Immunologie-VD2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Gifstof (prion)

Lintworm

Bacterie

(Cholera)

Teek

Protozoa

(Giardia)

Virus

Afweer

Beschermen tegen parasieten en hun gifstoffen

(en verwijdering abnormale eigen cellen/resten)

' Parasieten zijn predatoren die prooien eten in eenheden van minder dan 1 ' - E.O. Wilson

Aan het eind van deze les

- kun je de drie verdedigingslinies van ons afweersysteem benoemen

- kun je beschrijven uit welke onderdelen en celtypen deze 3 linies bestaan en wat hun voornaamste functies zijn

Hoe ?

- zelf een afweersysteem ontwerpen

- horen/zien hoe de natuur het heeft aangepakt (uitleg)

- korte opdracht & huiswerk

Een coronavirus kan zich vermenigvuldigen in iemands hartspiercel. Hoe komt ie daar?

Ontwerp-opdracht:

Jij bent de eigenaar van die hartspiercel. Verzin iets waarmee je het virusdeeltje bij zijn doel vandaan kunt houden.

Inspiratie nodig? Kijk in BINAS Tabel 84J

Beschrijf hier kort wat je gaat maken/doen om het virus weg te houden. Geef ook aan waarom je voor deze aanpak hebt gekozen.

Testen:
1. Wat zijn de voordelen van jouw aanpak?

Testen:
2. Welke nadelen kleven aan jouw aanpak?

Testen:
3. Wat wil je nog veranderen aan je aanpak?

Kiezen:
Welk van onze oplossingen heeft de meeste voordelen/minste nadelen?

Welke oplossing 'koos' de natuur?

Afweer

Je lichaam wil voorkomen dat ziekteverwekkers ...

1. in je lichaam komen

2. in je cellen komen

3. van de ene naar de andere cel komen

1e verdedigingslinie:

Fysische en chemische barrieres: 

huid (hoornlaag, zuur zweet) 

slijm(vliezen) (evt. met trilhaareptiheel) met lysozym

Maagwand met sterk zuur en eiwitsplitsende enzymen

Noemen we: 'externe niet-specifieke afweer' 

Aangeboren afweer

2e verdedigingslinie

in lichaamsvloeistoffen (bloed, lymfe) rond je cellen: 

fagocyten (macrofagen; in het bloed: granulocyten)

tegen besmette cellen:

'Natural Killer' cellen

Noemen we: 'interne niet-specifieke afweer' 

Aangeboren afweer

2e verdedigingslinie: Complementsysteem

reeks van plasma-eiwitten die eenmaal geactiveerd zorgen 

dat afwijkende cellen 'lek' gaan (lysis) en beter door fagocyten worden herkend

Aangeboren afweer

3e verdedigingslinie

1. humorale afweer: B-lymfocyten produceren antistoffen in lichaamsvloeistoffen

2. cellulaire afweer: T-lymfocyten doden afwijkende cellen

ZIE TABEL 84 L in BINAS

Noemen we: interne, specifieke afweer

Verworven afweer

3e verdedigingslinie

uniek: heeft 'geheugen' voor ziekteverwekkers waar het lichaam eerder in aanraking is geweest 

zorgt bij latere infecties sneller voor adequate afweerreactie: immuniteit

Verworven afweer

Antistoffen?

In lymfe en bloed circuleren talloze verschillende B-cellen.

Elke B-cel heeft set unieke eiwitten aan celmembraan.

Deze antistoffen binden aan specifieke stukjes afwijkend eiwitmateriaal (de antigenen) op abnormale cellen 

Verworven afweer

Geactiveerde B-cel

Wanneer antistoffen op een B-cel een antigeen binden, gaat dit type B-cel zich snel delen.

1. Deel van deze dochters wordt plasmacellen: eiwitfabriekjes die zeer veel van dezelfde antistoffen in het lichaamsvocht gaan pompen

Verworven afweer

Geactiveerde B-cel

2. Deel van de dochtercellen ontwikkelt zich niet tot plasmacel, maar blijft bewaard als 'B-geheugencellen' 

Dus: als zelfde antigeen nog eens voorkomt, zijn er nu veel meer B-cellen die het zullen herkennen

Verworven afweer

Waarom antistoffen 'los' in lichaam?

'Klonteren' aan (cellen met) antigenen

-> signaalvlaggetjes voor activatie complementsysteem en fagocytose

Verworven afweer

Cellulaire immuniteit: 

Ge-infecteerde lichaamscel 'presenteert' aan buitenkant celmembraan stukjes antigeen op MHC-I eiwit.

Dit complex bindt aan receptor op 'cytotoxische T-cel' 

Verworven afweer

Geactiveerde Tc-cel

Gaat delen en rijpen tot:

1. Tc-cellen, die besmette cellen gaan 'lekprikken' 

en

2. Tc-geheugencellen, voor later

Verworven afweer

Meer cellulaire afweer:

Hulproute voor  a-specifieke en/of humorale afweer:

macrofaag, dendritische cel of B-cel presenteert antigeen op MHC II eiwit

T-helpercel herkent dit

Verworven afweer

Geactiveerde T-helpercel

- gaat delen en 

differentieren in effectorcellen (die B-cellen, macrofagen en Tc gaan ondersteunen) en (weer) in T-helper-geheugencellen

Verworven afweer

Eigenschappen interne, specifieke afweer:

1. Enorme variatie aan lymfocyten /receptoren

2. Zelftolerantie

3. Geactiveerde cellen gaan delen en differentieren

4.  Immunologisch geheugen

Verworven afweer

Aan het einde van deze les:

- kun je de drie verdedigingslinies van het afweersysteem benoemen

- kun je beschrijven uit welke onderdelen en celtypen deze 3 linies bestaan en wat hun voornaamste 

Waarom minder ziek van Covid-19 als je daar een goed vaccin tegen hebt gehad?

Vragen?

Huiswerk voor de volgende les:

Bestudeer Tabel 84L uit BINAS