Lesonderwerp 2 les 2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Programma vandaag

Psychische aandoening

Verstandelijke beperkingen

Onbegrepen gedrag

Eenzaamheid

Seksualiteit en intimiteit

Psychische aandoening

De term psychische aandoening wordt gebruikt om een beschrijving te geven van een psychische en emotionele gesteldheid die het denken, voelen en handelen zodanig beïnvloeden dat men niet optimaal kan functioneren in het dagelijkse leven.

Psychische ziekte/ beperking

• Psychische ziekte; de intensiteit en de duur van de symptomen verschillen van persoon tot persoon. Het verloop van een psychische ziekte laat zich vaak niet voorspellen.
• Een psychische ziekte en de daarbij horende symptomen kunnen met behulp van medicatie en therapie worden bestreden en soms geheel verdwijnen. Een aantal aandoeningen kunnen echter periodiek terugkomen
• Sommige mensen met een psychische beperking hebben ondersteuning nodig; anderen periodiek of geheel niet

 

Psychische beperking

Het begrip psychische beperking wordt vaak gebruikt als het functioneren van mensen als gevolg van hun aandoening wordt belemmerd in belangrijke levensgebieden als leren, wonen, werken en sociale contacten

 3 hoofdgroepen psychische aandoeningen: 

• stemmingsstoornissen
  
• angststoornissen
  
• middelenstoornissen (verslaving)
  

Aantal vormen van psychische beperkingen 

ADHD

Dit uit zich in hyperactiviteit, onrustig zijn, beweeglijkheid en snel afgeleid zijn. Soms ook in onvoorspelbare uitbarstingen, doordraven en moeite hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. In moeite hebben met het oppikken van sociale signalen. Meer dan de helft van ADHD-ers heeft ook andere psychische klachten.

Schizofrenie

Mensen met schizofrenie hebben last van hallucinaties, wanen, verward denken en spreken, vreemd en niet gepast gedrag en/of stemmingsschommelingen.

Vervolg psychische beperkingen

Angststoornissen/ paniekstoornissen

Er zijn verschillende soorten angststoornissen die verschillend tot uiting komen: paniek, fobieën, obsessies, angstig gedrag, wantrouwen, hyperventilatie, onrust. Kenmerkend is de stress(gevoeligheid) die de angst met zich meebrengt. Mensen kunnen letterlijk verstijven van de angst en niet meer tot handelen in staat zijn.

Depressie

Persoonlijkheidsstoornis (o.a. borderline)

Psychotische stoornis

Eetstoornis (anorexia nervosa en boulimie)

 

Vervolg psychische beperkingen

Autisme en aanverwante contactstoornissen

Autisme staat los van het intelligentieniveau. Gedragingen van autisten kunnen zijn: onaangepast gedrag, onoplettendheid, niet reageren, oogcontact vermijden, tactloos zijn, eigenwijsheid, koppigheid. Zij houden meestal niet van fysiek contact. Binnen het autistisch spectrum vallen ook: PDD-NOS en Asperger. Hierbij uit het autisme zich niet altijd even duidelijk. Toch hebben deze mensen hier last van op het moment dat hun omgeving voor hen niet meer gestructureerd overkomt. Zij zullen dan in ‘autistisch gedrag’ terugvallen. Dit uit zich door dichtklappen: niet kunnen verwoorden wat er aan de hand is doordat ze het overzicht niet hebben. Anderzijds komen met name mensen met Asperger juist verbaal zeer sterk over door veel en gedetailleerd hun verhaal te doen. Voor deze groep mensen geldt dat ze moeilijk sociale verbanden herkennen, wat hun waarneming vertroebelt.

