2.2 (On)beheersbare rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

2.2 (On)beheersbare rivieren

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Het ijs in het Zuid-Aziatische hooggebergte smelt op sommige plaatsen zo hard dat er enorme meren ontstaan. Catastrofale overstromingen liggen op de loer.

Het Nepalese dorp Gokyo ligt aan een meer dat ten dele wordt gevoed door de Ngozumpagletsjer, maar het dorp loopt geen direct gevaar door overstroming. Andere Himalaya­ dorpen worden wel bedreigd door steeds vollere gletsjermeren.

https://www.nationalgeographic.nl/milieu/2020/05/als-het-dak-van-de-wereld-smelt

Planning havo 4          week 34: Intro en instap

Week 35	Week 36	Week 37	Week 38	Week 39	Week 40	Week 41
H1 §1.1	H1 § 1.2	H1 §1.3	H2 §2.1	H1 §2.2	H2 §2.3	H2 §2.3

Week 42 herfstvakantie

Wat is geen kenmerk van de bovenloop van een rivier?
(zoek verhang op in §2.2)

1. Hoge stroomsnelheid
2. Groot verhang
3. Veel keien en stenen
4. Weinig erosie

Wat hoort bij de benedenloop?

1. hoge stoomsnelheid en sedimentatie
2. Meanderen
3. Erosie en meanderen
4. Sedimentatie en meanderen

In de middenloop vindt de meeste sedimentatie plaats.

1. goed
2. fout

Welke kleur heeft
het stroomgebied
van de Maas?

1. Geel
2. Blauw
3. Groen
4. Paars

De Rijn is een

1. gemengde rivier
2. Regenrivier
3. IJsrivier
4. Smeltwaterrivier

De Rijn stroomt van...

1. ...a naar b
2. …b naar a
3. stroomt niet

De bovenloop van de rijn heeft een:

1. Lage stroomsnelheid, weinig erosie
2. Hoge stroomsnelheid, weinig erosie
3. Hoge stroomsnelheid, veel erosie
4. Lage stroomsnelheid, veel erosie

Het verval in de bovenloop is .... en in de benedenloop ....
(zoek verval op §2.2)

1. klein, groot
2. groot, gemiddeld,
3. klein, gemiddeld
4. groot, klein

De maas is een...

1. Gletsjerrivier
2. Regenrivier
3. Gemengderivier

Lesdoelen (deelvragen)

Aan het einde van deze paragraaf beantwoorden we de volgende twee vragen. Schrijf ze nu vast op in je schrift:

(2) Wat zijn de kenmerken van het Nederlandse rivierenprofiel?

(3) Welke gevolgen hebben de eigenschappen van het rivierprofiel van de

        Rijn en de Maas voor de waterafvoer?

Benodigde voorkennis 

Je kan het lengte- en breedteprofiel van een rivier beschrijven;
Je weet wat de oorzaken zijn voor een (sterk) fluctuerend regiem;
Je weet wat er met vertragingstijd bedoeld wordt;
Je kent de drietrapsstrategie;

Wat is vertragingstijd?

Welk antwoord maakt geen deel uit van de drietrapsstrategie?

1. bergen
2. afvoeren
3. vasthouden
4. irrigeren

Het grote plaatje

Deze afbeelding hadden te maken met:

1. Waterscheiding
2. Stroomgebied
3. Debiet
4. Overstromingsrisico

Op de afbeelding zag ik geen...

1. zwemmer
2. kribben
3. pontje
4. zomerdijk

Piekafvoer

Deze afbeelding gaat over ...

1. debiet
2. vertragingstijd
3. regiem
4. waterafvoer

Debiet Maas 

en Rijn

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaarde

Zomerbed

In welke foto zie een stuw?

1. 
2. 
3. 
4. 

Stuwen worden gebouwd om

1. de doorstroom van rivieren te bevorderen
2. de waterstand de regelen
3. overstromingen te voorkomen

Welke stelling over de stuw bij Driel is juist?

1. De stuw bij Driel voorkomt overstromingen bij piekafvoer.
2. De stuw bij Driel zorgt ervoor dat het waterpeil in de Neder-Rijn hoog genoeg blijft voor de scheepvaart.
3. Door de stuw bij Driel zijn er geen kribben meer nodig.
4. De stuw bij Driel zorgt ervoor dat bij lage stand van de Rijn voldoende water in de IJssel en Waal blijft stromen.

