week 3, onderwerp, zin, zinsdelen, bouwplan, lijdend voorwerp, klankvaste ww, oefenen met schrijfregels

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Taalverzorging en schrijfvaardigheid

In deze les:                                      90 min

• Inloop
• Lesopening

Klassikaal aan het werk: 

hfdst. 7, gramm., 27

Zelfstandig aan het werk: 

hfdst. 7, gramm., opdr. 5, 6, 9, 12, 16, 17. 

Evaluatie en reflectie ( 5 min) 

Doelen van de les: 

• Je kan het onderwerp vinden in een zin. 
• Je weet hoe je een zin in zinsdelen moet verdelen.
• Je weet wat een lijdend voorwerp is en hoe je deze kan vinden. 
• Weet je het verschil tussen de stam en de ik-vorm.
• Hebben we geoefend met de schrijfregels voor de finaleweek. 

Het onderwerp (ond.)

Wat is ook alweer het onderwerp? 

De vraag die je moet stellen is: 

Wie of wat + werkwoordelijk gezegde? 

Het werkwoordelijk gezegde is de persoonsvorm en alle andere werkwoorden in de zin (zie theorie van hoofdstuk 4). 

Een werkwoord geeft aan wat iemand of iets doet of wat er gebeurd. 

dus: 

- een activiteit als lopen, springen, maken. 

maar ook: 

zijn, worden, hebben, mogen, kunnen. 

Sandra werkt in een supermarkt.

Wat is de pv? --> werkt.

Wat is het werkwoordelijk gezegde? --> werkt.

Wie of wat werkt? Sandra.

 Dus "Sandra" is het onderwerp. 

Zin

In elke zin staat altijd:

- een werkwoordelijk gezegde (wat gebeurt er?), en 

- een onderwerp (wie of wat doet het?).

Bijvoorbeeld: 

De jongens voetballen. 

Zinsdeel/ bouwplan van een zin.

Een deel van een zin noem je een zinsdeel. 

Gebruik vraagwoorden om de zinsdelen te vinden: 

Wie, wat, wanneer, waar, aan wie, met wie? 

De jongens  |  voetballen | in de pauze | met hun vrienden | op het schoolplein. 

Zinsdeel/ bouwplan van een zin.

Alle werkwoorden van een zin vormen samen 1 zinsdeel! 

(Het werkwoordelijk gezegde)

Wat is ook alweer de persoonsvorm? 

Samen oefenen: 

1) Ezra praat tijdens de pauze met haar mentor in de kantine. 

2) Praat jouw tante altijd zo hard? 

3) In de winter gebruik ik elke ochtend handcrème. 

4) Mijn kop thee drink ik altijd zonder suiker. 

Online: hfdst. 7, grammatica, opdracht 5, 6 en 9. 

Lijdend voorwerp

Als je de persoonsvorm en het onderwerp hebt gevonden in een zin, kan je op zoek gaan naar het lijdend voorwerp. 

Het lijdend voorwerp is altijd een zinsdeel. 

Wie of wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp.

Voorbeeld Lijdend voorwerp

Ik geef Julia een appel. 

wwg= geef

onderwerp = Ik

Wie of wat geef ik? Een appel. 

Dus het lijdend voorwerp is "een appel". 

Uitzonderingen lijdend voorwerp

Soms is er geen lijdend voorwerp! 

Als de basiszin uit 2 onderdelen bestaat. 

Bijvoorbeeld -> Ik fiets. 

Dan is er niks of niemand nodig bij de handeling, dus is er geen lijdend voorwerp. 

Online hfdst. 7, grammatica, opdracht 12. 

Wat is het lijdend voorwerp?

De klas leert het lijdend voorwerp vinden.

1. De klas
2. leert
3. het lijdend voorwerp
4. vinden

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Het lijdend voorwerp is het antwoord op de vraag:

1. Wie/wat + wg?
2. Wie/wat + pv?
3. Wie/wat + o?
4. Wie /wat + wwg + o?

Wat is het lijdend voorwerp?

gekeken.

Het lijdend voorwerp

We 

hebben

vanavond

een serie 

B of p, d of t? 

                                enkelvoud: 

                                meervoud: 

      

                              enkelvoud:                                                                                                 enkelvoud:

                              meervoud:                                                                                                 meervoud: 

                                 enkelvoud:

                                 meervoud: 

-heid, -teit, -lijk. 

Online: hoofdstuk 7, spelling, opdracht 17 en 19. 

pv. in verleden tijd. (Wat is ook alweer de pv?)

Voorbeelden van klankveranderende (sterke) 

werkwoorden in verleden tijd: 

Hele werkwoord: lopen, slapen, worden. 

Pv verleden tijd: liep, sliep, werd. 

pv. in verleden tijd. (Wat is ook alweer de pv?)

 Voorbeelden van klankvaste (zwakke) werkwoorden in verleden tijd:

Hele werkwoord: maken, pakken, gapen. 

Pv verleden tijd: maakte, pakte, gaapte. 

De persoonsvorm in de verleden tijd is dan de ik-vorm +te of +de. 

Stam en de ik-vorm

De stam is het infinitief (hele werkwoord) zonder -en. 

De ik-vorm is niet altijd hetzelfde. 

Bijvoorbeeld: 

infinitief = niezen

stam = niez

ik-vorm = ik nies. 

Online, hfdst. 7, opdracht 16 en 17

Voltooid deelwoord en bijvoeglijk naamwoord

Van werkwoorden kan je bijvoeglijke naamwoorden maken. Je gebruikt hiervoor het voltooid deelwoord! 

Bijvoorbeeld: 

Het deeg is gekneed. (gekneed -> voltooid deelwoord)

Het geknede deeg (geknede -> bijvoeglijk nw).

Online, hfdst. 7, opdracht 27 samen. 

Oefenen met zinnen verbeteren. 

1)  wie kan er mrgn mee naar de bios

2)  tante cherida heeft iig een goede gezondheid

3)  doe eens ff normaal

Ik weet wat hoe ik het onderwerp in een zin kan vinden?

1. ja
2. met hulp
3. soms
4. snap er niks van

Ik weet hoe ik een zin in zinsdelen moet verdelen?

1. ja
2. nee

Ik weet dat het hele werkwoordelijke gezegde 1 zinsdeel is?

1. ja
2. nee

Ik weet hoe ik kan horen of het meervoud van een woord met een b of p, d of t is?

1. ja
2. nee

Wat is het lijdend voorwerp?

Mijn broer koopt een nieuwe fiets.

1. Koopt
2. Mijn broer
3. fiets
4. een nieuwe fiets