1 G 27 juni 2023 Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Afspraken in de les

- Tijdens de les zijn we bezig met de les. Andere dingen doe je buiten de les. 

- Als de leraar praat  zijn de leerlingen stil.

- Vinger opsteken en wachten tot je  de beurt krijgt 

- Blijf van andermans spullen af en laat alle spullen heel.

- Eten, drinken (behalve water), toiletbezoek buiten de les. Geen kauwgom!

- Telefoon alleen met toestemming tijdens de les.

- Blijven zitten tot de leraar zegt dat je de klas mag verlaten.

- Je schoolspullen bij je hebben in de les. 

- Aanwijzingen van de leraar opvolgen.

Jas uit

Telefoons uit

Boek op tafel

Pen op tafel

Alles wat niet met de les te maken heeft van tafel

Houd je aan de regels

Veel plezier bij de les.

Tijdens de instructie/ uitleg

stil zijn.

Wat gaan we deze les doen? 

- Spelling paragraaf 5.8

- Je leert hoe je een voltooid deelwoord spelt.

- Je leert hoe je bijvoeglijke naamwoorden spelt.

- Tijdens het oefenen kunnen jullie één voor één je toets grammatica inzien.

- Volgende les: dan leren jullie de trappen van vergelijking.

Dit weten jullie al van grammatica

Zinsdelen	Woordsoorten
Stappenplan zinsdelen	Zn benoemen
Zinsdeelproef gebruiken	Lw benoemen
PV benoemen ( tijdproef )	Ww benoemen
WWG benoemen	Bn benoemen
O benoemen ( getalproef )	Vz benoemen
LV benoemen

Voltooid deelwoord (vd)

- Het voltooid deelwoord is nooit het enige werkwoord in de zin.

- Bij een voltooid deelwoord staat meestal een vorm van het werkwoord hebben, zijn of worden.

- Het voltooid deelwoord staat vaak achteraan in de zin.

- Het voltooid deelwoord begint vaak met ge-, maar kan ook beginnen met be-, ver-, ont-, er- of her-.

Voorbeelden: is gebakken, heeft bedacht,  is verzonnen, heeft onthouden, 

is erkend, is herhaald.

VD op -d of -t?

Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op

 -d of -t.

Hoe weet je of het vd van een zwak ww op -d of op -t eindigt?

1. Maak het ww langer.  Herinnerde, dus hij heeft ...herinnerd.

2. Gebruik  'T KoFSCHiP X .

Als de stam van het zwakke ww eindigt op -t, -k, -f, -s, -ch, -p of -x, dan schrijf je het vd met -t. 

Sterke of zwakke werkwoorden

Bij sterke werkwoorden verandert de klinker in de verleden tijd.

Staan, ik sta, ik stond.

Bij zwakke werkwoorden verandert de klinker niet in de verleden tijd.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord hoort altijd bij een ......?

Meestal plaats je -e achter een bijvoeglijk naamwoord.

Voorbeeld: De maaltijd. De gezonde maaltijd. Een gezonde maaltijd.

Bij een onzijdig zelfstandig naamwoord (zn), een het-woord, waar 'een' voor staat krijg je geen -e.

Voorbeeld: Het mes. Het scherpe mes. Een scherp mes.

Overzicht spelling bn

de - woorden	de brief	de mooi e brief	een mooi e brief
het -woorden	het bed	het zacht e bed	een zach t bed

Stoffelijke bn

Stoffelijk betekent van stof, van een bepaald materiaal.

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden schrijf je met -en.

De sjaal, de wollen sjaal, een wollen sjaal.

Het huis, het houten huis, een houten huis.

Uitzonderingen: een aluminium fiets, een plastic pop.

Het vd als bn

Zoeken, zocht. Zoeken is een sterk/zwak ww.

Zij zochten. Zij hebben gezocht naar de boef. De gezochte boef.

De uitgereikte medaille, het bezette pand, de gewonnen wedstrijd.

Let op: bezette en gewonnen schrijf je met een dubbele medeklinker ivm de uitspraak.

Trappen van vergelijking

De trappen van vergelijking worden gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken.

- De stellende trap: zaken zijn gelijk of gelijkwaardig.

Hij is even gek als ik. 

- De vergrotende trap: zaken zijn niet gelijk of gelijkwaardig.

Hij is gekker dan ik.

