Ethiek

Ethiek

Lesdoelen

Ik kan uitleggen wat principiële ethiek is.

Ik weet waarom principiële ethiek vaak medische ethiek wordt genoemd.

Ik weet wat de relatie tussen principiële ethiek en beroepsethiek is

Ik kan reflecteren op wat principiële ethiek voor mijn eigen denken en handelen kan betekenen.

Uitleg Ethiek

Aan de hand van een filmpje volgt er een uitleg over ethiek

De vier basisprincipes van principiële ethiek

Autonomie: Het recht van mensen om hun eigen keuzes te maken.

Weldoen: Het helpen en goed doen voor anderen.

Niet-schaden: Het vermijden van schade aan anderen.

Rechtvaardigheid: Het eerlijk en gelijk behandelen van iedereen.

Tijd voor een stelling

Laat bij de volgende stelling weten of je voor of tegen bent, denk hierbij aan wat je net hebt gehoord over ethiek.

Ben je voor of tegen euthanasie/hulp bij zelfdoding?

Hoe denk je nu over euthanasie? Ben je voor of tegen?

Medische Wereld

Autonomie: Respect voor de beslissingsbevoegdheid van patiënten. Artsen moeten de keuzes van patiënten respecteren, zoals de beslissing om een behandeling te weigeren.

Weldoen (Beneficence): Zorgverleners moeten handelen in het belang van de patiënt door de beste zorg te bieden.

Niet-schaden (Non-maleficence): Vermijden van schade aan patiënten. Dit betekent bijvoorbeeld het voorkomen van medische fouten.

Rechtvaardigheid: Eerlijke verdeling van zorg en middelen, ongeacht achtergrond of sociale status van patiënten.

Voorbeeld

Een arts bespreekt eerlijk de voor- en nadelen van een behandeling met een patiënt en respecteert de keuze van de patiënt om de behandeling wel of niet te ondergaan.

Opdracht

Bespreek in 2-tallen welke ethische vragen in de medische wereld belangrijk kunnen zijn en welke van de vier principes daarbij een rol spelen.

Onderwijs

Autonomie: Respect voor de individuele leerbehoeften en keuzes van leerlingen. Dit kan betekenen dat leerlingen inspraak hebben in hun leerprocessen.

Weldoen: Leraren helpen leerlingen hun potentieel te bereiken door hen te ondersteunen en te motiveren.

Niet-schaden: Een veilige en ondersteunende leeromgeving bieden waar leerlingen zich vrij voelen om te leren zonder angst voor pesterijen of discriminatie.

Rechtvaardigheid: Alle leerlingen gelijke kansen geven, ongeacht hun achtergrond, geslacht of etniciteit.

Voorbeeld

Een leraar past lesmethoden aan om tegemoet te komen aan de verschillende leerstijlen van leerlingen, zorgt ervoor dat alle leerlingen zich gehoord voelen en biedt extra ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben.

Opdracht

Bespreek in 2-tallen welke ethische vragen in het onderwijs belangrijk kunnen zijn en welke van de vier principes daarbij een rol spelen.

Politie

Autonomie: 

Respect voor de rechten en vrijheden van burgers, binnen de grenzen van de wet.

Weldoen: De gemeenschap beschermen en hulp bieden in noodsituaties. Politieagenten moeten streven naar het welzijn van de samenleving.

Niet-schaden: Het vermijden van onnodig geweld en het beschermen van burgers tegen schade.

Rechtvaardigheid: Handhaving van de wet op een eerlijke en onbevooroordeelde manier. Dit betekent ook dat politieagenten niet discrimineren op basis van ras, geslacht, of andere kenmerken.

Voorbeeld

Een politieagent gebruikt proportioneel geweld in een conflictsituatie en handelt volgens de richtlijnen om de situatie veilig te de-escaleren, waarbij de rechten van alle betrokkenen worden gerespecteerd.

Opdracht

Bespreek in 2-tallen welke ethische vragen bij de politie belangrijk kunnen zijn en welke van de vier principes daarbij een rol spelen.

Bedrijfsleven

Autonomie: Eerlijk communiceren met klanten en werknemers, en respect voor hun keuzes en privacy.

Weldoen: Bedrijven dragen bij aan de maatschappij door veilige, nuttige producten en diensten aan te bieden en door maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Niet-schaden: Bedrijven moeten ervoor zorgen dat hun activiteiten geen schade toebrengen aan het milieu, hun werknemers of de gemeenschap.

Rechtvaardigheid: Eerlijke behandeling van werknemers, klanten en leveranciers. Dit betekent onder andere eerlijke lonen en gelijke kansen voor iedereen.

