E. Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Grammatica - zinsdelen

Doel

Je leert wat het verschil is tussen een naamwoordelijk en een werkwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk/naamwoordelijk

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is. 

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = Ik ben docent.

DOE-zin of ZIJN-zin?

Katrien is moe.

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

DOE-zin of ZIJN-zin?

Ze heeft hard gewerkt.

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

DOE-zin of ZIJN-zin?

Zij wil gaan slapen.

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

WG of NG

DOE-zin --> werkwoordelijk gezegde (WG)

ZIJN-zin --> naamwoordelijk gezegde (NG)

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij dacht aan haar grote zachte bed met haar warme deken en haar grote hoeveelheid knuffels.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Later wordt Katrien slaapspecialist.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

WG                                 NG

• DOE-zin
• Actie/handeling
• het OW DOET iets
• alleen maar werkwoorden 
• er kan een LV in staan 
  (een LV 'ondergaat' immers een handeling)

• ZIJN-zin
• een vorm van 'zijn (KWW)'
   zijn-worden-blijven-blijken-
   lijken-schijnen 
• Het OW IS iets
• bestaat uit werkwoorden 
     én naamwoorden (ZN of BN
     --> eigenschap/kenmerk
           van het OW) 
• bevat nooit een LV

Naamwoordelijk gezegde

Bestaat uit twee delen:

Werkwoordelijk deel                  ---                      Naamwoordelijk deel

• alle werkwoorden                                             BN of ZN dat iets zegt
                                                                                       over het OW

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is boos geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap aan het onderwerp.

die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk deel
 

• alleen werkwoorden
• een van de werkwoorden is altijd een koppelwerkwoord 

Naamwoordelijk deel
 

•  Naamwoorden:
     ZN of BN
• geeft een kenmerk of eigenschap van het onderwerp 

• Dus: ww-deel + nw-deel = NG

Ontleden in de vaste volgorde

• Zoek de PV
• OW
• WG of NG
• VZV 
• LV
• MV
• BWB

De leerling is boos geworden.

Wat is de PV?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het OW?

1. De leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Doet de leerling iets, of is de leerling iets?

1. De leerling doet iets!
2. Nee, de leerling is iets!

De leerling is boos geworden.

Wat is het werkwoordelijk deel?

1. is
2. is boos
3. geworden
4. is geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het naamwoordelijk deel?

1. is boos
2. is boos geworden
3. boos
4. is geworden

De leerling is boos geworden.

Wat is het NG?

1. [boos] geworden
2. is [boos]
3. [is] geworden
4. is [boos] geworden

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde. Ze zitten nooit allebei in de zin!

Werkwoordelijk gezegde:
het onderwerp doet iets --> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde:
het onderwerp is iets --> alle werkwoorden + naamwoorden (ZN of BN)

Grammatica blijft voor veel leerlingen een moeilijk onderdeel.

Wat is de PV?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Grammatica blijft voor veel leerlingen een moeilijk onderdeel.

Wat is het OW?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. Grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Grammatica blijft voor veel leerlingen een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoordelijk
2. naamwoordelijk

Grammatica blijft voor veel leerlingen een moeilijk onderdeel.

Welke woorden zeggen iets over het onderwerp?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. veel leerlingen
4. een moeilijk onderdeel.

Grammatica blijft voor veel leerlingen een moeilijk onderdeel.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. blijft
2. blijft [een moeilijk onderdeel voor veel leerlingen]
3. blijft [voor veel leerlingen]
4. blijft [een moeilijk onderdeel]

koppelwerkwoorden (1/2)

Koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen
(heten, dunken, voorkomen)

Als je deze uit je hoofd leert, kan het makkelijker worden om het naamwoordelijk gezegde te herkennen.

koppelwerkwoorden (2/2)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

Bij zinnen met een naamwoordelijk gezegde kun je de koppelwerkwoorden met elkaar verruilen. 

Ik ben docent. 

Ik word docent. 

Ik blijf docent. 

Ik blijk docent. 

Ik lijk docent. 

etc..

Naamwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Een naamwoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp!

Kijk maar:
DOE-zin                                               ZIJN-zin

Ik / eet / een mandarijn.              Ik / ben een mandarijn.

ow: ik                                                    ow: ik

wg: eet                                                 ng: ben [een mandarijn]

lv: een mandarijn                            lv: -

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Die ijverige Hendrik bleek de beste van de klas met wiskunde.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Noteer het NG van de zin
Die ijverige Hendrik bleek de beste van de klas met wiskunde.

Noteer het WG van de zin
'Sophie bleef na de les nog even zitten.'

LAATSTE
naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De moestuin is een grote puinhoop geworden.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Noteer het NG van de zin
'De moestuin is een grote puinhoop geworden.'

Bedenk nu zelf een nieuwe, enkelvoudige zin met een naamwoordelijk gezegde.

Ik ken het verschil tussen een DOE-zin en een ZIJN-zin.

😒🙁😐🙂😃

Ik ken het verschil tussen een WG en een NG.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan een NG herkennen in een zin.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan zelf een zin met een NG bedenken.

😒🙁😐🙂😃

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Sophie bleef na de les nog even zitten.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.