Ethisch dilemma (reanimatie) 1

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Ethisch dilemma 

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Wat weet je al over ethiek?

Wat is ethiek?

Ethiek

Ethiek bestudeert en analyseert de moraal. 

Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen. 

Deze beoordeling kan resulteren in een afweging over wat juist is om te doen. 

Ethiek is een denk-discipline en een praktische activiteit. 

Centraal staat de vraag; Wat is in deze situatie moreel goed om te doen? 

Ethiek is het systematisch nadenken over waarden en normen. 

Moraal en Ethiek

Moraal’ is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is.

‘Ethiek’ is het systematisch nadenken over die moraal.  

Verschil met recht

Recht is een gestolde ethiek.

Een discussie over euthanasie of abortus kan leiden tot een wet.

De morele waarden die belangrijk gevonden worden, zijn vastgelegd in een wet.

Lichamelijke integriteit = grondwet

Informatie over behandeling = WGBO

Normen en waarden

Waarden zijn principes die richting geven aan het handelen. Waarden geven aan wat je nastreeft en wat je belangrijk vindt. Belangrijke waarden in de medische ethiek zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, privacy, weldoen en niet-schaden.

Normen zijn afgeleid van waarden. Het zijn de regels die aangeven wat je in een concrete situatie moet of mag doen. Uit de waarde ‘privacy’ volgt bijvoorbeeld de norm ‘kloppen voor het binnengaan’. Uit de waarde ‘vertrouwelijkheid’ komt de norm van het beroepsgeheim voort. 

Wat zijn waarden?

1. Gedragregels die bepalen wat goed en fout is voor mensen.
2. Dit zijn overtuigingen die belangrijk zijn voor jou als persoon.

Respect voor ouderen is een...

1. Norm
2. Waarde

Ouderen aanspreken met 'u'
is een...

1. Norm
2. Waarde

Norm is stoppen bij rood stoplicht

Waarde  is ....veiligheid

Medische ethiek

Nadenken over wat goed medisch handelen is. 

Bestaat sinds de jaren 70 vorige eeuw.

De geneeskunde had ook schaduwzijden.

Wat is moraal?

Moraal

''Het totaal van waarden en normen dat in de samenleving als vanzelfsprekend aanvaardbaar gedrag wordt gezien.''

Moreel dilemma 

Wanneer er in een bepaalde situatie conflicterende waarden zijn, kun je te maken krijgen met een moreel dilemma. 

Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde. 

Om te bepalen wat het juiste is om te doen maken we afwegingen tussen waarden. Om dat goed te doen is het van belang om de achterliggende waarden bij een dilemma in kaart te brengen. Vaak spelen er meerdere waarden op de achtergrond en worden deze door de betrokkenen verschillend gewogen.

Om die afweging te maken kun je gebruikmaken van een stappenplan.

Reanimatie moet een verplicht vak worden op de middelbare school

EENS

ONEENS

In de ouderenzorg is reanimatie niet nodig

EENS

ONEENS

Als zorgverlener voel ik me (altijd en overal) verplicht om te reanimeren

EENS

ONEENS

Mag je liegen om iemand zijn leven te redden?

Mag je verkeersregels negeren als je écht haast hebt.

Wat is een beroepscode?

1. Aan deze code moet je minimaal voldoen om aan het werk te mogen.
2. Een test waar uit blijkt of je ethisch gezien geschikt bent voor het beroep.
3. Een document met normen en waarden die gelden voor een beroep.
4. Dit is een inlogcode voor alle mensen uit het werkveld maatschappelijke zorg.

Beroepscode

Beschrijft de (morele) opvattingen van een beroepsgroep

Afgeleid van maatschappelijke waarden

Opgeschreven in de beroepsethische code

Hierin staat hoe je moet handelen in bepaalde situaties

www.venvn.nl

In de beroepscode staat;

aan waarden:

respect, vertrouwelijkheid, geen schade toebrengen, autonomie en rechtvaardigheid.

Wat betekent autonomie?

1. Gelijkheid
2. Onafhankelijk
3. Alleenrecht
4. Gezamenlijk

Stelling

Autonomie en zelfregie is erg belangrijk, een zorgvrager moet altijd zijn eigen keuzes mogen maken?

Ook als jij dat als professionial deze keuzes niet verstandig vindt?

Beroepsethiek bestaat uit 3 niveaus

• Relatie tussen zorgverlener en patiënt                         (individuele niveau -> micro)
• Zorginstellingen en organisaties                                     (organisatie niveau -> meso)
• De samenleving (samenleving niveau -> macro)
  

Wat doe je als een terminaal zieke zorgvrager stiekem zit te roken?
Dit is een ethische vraag op...

1. Organisatie niveau
2. Samenleving niveau
3. Individuele niveau
4. Alles is goed.

Ethischekwesties kunnenopdrieniveaus afspelen:

• microniveau: bij jezelf (individueel)

• mesoniveau: bij kleinere groepen (organisatie niveau)

• macroniveau: bij grote groepen (samenleving)

Aanpak ethisch (zorg-)dilemma

• Verkennen: wat is er aan de hand? Welke handelingsopties zijn er en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?
  
• Onderzoeken: wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) zijn hier in het spel?
  
• Afwegen: weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. Wat is het gevolg voor de cliënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?
  
• Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.

Stap 1. Verkennen

Inventariseer de vragen en probeer daar een antwoord op te vinden. Het doel is een compleet beeld te krijgen van de situatie door het verzamelen van feiten.

Stap 2. Formuleren

Formuleer de morele vraag waar je aan het eind van het gesprek of denkproces een antwoord op wil hebben.

Stap 3. Analyseren

Breng in kaart wie er allemaal bij de situatie betrokken zijn.

 Wat ieders verantwoordelijkheden zijn en welke argumenten betrokkenen hebben. 

Dat is in de eerste plaats natuurlijk de patiënt, maar ook diens naasten, artsen en andere zorgverleners. 

Stap 4. Afwegen

Deze fase is het belangrijkste, hier maak je de afweging tussen de verschillende argumenten. 

Bij voorkeur gebeurt dit op een systematisch mogelijke manier

Stap 5. Besluiten

Aan het einde van het gesprek of denkproces neem je een besluit en maak je afspraken over hoe het besluit wordt uitgevoerd.

Ook bekijk je of en hoe je morele schade die 

eventueel uit het besluit voortvloeit, 

zo klein mogelijk kunt houden.

Stap 6. Evalueren

Na afloop evalueer je het denkproces en het gesprek.

Is alles en iedereen aan bod gekomen?

Zijn er nog verbeterpunten en hoe ga je hiermee verder? 

Geef een voorbeeld van een
'ethisch dilemma'