a4, Feniks, hofstelsel en horigheid

1 / 18
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

This lesson contains 18 slides, with text slides and 1 video.

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

Tijdvak 3 - Monniken en ridders
500 - 1000
KA De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid 

Slide 2 - Slide

leerdoelen 
  • Door welke oorzaken werd West-Europa in de vroege Middeleeuwen weer een agrarische samenleving?
  • Hoe kun je het ontstaan van horigheid verklaren?
  • Waarom waren domeinen zelfvoorzienend?

Slide 3 - Slide

Romeinse Rijk 
Goed bestuur (keizer vanaf 27 v.Chr.) met een sterk leger
agrarisch-urbane samenleving

Een samenleving waarin het grootste gedeelte van de be op het platteland leeft en in de landbouw werkzaam is. In de weinige steden die er zijn is het bestuur gevestigd en komen diverse handelsstromen samen.

Slide 4 - Slide

oorzaken val Romeinse Rijk 

Politieke factor: onbestuurbaarheid van het grote rijk (corruptie, splitsing in West- en Oost-Romeinse Rijk);
Politiek-militaire factor: verzwakking leger (hulptroepen uit andere volken en op eigen belang gerichte legeraanvoerders);
Sociaaleconomische factor: landbouwcrisis (dalende opbrengsten en minder slavenaanvoer);
Economische factor: belastingcrisis (te weinig belastingopbrengsten om leger en bestuur te betalen);
Politiek-sociale factor: Volksverhuizingen (invallen van verschillende volken en stammen).

Slide 5 - Slide

vanaf 4de eeuw - volksverhuizingen
hierdoor Einde West-Romeinse Rijk
  • einde goed bestuur
  • einde sterk leger
Gevolg: 
  • mensen ontvluchten de steden; 
  • er ontstaat een agrarische samenleving
  • Handel en Nijverheid nemen af 

Slide 6 - Slide

oorzaken voor het ontstaan van een autarkische samenleving
1. eind van centraal gezag in Rome. (feodalisme komt op)
2. De onveiligheid op wegen/steden neemt toe, daardoor verdwijnen de steden
3 . infrastructuur wordt niet meer onderhouden en valt weg en handel wordt bijna onmogelijk en gevaarlijk
4. Eind van de geldeconomie, doordat er geen centrale, algemeen geaccepteerde munt was (en muntenvervalsing) --> ruileconomie
5. handelaren en ambachtslieden trekken weg uit steden --> terug naar  agrarische samenleving 
6. voedselvoorziening (landbouw) daalt door slecht bestuur

Slide 7 - Slide

Autarkische samenleving
Een samenleving waarin de mensen zelfvoorzienend zijn. het middel van bestaan is in de middeleeuwen: landbouw (agrarische samenleving)
in de autarkische samenleving is sprake van ruilhandel

Slide 8 - Slide

hoe ontstaat het hofstelsel?
Door het gebrek aan een goed bestuur en een sterk leger leven de boeren in grote onveiligheid. Gevolg: honger en armoede.
Boer vraagt lage adel (heer) om hulp. 
de autarkische samenleving is georganiseerd door middel van het hofstelsel en horigheid op het domein van de (kasteel)heer

Slide 9 - Slide

Let op!
Het hofstelsel is een economisch systeem
want het verzorgt een inkomen voor heer en boer!

Slide 10 - Slide

Grootgrondbezit
In de vroege middeleeuwen was er in West-Europa vooral grootgrondbezit. Koningen, edelen, kloosters en bisschoppen bezaten grote stukken land. Deze domeinen hadden soms het oppervlak van de halve provincie Utrecht of nog groter. Er waren ook grondbezitters met veel minder land. Daarnaast waren er 'vrije boeren' met alleen maar wat grond om hun boerderij.

Slide 11 - Slide

Hofstelsel 
Landbouwstelsel met een zelfvoorzienend domein en de relatie tussen heer en horige 

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Op het domein
vroonhof (kasteel)
boerenland van de heer
boerenland van de vrije boeren 
boerderijen van de boeren 
werkplaatsen: smid, bakker, kuiper, etc. 
kerkje


Slide 14 - Slide

Slide 15 - Video

hofstelsel, rechten van de boer
  • recht op bescherming van de kasteelheer 

Slide 16 - Slide

hofstelsel, plichten boer
  • boer verricht herendiensten voor heer
  • boer bewerkt eigen grond én grond van de heer
  • boer staat een deel van de oogst af aan de heer
  • boer is gebonden aan de grond (horigen)
  • boeren trouwen niet zonder toestemming van heer 

Slide 17 - Slide

horigheid
De horige boeren horen bij het land en de heer: 
  • de horigen mochten het land en hun heer niet zomaar verlaten. 
  • Ze vielen ook onder de directe rechtspraak van de heer, 
  • maar de horige boeren hadden maar weinig rechten en heel veel plichten.

Slide 18 - Slide