8.3 Nederland en de rivieren BASIS

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

8.3: Nederland en de rivieren

Aan het eind van de les:

- kun je uitleggen waarom rivieren belangrijk zijn voor Nederland en dat er goed waterbeheer nodig is.

- weet je wat het debiet van een rivier is en kun je uitleggen waarom dit gedurende het jaar wisselt.

- begrijp je waarom de rivieren in Nederland meer ruimte nodig hebben en hoe dat aangepakt wordt.

- kun je uitleggen wat de drietrapsstrategie inhoudt en dat Nederland in de toekomst rekening moet houden met te veel én te weinig water.

Waarom zijn rivieren belangrijk?

Lees de leerstof op blz. 131 en blz. 132 in je werkboek

Wat zijn de twee belangrijkste rivieren in Nederland? 

De Maas is een regenrivier

De Rijn is een gemengde rivier 

• Wanneer zou er hoog water in de Maas zijn?
• Wanneer zou er hoog water in de Rijn zijn?

Waterbeheer

Het regelen van het waterpeil met behulp van gemalen, dijken, stuwen en sluizen = waterbeheer

• Gemaal = water vanuit een polder naar een rivier pompen
• Dijk = door mensen aangelegde verhoging om een overstroming te voorkomen
• Stuw = regelt het waterpeil in een rivier
• Sluis = bouwwerk tussen 2 waterwegen dat 

Een gemaal pompt water van een polder naar een rivier

Een dijk is door mensen aangelegd om een overstroming te voorkomen

Een stuw is een dam tussen 2 wateren. Als het water te hoog wordt, loopt de stuw over 

Een sluis is een scheiding tussen 2 wateren met deuren --> hierdoor wordt het waterpeil geregeld 

Als het veel heeft geregend, zorgt deze vorm van waterbeheer ervoor dat de rivier niet overstroomt.

1. Sluis
2. Gemaal
3. Stuw
4. Dijk

Als een schip vanuit een kanaal naar de rivier wil varen, zorgt deze vorm van waterbeheer ervoor dat dit kan.

1. Sluis
2. Dijk
3. Stuw
4. Gemaal

Als er teveel water is in de polder, wordt er water vanuit de polder naar de rivier gepompt.

1. Gemaal
2. Dijk
3. Stuw
4. Sluis

Hoog en laag water

Nederland is een laag gebied, dus rivieren stromen hier naar toe

Het debiet van een rivier is de hoeveelheid water die per seconde langs een bepaald punt stroomt --> dit wisselt:

• Een gemengde rivier heeft in het voorjaar hoog waterpeil, als sneeuw en ijs smelten, maar ook als het veel regent
• Een regenrivier heeft een hoog waterpeil als het veel heeft geregend

De Maas is een regenrivier

De Rijn is een gemengde rivier 

• Wanneer zou er hoog water in de Maas zijn?
• Wanneer zou er hoog water in de Rijn zijn?

Lees de leerstof op blz. 133

"Meer ruimte voor meer water" &

"Niet te veel, maar ook niet te weinig water"

Hoe kunnen we overstromingen bij hoog water voorkomen?

• Waar is een sluis voor bedoeld? 

Wat geven de pijlen bij nummer 1 aan?

1. de rivier
2. dijken
3. uiterwaarden
4. de vaargeul

Wat geven de pijlen bij nummer 2 aan?

1. de rivier
2. dijken
3. uiterwaarden
4. de vaargeul

Op de volgende afbeelding zie je wat de drietrapsstrategie inhoudt:

• vasthouden 
• bergen (tijdelijk opslaan)
• lozen (water weg laten stromen)

'De meeste overstromingen vinden stroomafwaarts plaats'

1. goed
2. fout

'Stroomafwaarts stroomt het water snel en overstroomt de rivier bijna nooit'

1. goed
2. fout

HUISWERK

Leren 8.2 en 8.3

Maken 8.3 opdracht 1 t/m 8 en herhaling opdracht 1 t/m 3