Voorbeeld

Een bedrijf implementeert duurzame praktijken om milieu-impact te verminderen en zorgt voor een veilige en eerlijke werkomgeving voor alle werknemers.

Opdracht

Bespreek in 2-tallen welke ethische vragen in het bedrijfsleven belangrijk kunnen zijn en welke van de vier principes daarbij een rol spelen.

Casus

• Casus uitdelen
•  Ethisch stappenplan
• Stap voor stap  Utrechtse methode doornemen 

1. Verkennen

Inventariseer de vragen en probeer daar een antwoord op te vinden. Het doel is op een compleet beeld te krijgen van de situatie oor het verzamelen van feiten.

Vragen

1. Wat zijn de exacte medische prognoses en de kans op herstel volgens de zorgverleners?
   
2. Wat zijn de ethische en juridische verplichtingen van de zorgverleners in deze situatie?
   
3. Hoe gedetailleerd is de euthanasieverklaring van meneer Kolkman?

Feiten

• Meneer Kolkman, 70 jaar, ligt op de Intensive Care naar een zware beroerte. 
• Hij is bewusteloos en volgens de zorgverleners zijn de kansen op herstel minimaal.
• Meneer Kolkman heeft een euthanasieverklaring waarin staat dat hij niet langdurig kunstmatig in leven wil worden gehouden zonder redelijke kans op herstel. 
• Zijn dochter wil dat de zorgverleners alles doen om hem in leven te houden.
• Zijn zoon steunt de wens van zijn vader en vindt dat zijn vader niet kunstmatig in leven moet worden gehouden.
• De zorgverleners moeten een beslissing nemen die zowel medisch als ethisch verantwoord is. 

 

Formuleren

Formuleer de morele vraag waar je aan het eind van het gesprek antwoord op wilt hebben.

Dilemma: Moeten de zorgverleners de euthanasieverklaring van meneer Kolkman accepteren en de kunstmatige verlengende maatregelen stoppen, of moeten zij ingaan op de wens van de dochter en alles doen om hem in leven te houden?

Analyseren

Breng in kaart wie er allemaal bij de situatie betrokken zijn, wat ieders verantwoordelijkheden zijn en welke argumenten de betrokkenen hebben. Dan is in de eerste plaats natuurlijk de patiënt, maar ook diens naasten, artsen en andere zorgverleners. 

Meneer Kolkman (patiënt): Zijn wens is om niet langdurig kunstmatig in leven te worden gehouden.

Dochter meneer Kolkman: Emotionele behoefte om alles te doen wat vader in leven houdt, ongeacht te prognose.

Zoon van meneer Kolkman: Respect voor wens  en autonomie vader evenals de realiteit van de medische prognose.

Zorgverleners: Plicht om schade te voorkomen en het welzijn van de patiënt te bevorderen, en tegelijkertijd rechtvaardig te handelen in het gebruik van medische middelen. 

Besluiten

Aan het eind van het gesprek of denkproces neem je een besluit en maak je afspraken over hoe het besluit wordt uitgevoerd. Ook bekijk je of en hoe de morele schade die eventueel uit het besluit voortvloeit, zo klein mogelijk kunt houden.

Besluit:

• Gezien de sterk ethische waarde van autonomie, lijkt het passend om de euthanasieverklaring van meneer Kolkman te respecteren.
• De principes van benevicence (weldoen) en non-maleficence (niet schaden) ondersteunen ook dit besluit.

Afspraken:

• De zorgverleners zullen de euthanasieverklaring van meneer Kolkman uitvoeren door de levensverlengende maatregelen te beëindigen.

Morele schade beperken:

• Er moet zorgvuldig en empatische met de familie gecommuniceerd worden. Situatie uitleggen en emotionele steun bieden. 

Evalueren

Na afloop evalueer je het 'denkproces' en het gesprek. Is alles en iedereen aan bod gekomen? zijn er verbeterpunten en hoe ga ik hiermee verder?

Evaluatie: De zorgverleners zullen de situatie en het welzijn van meneer Kolkman evalueren om te bevestigen dat het besluit in overeenstemming is met zijn wensen en ethische overwegingen.

Reflectie: Het team reflecteert op het proces om te leren voor toekomstige situaties, door te beoordelen wat goed ging en wat verbeterd kan worden in de besluitvorming en communicatie met de familie. 

Opdracht 

• Jullie krijgen een casus.
• Werk de casus uit volgens de Utrechtse methode 
• Bespreek in tweetallen de uitkomsten