Vormen verstandelijke beperkingen:

• Meervoudige beperking (lichamelijke en verstandelijk beperking/ doof en blind)
• Zeer ernstige verstandelijke beperking
  
• Ernstige verstandelijke beperking
  
• Matige verstandelijke beperking
  
• Lichte verstandelijke beperking
  

Zwakbegaafdheid

IQ tussen de 70 en 85

Oorzaak zwakbegaafdheid

• Voor de geboorte door bijvoorbeeld alcohol gebruik van de moeder, infecties bij de moeder (bijvoorbeeld hersenvliesontsteking) of door de genetische aanleg.
  
• Tijdens de geboorte door bijvoorbeeld te weinig zuurstof en/of door bloedingen.
  
• Na de geboorte door infecties (hersenvliesontsteking), binnen krijgen van giftige stoffen of door hersenletsel veroorzaakt door een ongeval.
  

= niet erfelijk. Uit een studie van Zwitserse en Duitse onderzoekers blijkt dat zwakbegaafdheid bijna altijd het gevolg van een genetisch defect. Dit genetisch defect is meestal niet erfelijk. Elk persoon heeft dus de kans om zwakbegaafd geboren te worden en dit heeft vrij weinig te maken of de ouders zwakbegaafd zijn.

Zwakbegaafdheid/ verstandelijke beperking

Is niet te genezen

Vaak begeleiding nodig ook als men volwassen is (bv begeleid wonen)

Lastiger werk te vinden beschut werk/ begeleid werk of dagbesteding

Uitgaan van mogelijkheden

Uitgaan van de mogelijkheden!

Leven met een beperking

Gevolgen van het hebben van een beperking 

Stigmatiseren

Stigmatisering is een proces waarin een groep personen negatief wordt gelabeld, veroordeeld en uitgesloten. Dit gebeurt op grond van gemeenschappelijke, afwijkende kenmerken en/of gedragingen die angst of afkeer oproepen. Degenen met de psychische aandoening worden hiervoor                                   verantwoordelijk gehouden. Vaak is sprake van overdrijving.

3 mogelijke gevolgen van het hebben van lichamelijke, psychische en verstandelijke beperkingen eruit gelicht 

Mede ook door de stigma’s: 

• Onbegrepen gedrag
• Eenzaamheid
• Seksualiteit en intimiteit

Voorbeeld stappenplan onbegrepen gedrag

Stap 1: De voorbereiding

Stap 2: De probleemsituatie in kaart

Stap 3: De probleemsituatie multidisciplinair in kaart

Stap 4: Het begrijpen van het gedrag

Stap 5: Het doel bepalen – wat wil je bereiken?

Stap 6: Bedenken wat je gaat doen

Stap 7: Voer de afspraken uit

Stap 8: Bekijk de resultaten

Stap 9: Trek conclusies

 

Onbegrepen gedrag

Gedrag dat de omgeving moeilijk kan plaatsen en waar de cliënt zelf, zijn familie of verzorgende moeilijk mee kan omgaan. Het komt veel voor bij mensen met dementie en niet-aangeboren hersenletsel. Iemand met onbegrepen gedrag kan bijvoorbeeld agressief, ontremd of juist teruggetrokken zijn en pest- of wegloopgedrag vertonen.

 Onbegrepen gedrag kan flink uit de hand lopen als er niet op tijd een reactie volgt

Zowel in de Wet zorg en dwang als de Richtlijn probleemgedrag staat dat je bij probleemgedrag de achtergronden van dit gedrag breed moet onderzoeken. Het CCE (centrum voor consultatie en expertise) doet dat ook altijd als ze komen helpen bij vastgelopen situaties in de zorg. Bij hen kun je terecht voor expertise over ernstig probleemgedrag.

Andere methodes; filmpje (7 minuten)

Eenzaamheid

‘Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.’ 

(Van Tilburg & De Jong Gierveld, 2007).

Typen eenzaamheid

Emotionele eenzaamheid (intiem en emotioneel hecht): Gevoeld gebrek aan een emotioneel hechte band met een partner, familielid of hartsvriend(in).

-> Bespreken of de wensen realistisch zijn. Cliënt helpen de situatie te accepteren. Mogelijkheden verkennen om op lange termijn een emotioneel hechte band op te bouwen.

