Week 4 les 1 - verhalen beoordelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom bij Nederlands 

Salomonsoordeel

In deze les gaan we het hebben over doordachte oordelen.

Bij titel en schilderij de volgende uitleg. 

Woordbetekenis 1: een willekeurig oordeel, ondoordacht. (eigenlijk onjuiste betekenis)

Woordbetekenis 2: Een wijs oordeel (juiste betekenis). Schilderij is een verbeelding van het volgende verhaal: Twee vrouwen komen bij koning Salomo (ook wel: Salomon), met een kind waarvan beiden beweren dat het van haar is. Salomo laat een dienaar een zwaard halen om het kind in tweeën te hakken, zodat elke vrouw een deel ervan kan krijgen. De echte moeder roept ontsteld: 'Doe dat niet, geef het dan maar aan haar', maar de andere vrouw zegt: 'Ja, hak het maar in tweeën, dan krijgen we het geen van beiden.' Dat was een slimme zet van Salomo, want nu weet hij dat de eerste vrouw de echte moeder is. Salomo stond dan ook alom bekend om zijn wijsheid. 

Programma

- Je weet welke literaire argumenten je kunt gebruiken ter onderbouwing van jouw leeservaring.

- Je kunt literaire argumentatie herkennen en indelen naar argumentsoort.

- Je kunt zelf literaire argumenten gebruiken ter onderbouwing van een oordeel.

Laat naar de video kijken en benoem daarna dat de recensent zijn oordeel niet laat afhangen van een aspect van het boek, maar dat hij kijkt naar verschillende onderdelen die in ieder verhaal zitten. In deze les gaan we een aantal bespreken.

Uiteraard even benoemen dat de Lezer des Vaderlands een goede bron is om een leestip te krijgen.

Oordeel over spanning en actie in het verhaal

Je kunt oordelen over spanningsbogen en open plekken, het gebruik van manipulatietechnieken. In de video's hebben ze hierover uitleg gehad. Een kort onderwijsleergesprek over de technieken.

"Ik vind dat de schrijver alles heel langzaam vertelt door uitgebreide beschrijvingen van personen en ruimtes. Bovendien zit je steeds in de gedachten van de hoofdpersoon en daardoor gebeurt er zo weinig. Na vijftig bladzijden is er net een dag voorbij."

Manipulatietechnieken vertragen, versnellen, overspringen op een verhaallijn, vermoedens wekken zorgen ervoor dat je als lezer actief gaat lezen, maar ze kunnen ook voor verveling en weerstand bij de lezer zorgen. Afhankelijk van je leesniveau (lezen voor de lijst).

IN het voorbeeld gaat het om vertragen.

Welke technieken worden gebruikt in de mening over Het gouden ei?

"Wat ik heel lastig vind aan Het gouden ei is dat je de ene keer het verhaal volgt vanuit Rex en Saskia en daarna vanuit Rex en Lieneke en daarna vanuit Lemorne en daarna weer vanuit Rex. En daarom vind het het boek echt niet leuk om te lezen." 

"Als het hoofdstuk van Lemorne begint, ga je terug in de tijd naar de jeugd van Lemorne. Pas veel later in het hoofdstuk kom je erachter dat hij de dader is van de ontvoering. Waarom zegt die schijver dat niet meteen? Dan lees je toch veel gemotiveerder het begin van zo'n hoofdstuk?"

"Mijn leraar kondigde het boek aan als 'een spannend verhaal', maar na vijftien bladzijden was er nog niets interessants of spannends gebeurd. En toen dat wel gebeurde met de verdwijning van Saskia, wist je eigenlijk meteen al dat ze ontvoerd moest zijn, dus echt heel spannend is dat ook niet. En in het voorlaatste hoofdstuk lees je inderdaad over een ontvoering. Erg voorspelbaar dus." 

Open plekken en spanningsbogen

Vooruitwijzing

Overspringen op een andere verhaallijn

Versnellen

Vermoedens wekken

Achterhouden van informatie

Een verhaal bestaat uit taal...

... en daarom moet de formulering onberispelijk zijn.

Je kunt een oordeel hebben over taal. Vaak geven leerlingen aan dat ze taal heel lastig vinden, of zinnen te lang vinden, of de vele beeldspraken onbegrijpelijk. Dan is taal dus wel onberispelijk maar lastig te volgen.

Jonge schrijver met bijzonder woordenschat en kennis van taal.

