.

Verbranding bij organismen

Ieder levend organisme doet altijd aan verbranding!

Verbranding is niet altijd even hoog; als je beweegt verbrand je meer/sneller.

Verbranding schematisch

Glucose + Zuurstof        Water + Koolstofdioxide + Energie

Wist jij dit.... en zie je de overeenkomsten?

                        Verbranding Mens

Verbranding Plant

Glucose + Zuurstof        Water + Koolstofdioxide + Energie

Verbranding

• Bij fotosynthese wordt de lichtenergie vastgelegd in glucose.  

• Bij verbranding van glucose in organismen (dus ook planten)                   komt die energie weer vrij.

• Organismen (dus ook planten) gebruiken die  energie bijvoorbeeld voor groei en om te bewegen. 

Producenten 

Alleen organismen met bladgroenkorrels kunnen energiearme stoffen omzetten in energierijke stoffen. 

Daarom noem je deze organismen producenten.

Consumenten

Dieren kunnen zelf geen

energierijke stoffen maken. Ze moeten deze stoffen binnenkrijgen via hun voedsel. 

Dieren zijn consumenten.

(dieren die leven van energierijke stoffen die gemaakt zin door producenten)

Er zijn;

Planteneters,          Alleseters,            Vleeseters     EN:

....EN afvaleters

• Er zijn ook planten en dieren die sterven zonder te worden opgegeven. 

• Allerlei afvaleters eten van deze dode organismen. 

Producenten-consumenten-afvaleters-reducenten

afvaleters

EN.....Reducenten maken de kringloop compleet

De resten die de afvaleters achterlaten, worden verder afgebroken door bacteriën en schimmels. 

Bacteriën en schimmels zijn reducenten.  

Reducenten maken de kringloop compleet

 Reducenten zetten de energierijke stoffen om in energiearme stoffen (CO2, water, mineralen).

Planten kunnen deze energiearme stoffen weer opnemen. 

Ga nu aan de slag met het maken van:

Maak in je werkboek 3b (vanaf blz. 73)

van thema 6

van basisstof 6.1

opdracht 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 7

Boek dicht op tafel!

Leerdoelen 6.2

1. Ik kan omschrijven wat piramiden van aantallen en van biomassa weergeven.
2. Ik kan beschrijven op welke manieren energie uit de voedselketen verdwijnt. 

ecologische piramide van aantal

Piramide van aantallen

• Een piramide van aantallen geeft aan hoeveel individuen van een soort er in een voedselketen zijn. 

• Het aantal producenten is groter dan                                      b    het aantal planteneters.
• Het aantal planteneters is groter dan                              het aantal dieren dat de planteneters opeten. 

piramide van aantallen

Is niet altijd een piramide vorm!

zie hier 2x 

een piramide van aantal

piramide van aantal

piramide van biomassa

Piramiden van Biomassa

Biomassa:

• De totale hoeveelheid aan energierijke stoffen  in een organisme.             

               

• Een piramide van biomassa heeft altijd de vorm van een piramide.
  

Energie in een voedselketen

Kijk eens goed waar de energie allemaal heen gaat!

Energie in een 

voedselketen

Energie: in elke schakel verdwijnt energie uit de voedselketen.

• Sommige individuen sterven zonder dat ze worden opgegeten door individuen uit de volgende schakel.
• Van het voedsel dat wordt gegeten, wordt een deel niet verteerd. Dit deel komt in de uitwerpselen terecht.
• Een deel van de verteerde stoffen wordt gebruikt als brandstof. Bij de verbranding hiervan komt energie vrij, meestal in de vorm van warmte of beweging. 
• De stoffen die overblijven, worden meestal gebruikt als bouwstof. Deze stoffen kunnen als voedsel dienen voor de volgende schakel van de voedselketen. 

Huiswerk voor volgend les = 

Maak van 

• van thema 6:
• van basisstof 6.1 opdracht 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 7
• van basisstof 6.2 - opdracht 1 + 2 +3 (in je boek)
• van basisstof 6.2 - opdracht 4 + 5 + 6 (online)