8.1 Bloed

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Lesdoelen

• De onderdelen van het bloed kunnen benoemen.
• De taak kunnen benoemen van rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
• Kunnen benoemen waar in het lichaam nieuwe bloedcellen worden gemaakt.

Waaruit bestaat bloed?

• Bloedplasma
  
• Bloedcellen

Bloedcellen zijn:

• Rode bloedcellen
• Witte bloedcellen
• Bloedplaatjes

Rode bloedcellen

• Vervoeren zuurstof door je lichaam
• Zuurstof hecht vast aan hemoglobine
• Hemoglobine is een rode kleurstof in de rode bloedcellen

Witte bloedcellen

• Bestrijden ziekteverwekkers
• Witte bloedcellen type 1: Eten de ziekteverwekkers op
• Witte bloedcellen type 2: Maken afweerstoffen (antistoffen)

Type 1

Type 2

Bloedplaatjes

• Zorgen dat wondjes dichtgaan. 
• In de fibrinedraden blijven rode bloedcellen hangen.
• Dit heet bloedstolling

Bloedstolling

Rode beenmerg

• Bloedcellen zijn na een paar maanden versleten
• Je lichaam maakt dus constant nieuwe bloedcellen aan
• Dit gebeurt in het rode beenmerg

Lesdoelen

• De onderdelen van het bloed kunnen benoemen.
• De taak kunnen benoemen van rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
• Kunnen benoemen waar in het lichaam nieuwe bloedcellen worden gemaakt.

Zelf aan de slag (8.1)

Je mag zelf kiezen waarmee je aan de slag gaat. Als je klaar bent ga je door met een ander onderdeel. Niks doen is geen optie.

Controle elke laatste les van de week.

• Opdracht 1 t/m 8 (WB blz. 63 t/m 65)
• Zelf samenvatten (schrift) (TB blz. 40 + 41)
• Samenvatting werkboek opdr. 1 + 2 (WB blz. 84) 
• Digitaal Werkboek in Cumlaude

Hoe noemen we de gelige vloeistof in het bloed?

Wat is de taak van rode bloedcellen?

Op welke 2 manieren kunnen witte bloedcellen ziekteverwekkers bestrijden?

Welk woord hoort bij "bloedplaatjes"?

1. Zuurstof
2. Bloedstolling
3. Antistoffen
4. Hemoglobine

Lesdoelen

• Kunnen uitleggen hoe het bloed stoffen vervoert.
• Kunnen benoemen wat bloedarmoede is.
• Kunnen uitleggen wat verbranding is, welke stoffen hiervoor nodig zijn en welke stoffen hierbij ontstaan.

Hoe vervoert het bloed stoffen?

• Je bloed neemt stoffen op, vervoert die stoffen, en geeft ze ergens anders weer af.

• Opname en afgifte van stoffen gebeurd in heel dunne bloedvaatjes: de haarvaten.

Transport via bloedplasma

• Het bloedplasma vervoert bijna alle stoffen in je lichaam.
• De stoffen zitten zijn opgelost in het bloedplasma, net als suiker in thee.

• Voorbeelden: Glucosedeeltjes, vitaminen, mineralen, hormonen, antistoffen en afvalstoffen (zoals koolstofdioxide)

Transport via rode bloedcellen

• Rode bloedcellen vervoeren zuurstof.
• Dit gebeurt met behulp van hemoglobine
• Zuurstof bindt zich vast aan de hemoglobine en laat ergens anders weer los.

Bloedarmoede

• Rode bloedcellen bevatten te weinig hemoglobine.
  
• Je wordt snel moe, want er kan minder zuurstof vervoert worden.
• Organen krijgen dus minder zuurstof.

• Bloedarmoede kan ontstaan door een tekort aan ijzer.

Wat verandert er bij inspanning?

• Tijdens het sporten werken allerlei organen sneller.
• Hiervoor is meer energie nodig.
• Om meer energie te krijgen is er meer verbranding nodig.

Verbranding

Formule verbranding

Voldoende glucose

• Tijdens het sporten gaat het glucosegehalte in het bloed omlaag.
  
  
• Aanvullen vanuit de 'reserves' genaamd glycogeen.

• Adrenaline & Glucagon zetten het glycogeen om in glucose.

Voldoende zuurstof

• Ook zuurstof heb je meer nodig tijdens het sporten.

• Zuurstof vul je aan door tijdens het sporten sneller te ademen.

• Ook je hart gaat sneller kloppen, waardoor je bloed sneller gaat stromen.

• Als het bloed sneller stroomt, krijgen de spieren sneller meer zuurstof.

Lesdoelen

• Kunnen uitleggen hoe het bloed stoffen vervoert.
• Kunnen benoemen wat bloedarmoede is.
• Kunnen uitleggen wat verbranding is, welke stoffen hiervoor nodig zijn en welke stoffen hierbij ontstaan.

Zelf aan de slag (8.1)

Je mag zelf kiezen waarmee je aan de slag gaat. Als je klaar bent ga je door met een ander onderdeel. Niks doen is geen optie.

• Opdracht 1 t/m 15 (WB blz. 63 t/m 67)
• Zelf samenvatten (schrift) (TB blz. 40 t/m 42)
• Samenvatting werkboek opdr. 1 t/m 4 (WB blz. 84) 
• Test Jezelf opdr. 1 t/m 3 (WB blz. 87) 
• Digitaal Werkboek in Cumlaude

Wat is er aan de hand bij bloedarmoede?

1. Te weinig bloed
2. Veel bloed verloren (wond)
3. Te weinig bloedplasma
4. Te weinig hemoglobine

Rode bloedcellen

Bloedplasma

Bloedplaatjes

Witte bloedcellen

Zorgen voor bloedstolling

Bestrijden ziekteverwekkers

Vervoeren zuurstof met behulp van Hemoglobine

Vervoert stoffen zoals vitaminen, hormonen, Co2 etc.

Laat zien waar in je boek de formule van verbranding staat.

Welke 2 hormonen spelen een rol bij glycogeen omzetten naar glucose?