Er zit veelk beeldspraak in de tekst, er worden woorden gebruikt die de meeste mensen niet vaak gebruiken, dus je struikelt bij het lezen zo nu en dan, je moet even teruglezen om te begrijpen wat er staat. Dat maakt het lezen lastig. Ook omdat je voortdurend moet interpreteren. 

Lees het gedicht hiernaast.

1. Wat vind je van het taalgebruik in het gedicht?

2. Noteer een zin ter onderbouwing van jouw mening.

titel originaliteit

Originaliteit

Foto van Lady Diana met het logo van de Mercedes in haar arm. Een originele manier van Erwin Olaf om de dood van haar te verbeelden. 

Je kunt de originaliteit van een kunstuiting meenemen in je oordeel over die uiting.

Vloer van pindakaas; Wim T. Schippers

Vloer van pindakaas; Wim T. Schippers

Met dit kunstwerk verbeeldt de kunstenaar zijn opvatting dat alles in principe zinloos en onzinnig is, maar daarom nog wel de moeite waard.

Je kunt het kunstwerk onzinnig vinden, maar de gedachte achter het kunstwerk is wel origineel. Ik ben een vloer van pindakaas namelijk niet eerder tegengekomen als statement voor iets.

The crown is een prachtige serie, maar het verhaal is oorspronkelijk, het is niet origineel in die zin dat het een waargebeurd verhaal is. Er is wel interpretatie van de makers: gevoelens, gebeurtenissen zijn toegevoegd aan het verhaal. In het verhaal wordt duidelijk dat originaliteit niet iets is wat past bij het koningshuis: zie scene waarin Phillip te horen krijgt dat hij moet knielen, omdat dat altijd zo is geweest. Geen uitzonderingen. 

We kennen veel verhalen over koningen, we lezen over ons koningshuis, maar het verhaal The Crown is origineel voor mij (chd) niet eerder kreeg ik een mooie inkijk in hoe de monarchie van binnenuit werkt. En onder andere daardoor vind ik de serie prachtig.

"Wat de serie interessant maakt, is dat de grote lijn waargebeurd is. Maar ik erger me de hele tijd aan die vreselijke stijve mensen, met al hun symbolieken en regeltjes en truttigheden. Waarom vloeken ze niet af en toe, waarom vliegt er nooit een persoon gierend uit de bocht. Ze zijn zo braaf allemaal."

Deze mening is bedoeld als brug naar het onderwerp personages. 

De personages in een verhaal

Geef een korte samenvatting van het verhaal:

Lolita is een van de meest omstreden romans van de twintigste eeuw. Humbert Humbert verruilt Europa voor de Verenigde Staten en trekt in bij een weduwe die een bijzonder aanminnige dochter heeft: Dolores. Humbert raakt meer dan gefascineerd door het jonge meisje: Lolita, mijn levenslicht, mijn lendevuur. Hij trouwt met haar moeder om maar zo dicht mogelijk bij Lolita te kunnen zijn; zij doet hem denken aan het meisje op wie hij als jongen verliefd was.

Uiteindelijk neemt hij de jonge meid mee en gaat ver over de schreef met haar, emotioneel en seksueel. 

Waarom zou je dit boek
wel / niet willen lezen?

De schrijver van Lolita heeft de verliefdheid van de hoofdpersoon zo prachtig beschreven, je zit zo in het hoofd van de hoofdpersoon, dat je op een bepaald moment tot de conclusie komt dat hij voor de liefde moet gaan. Je snapt dat hij er met het twaalfjarig meisje vandoor gaat. Knap werk van de schrijver. 

Oordeel over personages: handelingen, uiterlijk, verlangens, gedachten, rolpatronen. Ook over de rollen van personages kun je een mening hebben: hp, tegenstander, helper. En ook over de originaliteit van de personages. 

Ik lees liever geen verhalen waarin zaken voorkomen die niet oké zijn. Een volwassen man die een relatie aangaat met een twaalfjarige, vanuit een machtspositie? Zo'n boek hoef ik dus niet te lezen. Een dergelijke relatie kan echt niet door de beugel, een boek erover schrijven ook niet. Er zijn altijd mensen die er een rechtvaardiging in zien. Dat is gevaarlijk.

Hier gecombineerd: leesvoorkeur, normen en waarden, relatie met realiteit.

Een eindoordeel komt tot stand nadat je een oordeel over de onderdelen hebt gegeven:

spanning, technieken, personages, actie, taal, originaliteit.

Soms is je eindoordeel anders dan je eerste (vluchtige) oordeel.

Ga aan de slag met opdracht 10 t/m 17.

Zelfstandig en in stilte.