H19 Hormonale regulatie Paragraaf 1 t/m 3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

 Hoofdstuk 19 Hormonale regulatie

Paragraaf 1 t/m 3

Leerdoelen

• Je weet wat endocriene en exocriene klieren zijn en kunt uitleggen wat de verschillen zijn.
  
• Je begrijpt hoe het zenuwstelsel en het hormonale stelsel samenwerken.
  
• Je weet wat een doelwitorgaan is.
  
• Je kan aan de hand van afbeeldingen de werking van steroïde- en peptidehormonen uitleggen.
  
• Je weet wat de functie is van regelkringen in het hormoonstelsel.
  
• Je weet wat er bedoeld wordt met terugkoppeling, negatief dan wel positief.
• Je kunt uitleggen hoe hypothalamus en hypofyse samenwerken.
• Je kunt de invloed van RF (releasing factor) en IF (inhibiting factor) op de hormoonspiegel beschrijven.
  
• Je kunt de werking beschrijven van alle relevante hormonen die in de hypofyse vrijkomen.

REGELING van processen in het lichaam

Hormoonstelsel -->

regelt allerlei langzame en langdurige processen in het lichaam

Zenuwstelsel -->

regelt allerlei snelle en kortstondige processen in het lichaam

Zenuwstelsel

Hormoonstelsel

Langzame 

	Zenuwstelsel	Hormoonstelsel
Signalen:	Impulsen	Hormonen
Doorgegeven via:	Zenuwcellen	Bloed
Snelheid	Snel	Langzaam
Duur	Kort	Lang

Verschil zenuwstelsel - hormoonstelsel

Klieren

• Exocriene klier: product wordt afgegeven door een afvoerbuis
• Endocriene klier: product wordt afgegeven aan het bloed

Hormoonstelsel = endocrien

Typen hormonen

Peptidehormonen (GH, FSH, LH, TSH, ADH,....)

• Eiwit
• Receptoreiwit op celmembraan nodig
• Second messenger
• Beïnvloedt genexpressie

Steroïdenhormonen (testosteron, cortison,...)

• Vet (lipide)
• Kan direct door celmembraan
• Receptoreiwit op kernmembraan
• Beïnvloedt genexpressie

Hormonen

Hormoonklier: endocriene klieren die hormonen produceren

Hormoon: signaalstof

Doelwitorganen hebben receptoren voor dat hormoon.

Werking van hormonen

effect wordt beïnvloed door hoeveelheid hormoon & receptoren

Hormoonklieren

Welke hormoonklieren zijn dit? 

Hormoonklieren

1. hypothalamus

2. hypofyse 

3. schildklier

4. (thymus)

5. bijnieren 

6. alvleesklier (eilandjes van Langerhans)

7. ovaria

8. testis

Homeostase en regelkringen

Homeostase = stabiele en gelijkmatige toestand in lichaam 

(BINAS 89C) Negatieve terugkoppeling = het eindproduct werkt remmend op het proces

Des te meer product, des te meer remming en des te minder product, des te minder remming

Doel = eindproduct binnen bepaalde waarden houden

Voorbeelden van regelkringen

Hypothalamus:

1. produceert neurohormonen --> doel is hypofyse voorkwab

Hypofyse :

produceert veel andere hormonen 

(zie volgende slide)

2. impuls via motorische zenuwcel --> doel is hypofyse achterkwab

2

1

vanuit hypothalamus stuurt een motorische zenuwcel een impuls naar de achterkwab, deze maakt daardoor Oxytocine of ADH (dit zijn zelf neurohormonen)

hypothalamus maakt releasing hormonen (..RH) en die gaan naar de voorkwab, deze maakt daardoor de benodigde hormonen

Voorbeelden Releasing hormoon (RH):

-GH-RH stimuleert de productie van het Groei Hormoon (GH) 

-Gn-RH stimuleert de productie van FSH en LH

-TSH-RH stimuleert de productie van TSH

Hypothalamus

Hypothalamus maakt 

• releasing (stimulerende) of 
  
• inhibiting (remmende) hormonen aan
  

deze gaan via het bloed naar de hypofyse

vb. GnRH, TRH, enzovoorts

Hypofyse

Heeft een voorkwab en een achterkwab.

Secretie (afgifte) wordt geregeld door hypothalamus. Dit is het deel van de hersenen wat boven de hypofyse ligt.

Hypofyse

 Achterkwab van de hypofyse = neurohypofyse

• maakt de neurohormonen oxytocine en ADH
• via uitlopers van zenuwcellen komen de neurohormonen in het lichaam
• zie binas 89A!!

Hypofyse

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen die andere hormoon klieren aanstuurt:

• LH/FSH
• ACTH 
• GH

zie binas 89A!!

Hypofyse

BINAS 89A

verschil in werking tussen voor en achterkant

Leerdoelen

• Je weet wat endocriene en exocriene klieren zijn en kunt uitleggen wat de verschillen zijn.
  
• Je begrijpt hoe het zenuwstelsel en het hormonale stelsel samenwerken.
  
• Je weet wat een doelwitorgaan is.
  
• Je kan aan de hand van afbeeldingen de werking van steroïde- en peptidehormonen uitleggen.
  
• Je weet wat de functie is van regelkringen in het hormoonstelsel.
  
• Je weet wat er bedoeld wordt met terugkoppeling, negatief dan wel positief.
• Je kunt uitleggen hoe hypothalamus en hypofyse samenwerken.
• Je kunt de invloed van RF (releasing factor) en IF (inhibiting factor) op de hormoonspiegel beschrijven.
  
• Je kunt de werking beschrijven van alle relevante hormonen die in de hypofyse vrijkomen.

Hormonale communicatie duurt even. Waardoor komt dit?

1. omdat het signaal via de zenuwen traag is
2. omdat hormonen via bloed worden vervoerd.
3. er vindt eerst translatie plaats.
4. vanwege hydrofiele interacties.

De reactie op hormonen wordt beïnvloed door:

1. temperatuur en pH
2. concentratie v.h. hormoon en de temperatuur
3. de pH en het aantal receptoren.
4. concentratie v.h. hormoon en aantal receptoren.

Waarom is het belangrijk dat de hormonen worden afgebroken in de lever?

1. anders blijven ze werkzaam.
2. anders blijft de concentratie stijgen.
3. vers hormoon werkt beter.
4. dat is beter voor de zenuwcellen.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een + staat bij een pijl in een hormoon-regelkring?

1. Dan wordt er meer hormoon afgegeven door het orgaan waarvandaan de pijl wijst.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst gestimuleerd in zijn werking.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een - staat bij een pijl in een hormoon-regelkring?

1. Dan wordt er minder hormoon afgegeven door het orgaan waarvandaan de pijl wijst.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst geremd in zijn werking.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat is het effect als er in een regelkring alleen maar + staat?

1. Positieve terugkoppeling: versterking van het resultaat.
2. Negatieve terugkoppeling: een evenwicht.

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De melkgift komt op gang als een baby bij de moeder gaat drinken.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De lichaamstemperatuur is ongeveer 37 graden Celsius.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

Het zuurstofgehalte in het bloed blijft binnen bepaalde grenzen.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De bloedsuikerspiegel wordt constant gehouden.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling