13.2 Ademhalen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

13.2 Ademhalen

Herhalen 13.1

Uitleg 13.2

Aan de slag met 13.2

planteneters

vleeseters

alleseters

planten

vlees

lange darmen

korte darmen

middellange darmen

knip kiezen

plooi kiezen

knobbel kiezen

planten en vlees

Fotosynthese

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Leerdoelen paragraaf 2

Aan het einde van de paragraaf kun je:

• Beschrijven hoe insecten ademhalen
• Beschrijven hoe vissen ademhalen 
• Uitleggen hoe de gaswisseling van planten werkt

Ademhaling insect

Bij insecten gaat de ademhaling via het achterlijf.

In de zijkanten van het lijf zitten kleine openingen, Stigmata. Via die stigmata gaat het door een serie sterk vertakte buizen, Tracheeën.

0

Diffusie

Bij diffusie wordt de concentratie in het ene gebied gelijk gemaakt met die in het andere gebied. 

Daarbij stroomt de zuurstof van plekken met een hoge concentratie naar plekken met een lage concentratie

Zelf doen!

Opdracht 1 t/m 5

Ademhaling/Gaswisseling

Bij Vissen

Hoe krijgen vissen zuurstof?

Vissen nemen met hun kieuwen zuurstof uit het water op. 

De meeste vissen hebben aan beide kanten kieuwen.

Kieuwen

Kieuwen: Kieuwboog

                     Kieuwplaatje (bestaan uit
                     lamellen)

Gaswisseling door de wanden van lamellen

Tegenstroomprincipe

Leerdoelen paragraaf 2

Aan het einde van de paragraaf kun je:

• Beschrijven hoe insecten ademhalen
• Beschrijven hoe vissen ademhalen 
• Uitleggen hoe de gaswisseling van planten werkt

Zelf doen! (13.2)

opdracht 1 t/m 10 (v)

 13.2: Ademhalen deel 2

Welkom!

Hoe heet dit proces ook alweer?

In de kieuwen van een vis vindt gaswisseling plaats door diffusie. Welke uitspraak
over diffusie is juist?

1. Bij diffusie stroomt zuurstof van een lage naar een hoge concentratie.
2. Bij diffusie stroomt zuurstof van een hoge naar een lage concentratie.
3. Bij diffusie stroomt zuurstof van het bloed in de kieuw naar het water.
4. Diffusie vindt plaats in de kieuwboog.

Leerdoelen paragraaf 2

Aan het einde van de paragraaf kun je:

• Beschrijven hoe insecten ademhalen
• Beschrijven hoe vissen ademhalen 
• Uitleggen hoe de gaswisseling van planten werkt

Hoe komen planten aan O₂?

Planten hebben geen ademhalingsorganen

Diffusie van gassen door de huidmondjes

Gaswisseling plant

Huidmondjes regelen de gaswisseling. 

Overdag: teveel zuurstof, naar de omgeving.

's Nachts: géén fotosynthese, dus opgeslagen zuurstof gebruiken

(verbranding gaat wel door!)

Kun je leven zonder zuurstof?

Hebben alle organismen O₂ nodig?

• Nou..?
• Nee!
• Bacteriën in je darmflora --> produceren gassen
  
• Rottingsbacteriën: bv. bodem van een sloot
  
• Gisten kunnen met en zonder O2 --> zonder alcoholische gisting (glucose--> alcohol + CO₂ + energie)
• Melkzuurbacteriën: glucose --> melkzuur + energie
  

Verbranding zonder zuurstof

Wordt ook wel gisting genoemd

Deze kan op twee manieren

Melkzuurgisting & Alcoholgisting

Zonder zuurstof wordt ook wel anaeroob genoemd

Zelf doen

Maken 11 t/m 18 (v)

spieren

trachee

stigma

In het achterlijf van een bij komen stigma voor. Door samentrekking van spieren wordt het achterlijf korter.

1. Wordt door deze samentrekking de druk in het ademhalingsstelsel hoger of lager?
2. En vindt er in- of uitademing plaats

1. druk wordt hoger, er vindt inademing plaats
2. druk wordt hoger, er vindt uitademing plaats
3. druk wordt lager, er vindt inademing plaats
4. druk wordt lager, er vindt uitademing plaats.

Hoe ademt een vis? Zet de zinnen in de juiste volgorde.

 

1.

2.

3.

4.

5.

6.

De vis doet de bek dicht.

De vis opent de kieuwdeksels.

De vis heeft de kieuwdeksels dicht.

De vis perst water door de kieuwen naar buiten.

Er stroomt water in de bek van de vis.

De vis doet de bek open.

In de kieuwen van een vis vindt gaswisseling plaats door diffusie. Welke uitspraak over diffusie is juist?

1. Bij diffusie stroomt zuurstof van een lage naar een hoge concentratie.
2. Bij diffusie stroomt zuurstof van een hoge naar een lage concentratie
3. Bij diffusie stroomt zuurstof van het bloed in de kieuw naar het water
4. Diffusie vindt plaats in de kieuwboog

Hoe komt koolstofdioxide de plant in?

1. Uit de lucht via de wortels en stengel.
2. Uit de lucht via een huidmondje.
3. Uit de grond via een huidmondje en stengel.
4. Uit de grond via de wortels en stengel.

Op welk punt is de verbranding gelijk aan de fotosynthese?

1. 0
2. P
3. Q
4. R

hoe eet een eencellige

endocytose 

(instulping naar binnen)

exocytose 

(uitstulping naar buiten)

13.2: Hoe heten de openingen in met name het achterlijf van een rups?

1. kieuwen
2. stigma's
3. tracheeen
4. openingen

Een insect haalt adem door:

1. zijn ribben op en neer te bewegen
2. door door de lucht te vliegen en lucht in te laten
3. door zijn achterlijf platter te maken
4. door zijn stigma's open te zetten

Wat vervoert het bloed van insecten

1. zuurstof
2. hemoglobine
3. voedingsstoffen
4. geen van allen

Zal het insect sneller met het achterlijf pompen, in het hooggebergte of op zeeniveau?

1. Zeeniveau
2. Hooggebergte
3. maakt geen verschil

Hooggebergte, doordat het insect in ijle lucht sneller moet ademen om voldoende zuurstof op te nemen. 

Dit heb ik deze les geleerd

Verwerking/ huiswerk

Maak de opdrachten van 13.2