- De overtreffende trap: 

Hij is de gekste van ons allemaal.

Vragen over de theorie?

Vragen over andere dingen?

Oefenen

Maak oefening 11, 12, 16 en 17.

Maak de oefeningen in stilte en zelfstandig.

Als je eerder klaar bent, oefen dan alvast de woorden van de week via Magister.

Hoe meer je oefent, hoe meer je leert.

Persoonlijk voornaamwoord (psv)

Een persoonlijk voornaamwoord (psv) verwijst naar iemand in het enkelvoud of meervoud.

Ik houd van chocola. Houden jullie van chocola?

Mijn opa is dol op koken. In het weekend staat hij uren in de keuken. Wij helpen hem daar vaak bij.

Een persoonlijk voornaamwoord (psv) verwijst naar iets in het enkelvoud of meervoud.

Heb je die nieuwe etui van Hassan gezien? Ik vind hem supermooi!

Kijk naar al die pennen en potloden. Handig om ze bij je te hebben op school.

Persoonlijk voornaamwoord

Persoonlijke voornaamwoorden kunnen het zinsdeel onderwerp zijn:

Ik heb zin in het weekend. Gaan jullie ook naar dat feest?

Als het psv geen onderwerp van de zin is, dan heeft het meestal een andere vorm:

ik -> mij, me. jij/je/u -> jou, je/u. 

zij/ze

Psv geen onderwerp in de zin:

Psv onderwerp	psv geen onderwerp
ik	mij, me
jij/je, u	jou/je, u
hij, zij/ze, het	hem, haar, het
wij/we	ons
jullie, u	jullie, u
zij/ze	hun, hen, ze

Bezittelijk voornaamwoord (bzv)

Je kunt zeggen van wie iets is door voornaamwoorden te gebruiken:

- met een persoonlijk voornaamwoord na het voorzetsel van:

Voorbeeld: Die schoenen zijn van ons;

- Met een bezittelijk voornaamwoord voor het zelfstandig naamwoord.

Voorbeeld: Onze schoenen hebben we vast uitgedaan.

Een bezittelijk voornaamwoord gebruik je altijd samen met een zn.

Let op: tussen het bzv en het zn kunnen nog andere woorden staan.

Mijn aardige moeder heeft jouw vervelende broertje aangekleed voor zijn eerste echte feestje.

Psv onderwerp, psv voorwerpsvorm, bezittelijk voornaamwoord (bzv)

Hij kan geweldig gamen.

Lila spreekt met hem af.

Zijn grootste hobby is gamen.

Me of mijn? U of uw?

Mijn = bezittelijk voornaamwoord. Ik heb mijn broer een ....

Me/mij = persoonlijk voornaamwoord. Ik heb die rare broer van me/mij...

Jouw = bezittelijk voornaamwoord. Mag ik jouw fiets lenen?

Jou = persoonlijk voornaamwoord. Is die fiets van jou?

Uw = bezittelijk voornaamwoord. Is dat uw pen?

U = persoonlijk voornaamwoord.  Die pen is van u.

Kun je het voornaamwoord vervangen door hij of zij = psv

Kun je het voornaamwoord vervangen door zijn of haar = bzv.

Gebruik het ezelsbruggetje

Kun je het voornaamwoord vervangen door hij of zij = psv

Kun je het voornaamwoord vervangen door zijn of haar = bzv.

Ze/zij of hun?

Hun is wel een persoonlijk voornaamwoord, maar nooit het onderwerp van een zin.

Ik heb hun het probleem uitgelegd. Hun = persoonlijk voornaamwoord.

Zij hebben hun huis verkocht. Hun = bezittelijk voornaamwoord.

Gebruik als onderwerp altijd zij of ze.

Zij hebben een heerlijke pizza gebakken.

De volgende keer maken ze die vast weer zo lekker.

Beoordelingswoorden

grappig   ontroerend   eng   leerzaam

laat me meeleven

geschikt voor mijn leeftijd

herkenbaar

verrassend

www.bing.com

www.bing.com

Hoe vind je het zinsdeel onderwerp van een zin?

Zaterdag koop ik op de markt een lekker visje voor mij en mijn kat.

Nakijken oefeningen 

Nakijken oefeningen 12, 13, 15 en 18.

Oefenen

Maak oefeningen 20 en 22.

Samen lezen: om de beurt hardop

Ontleed deze zin

In het weekend wil ik lang uitslapen.