Wat is het verval?

1. Gemiddelde daling per kilometer van rivier
2. Hoogteverschil tussen 2 plaatsen aan rivier

Het verval tussen B en D is:

1. 2500m
2. 1500m
3. 1000m
4. 250m

Het verhang is:

1. De hoeveelheid water die door de rivier stroomt
2. De snelheid van het water
3. Het hoogteverschil van de rivier tussen 2 punten
4. Het hoogteverschil van de rivier per kilometer

Het verhang is in de ................... het grootst

1. Bovenloop
2. Middenloop
3. Benedenloop

Het verhang van de Rijn in Nederland is...............

1. groot
2. gemiddeld
3. klein
4. blauw

Het verhang van
de Maas is 420 meter

1. Klopt!
2. Nee, fout!

Wat wordt bedoeld met het regiem van een rivier?

1. De snelheid waarmee het rivierwater stroomt
2. De grootste afvoer van rivierwater
3. Schommelingen in de hoeveelheid rivierwater.
4. De opslag van overtollig rivierwater

Het regiem van de Maas
schommelt meer dan dat
van de Rijn. Dit komt omdat de Maas

1. een gletsjerrivier is
2. een gemengde rivier is
3. een regenrivier is

Wat kan ik aflezen uit de afbeelding?

1. het regiem en debiet van de Rijn en de Maas
2. het regiem en debiet van 2 plaatsen aan de Rijn
3. Hoe hoog het relief is en hoe hoog de waterstand

Debiet is......

1. De Maas en de Rijn slingeren door Nederland.
2. De Rijn wordt gevoed met regenwater en smeltwater uit de bergen.
3. Het hoogteverschil tussen twee plekken in de rivier.
4. De waterafvoer van een rivier op een bepaalde plek.

Noem 4 factoren waarmee je kunt verklaren dat het regime (waterfavoer) in een rivier schommelt:

Na ontbossing zal de piekafvoer in de rivier.....

1. Later komen en groter zijn
2. Eerder komen en kleiner zijn
3. Later komen en kleiner zijn
4. Eerder komen en groter zijn

Welk verband is er tussen
vertragingstijd en
verstedelijking?

1. Voor verstedelijking was de vertragingstijd groter
2. Voor verstedelijking was de vertragingstijd kleiner
3. Na verstedelijking was de vertragingstijd groter
4. Na verstedelijking was de vertragingstijd kleiner

Schrijf je antwoord in je schrift.

Klaar? Start vast met een van de opdrachten uit §2.1.

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Aan de slag

Filmpje	NOSop3, Grensmaas, verval/verhang/debiet/regiem
Oefenen	Examenopdracht, atlaskaart
Huiswerk	Huiswerk opdrachten - §2.1: 1 t/m 8 - §2.2: 1 t/m 8 Kies per paragraaf 5 opgaven die je maakt. Kies daarbij voor opdrachten over onderwerpen die lastig vindt of die je interessant vindt.

Artikel:

https://www.geografie.nl/artikel/wat-voegt-sai-toe-aan-de-klimaatdiscussie

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=p4pWafuvdrY

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-systeem-aarde-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Lesdoelen (deelvragen)

We gaan de deelvragen nu proberen te beantwoorden met behulp van ChatGPT.

(2) Wat zijn de kenmerken van het Nederlandse rivierenprofiel?

(3) Welke gevolgen hebben de eigenschappen van het rivierprofiel van de

        Rijn en de Maas voor de waterafvoer?

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Wat heb je gemist?
Wat snap je nog niet helemaal?
Waar wil je meer over weten?
Wat vond je interessant?

😒

😃

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

https://www.nationalgeographic.nl/milieu/2020/06/zo-krijgen-onze-beken-hun-bochten-terug

In Nederland en België werden veel beken vorige eeuw gekanaliseerd voor een snelle waterafvoer. Ze worden nu weer uit hun strakke keurslijf bevrijd en mogen opnieuw meanderen.

In 1963 werd een groot deel van de Ruiten Aa in Oost-Groningen gekanaliseerd. Al jaren werkt Waterschap Hunze en Aa’s samen met andere overheden en natuurorganisaties aan het terugbrengen van de bochten in de beek, om zo een te snelle waterafvoer te voorkomen en de biodiversiteit rond de stroom terug te brengen.

Oud examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Atlaskaarten