Sociale eenzaamheid (alledaagse contacten: werk, buurt, sport): Missen van contact met een brede groep mensen om je heen.

-> Versterken en uitbreiden van het sociale netwerk.

Existentiële eenzaamheid ( ‘ertoe doen’ en ‘op je plek voelen’) : Gebrek aan een zinvol leven, het gevoel ertoe te doen en op je plek te zijn.

-> Zoeken naar een bezigheid waaraan iemand betekenis ontleent, bijvoorbeeld het verrichten van (vrijwilligers)werk.

Wat werkt bij eenzaamheid?

                                                                                                     Aanpak afstemmen op problematiek,                                                                                                                               behoefte en mogelijkheden zorgvrager:                                                                                                                 (maatwerk!)

                                                                                                        • Welke vorm van eenzaamheid speelt er?

                                                                                     • Wat zijn daarvan de oorzaken?

                                                                                                              • Welke behoeften en mogelijkheden                                                                                                                       heeft de zorgvrager?

Even herhalen....

Wat is heel belangrijk als je werkt met mensen met een beperking (niet het ziektebeeld kennen)

Wat is stigmatiseren?

1. Het meten hoeveel mensen een beperking hebben
2. Het negatief labelen van een groep personen
3. Negatief praten over gehandicapten
4. Uitleg geven over psychische problemen

Onbegrepen gedrag is gedrag dat de omgeving moeilijk kan plaatsen en waar cliënt/ familie of hulpverlener moeilijk mee om kan gaan.

1. Juist
2. Onjuist

Noem 3 typen eenzaamheid

Weetjes eenzaamheid

• “Je hersenen veranderen niet alleen functioneel, maar ook structureel. Je krijgt letterlijk een ander brein. Wat dit voor gevolgen heeft voor je lichaam is ongelofelijk complex.” 
• Bij mensen die langdurig eenzaam zijn, treedt na ongeveer 9 maanden een hersenverandering op. Zij gaan leven volgens een bepaald patroon en verliezen hun sociale vaardigheden. Ze lezen gezichten van anderen ook niet meer zoals wij dat doen.“
•  Alleenstaande ouders en mensen die gescheiden zijn ervaren het vaakst sterke gevoelens van eenzaamheid, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Er zijn heel veel sites over eenzaamheid

 

Seksualiteit en intimiteit

• Mensen verlangen naar intimiteit en nabijheid. Ook als zij op leeftijd, kwetsbaar of ziek zijn. Dit verlangen kan zich vertalen in een verlangen naar seks.
  
• Samen zijn, liefde, intimiteit en seksualiteit vormden altijd één geheel, en dat blijft
  
• Intimiteit en seksualiteit horen bij het leven van ieder mens, dus ook bij zorgvragers die zorg ontvangen. Meer aandacht hiervoor kan de kwaliteit van leven en welzijn van de cliënten verbeteren. Ook kan het helpen bij het zoeken naar verklaringen van onbegrepen gedrag.
  

Intimiteit en seksualiteit horen bij het leven van ieder mens, dus ook bij dat van verpleeghuisbewoners. Toch is dit onderwerp vaak nog een taboe. Wat weet jij hiervan? Hoeveel zijn ouderen nog seksueel actief? Wat zijn belemmeringen voor ouderen om seks te hebben? Beantwoord 5 vragen en je leert meteen van de antwoorden en tips!

https://www.zorgvoorbeter.nl/nieuws/test-seksualiteit-verpleeghuis   

 

Opdracht

Ga naar deze site: www.mathildebos.nl/index.html 

lees ook artikelen op de site

Wat is intimiteit wat is seksualiteit

Wat zegt de beroepscode over intimiteit

Wat is seksuele intimidatie

Wat zijn de signalen die kunnen duiden op seksueel misbruik

Nabespreken opdracht

Wat viel je op op deze site?

Wat neem je mee naar de stage als tips?