Het stappenplan zinsdelen begint met het benoemen van de PV.

Die vind je met de tijdproef:

In het weekend wilde ik lang uitslapen.  

In het weekend wil ik lang uitslapen. 

Ontleed deze zin

PV

In het weekend / slaap / ik heel lang uit.

Stap 2 Stappenplan zinsdelen is de zinsdeelproef: 

Zinsdeelproef

PV

In het weekend / was / ik lekker niet af.

Ik /was/ in het weekend/ lekker niet af.

Stap 2 Stappenplan zinsdelen is de zinsdeelproef: 

Oefenen met signaalwoorden

Maak oefening 15 en oefening 16.

Als je klaar bent maak dan oefening 17.

Herhaling: De alinea

- begint altijd op een nieuwe regel.

- soms staat er een witregel tussen twee alinea's 

- soms begint de eerste regel met een stukje wit: inspringen

- de laatste zin van een alinea loopt meestal niet door tot het einde van de regel.

Tekstdelen herkennen

Veel teksten bestaan uit drie delen: Inleiding - kern - slot

Inleiding: 

- eerste alinea van de tekst

- staat vaak apart van de tekst (letters groter of vetgedrukt)

- maakt meestal duidelijk wat het onderwerp is.

Tekstdelen herkennen

Kern: 

- het middenstuk van de tekst

- bestaat uit twee of meer alinea's

- geeft informatie over het ondewerp van de tekst. 

Slot:

- de laatste alinea

- herhaalt het belangrijkste uit de tekst - geeft tips

Na de pauze

Woorden van deze week

Bederven

Slecht weer kan de sfeer tijdens het kamperen bederven.

Betekenis: aantasten, iets wat goed was slecht maken. 

Belasting

Voor veel studenten is werken en studeren een zware belasting.

Betekenis: druk, bezwaring met een last, taak die iemand moet uitvoeren.

Burgerschap 

Wie weet wat dit betekent?

Over een paar week gaan we in een les burgerschap met elkaar in gesprek over een onderwerp.

Wat vind je ervan en waarom?

En waarom heeft iemand een andere mening?

Wat als je van mening verschilt?

KLASSIKAAL 

Maak met je klas afspraken hoe je in de klas met elkaars mening omgaat. Leg de leerlingen uit dat er altijd verschillen zijn: zowel bij kleine als bij grote onderwerpen.

Belangrijk is dat je je altijd bewust bent van je eigen standpunt en open staat voor andere meningen. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is soms nog knap lastig.

Vertel de leerlingen dat wat jij vindt, niet persé hoeft te zijn wat de ander ook vindt. Zélfs niet als al je vrienden het met je eens zijn! Het vormen en uiten van een mening is geen wedstrijdje ‘meeste stemmen gelden’. Er moet ruimte zijn voor verschillende meningen.

Naar elkaar luisteren, elkaar begrijpen, maar het helemaal niet eens zijn… dat kan!  

Welke onderwerpen

Schrijf een, twee of drie onderwerpen op die je heel graag wil bespreken tijdens een les burgerschap.

Schrijf een, twee of drie onderwerpen op die je liever niet zou willen bespreken tijdens een les burgerschap in de klas.

Prettig weekend!

Persoonsvorm

Elke zin heeft een persoonsvorm.

De persoonsvorm (pv) is een vorm van het werkwoord.

Een werkwoord is een woord dat een handeling, situatie of gebeurtenis uitdrukt. Bijvoorbeeld: bellen, struikelen, zijn, sneeuwen.

De pv geeft aan wat er in een zin gebeurt.

Aan de pv kun je zien of de zin over vroeger of nu gaat. 

Tijdproef persoonsvorm

De persoonsvorm kun je vinden met de tijdproef pv.

Zet de zin in een andere tijd: van de tegenwoordige tijd naar de verleden tijd of andersom.

Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm. 

Ik heb vakantie.

Ik had vakantie.

De pv herkennen in een zin.

- Het is bijna altijd één woord.

- Het is een vorm van een werkwoord.

- De pv staat in het enkelvoud (speel) of meervoud (spelen).

- De pv staat in de tegenwoordige tijd (speel) of in de verleden tijd (speelde)

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op -en.

Voorbeeld: 

Slapen - heeft geslapen.

Staan -  heeft gestaan.