Par 3.3 Energierijke stoffen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3.3 energierijke stoffen

Startopdracht:

Lees blz. 158

1) Waarom doet een plant aan fotosynthese/wat is de functie?

2) Wat neemt de plant op voor fotosynthese?

3) Waarom staat de zon(licht) niet in de reactie?

Leerdoelen 3.3 les 1

- Je kunt beschrijven hoe een plant glucose maakt door fotosynthese.

- Je kunt beschrijven hoe een plant energie vrijmaakt uit glucose door verbranding.

- Je kunt uitleggen welke gassen overdag en 's nachts een blad in en uit gaan.

Fotosynthese

Fotosynthese is het proces waarbij de plant glucose maakt.

Nodig: Zonlicht, water en koolstofdioxide.
Maakt: Glucose en zuurstof.

Glucose bevat energie en is dus een energierijke stof.

Verbranding

Verbranding is het proces waarbij energie wordt vrijgemaakt uit glucose.

Cellen breken glucose af met behulp van zuurstof (energie komt vrij).

Er ontstaan 2 afvalstoffen: Koolstofdioxide en water.

Gaswisseling gedurende de dag

Overdag: fotosynthese en verbranding, er wordt dus CO2 opgenomen en zuurstof afgegeven én opgeslagen.

's Nachts: alleen verbranding, de plant neemt zuurstof op voor de verbranding.

Extra uitleg; kunnen leerlingen thuis terug kijken.

Maken

Eerste 8 minuten in stilte

Zelf bestuderen/doorlezen: 3.3

Maken: opdracht 3 t/m 20

Klaar? Nakijken -> antwoorden staan op itslearning, daarna maken samenvatting of testjezelf 

Startopdracht:

1. Schrijf de reactie van fotosynthese op.

2. Schrijf de reactie van verbranding op. 

3. Welk gas wordt overdag opgenomen via de huidmondjes?

4. Welke gas wordt 's nachts uitgescheiden via de huidmondjes?

Leerdoelen 3.3 les 2

- Je kunt uitleggen waarvoor planten glucose gebruiken.

- Je kunt de eetbare delen van een plant noemen.

- Je kunt 3 soorten korrels beschrijven die in plantencellen voorkomen. 

De bladschaapslak

Wonder der natuur: de bladschaapslak, een DIER dat aan fotosynthese doet! Op de bodem van de Indische en Stille Oceaan kruipen slakken rond die er uitzien als schaapjes. Twee mini-ogen, hangende oortjes en een groen-roze vacht. Het is geen minuscuul schaap, maar een zeeslak van maximaal een centimeter met de officiële naam Costasiella kuroshimae. Deze beestjes vind je bij de kusten van Japan, Indonesië en de Filipijnen. Dit mini-schaap graast op de zeebodem, het graast malse algen. Om zijn maaltijd op te sporen, gebruikt hij de twee flappen aan de zijkant van zijn kop. Deze uitsteeksels speuren naar stofjes in het water die wijzen op een hapje groenvoer. Het zijn dus een soort voelsprieten voor voedsel. Maar het bijzondere is dit zeeschaapje doet aan fotosynthese De groene vacht van de slak lijkt op een hoopje blaadjes en dat is niet zo gek. Het bladschaap zet namelijk zonlicht om in energie via fotosynthese, net zoals planten dat doen. Helemaal zelf doet hij het niet. Dat besteedt hij uit aan zijn eigen voedsel. De groene puntjes in zijn bladerdos zijn namelijk chloroplasten, de fotosynthesemachines van opgegeten algen. Zo heeft het bladschaap een extra voorraadje energie. Voor het geval er geen voedsel in de buurt is en hij daar eerst naartoe moet kruipen. De bladschaapslak is het enige bekende zeedier ter wereld dat fotosynthese zoals planten kan uitvoeren. Er zijn niet veel dieren die zonne-energie kunnen benutten, en het proces (genaamd "kleptoplastie") van het eten van algen en het opnemen van hun chloroplasten in hun eigen cellen is een verbazingwekkend biologisch mechanisme. Het "steelt" de chloroplasten en gebruikt ze als extra energiebron. Het bladschaap kan zijn energiebehoefte aanvullen met zonlicht. Dit vermindert de afhankelijkheid van voedselbronnen. Het maakt de slak extreem weerbaar tegen voedselschaarste. Het toont ook de kracht van samenwerking in de natuur: de chloroplast krijgt bescherming tegen roofdieren door veilig in het lichaam van de slak te worden gehuisvest. En de slak krijgt een extra energieboost. Als we daarvan zouden leren en ons zouden concentreren op deze meer dan 3 miljard jaar oude technologie, in plaats van te proberen iets te ontwikkelen met onze beperkte lineaire technologie, zoals fotovoltaïsche of Direct Air Capture, zouden we wellicht veel beter af zijn. Biomimicry: hoe kunnen we leren van de natuur, de bladschaapslak geeft het voorbeeld! Bron: Christian Fu Müller/Quest/Joris Leenders

Functie van glucose voor de plant

Van glucose icm andere voedingsstoffen maakt de plant: 

1. zetmeel en suiker = reservevoedsel, wordt opgeslagen in de wortels, knollen, bollen en zaden 

2. vetten = reservevoedsel, wordt opgeslagen in zaden

3. eiwitten en cellulose = bouwstoffen

4. vitaminen = beschermende stoffen

Leer bron 4 op blz. 163!

Opslag van reservestoffen

Reservestoffen worden vaak opgeslagen in de wortels

Bij sommige planten in:

- knol: verdikte wortel/ondergrondse stengel

- bol: dikke bladeren (rokken)

Ook in de zaadlobben van zaden!

Lees blz. 167

Als je een banaan koopt dan is die vaak nog een beetje groen. Als de banaan verder rijpt wordt hij geel. 

1) Welke soort korrels zitten er in een groene banaan?

2) In welke soort korrels veranderen de korrels van vraag 1 als de banaan rijpt?

Soorten korrels

Bladgroenkorrels: hierin vindt fotosynthese plaats, geven plantendelen een groene kleur.

Kleurstofkorrels: geven vruchten hun kleur, bevatten rode, oranje of gele kleurstoffen.

Zetmeelkorrels: kleurloze korrels waarin zetmeel wordt opgeslagen.

Ene type korrel kan overgaan in ander type (bijvoorbeeld van bladgroen naar kleurstof)

Maken

Eerste 8 minuten in stilte

Zelf bestuderen/doorlezen: 3.3

Maken: opdracht 

Klaar? Nakijken -> antwoorden staan op itslearning, daarna maken samenvatting of testjezelf 

Planten zonder bladgroen

Planten zonder bladgroen kunnen zelf geen voedingsstoffen maken.

De klavervreter (parasiet) haalt zijn voedingsstoffen uit andere planten (gastheer), namelijk de klavers in zijn omgeving.

Extra

voorjaarsbloeiers

Klimplanten

wortelrozetten

woestijnplanten

bloeien voordat er bladeren aan de bomen komen

zorgen ervoor dat de planten genoeg ruimte voor zichzelf hebben, zodat hij genoeg mineralen en water tot zijn beschikking heeft. 

groeit langs de boomstam richting het licht.

hebben aanpassingen om waterverlies tegen te gaan. (bijna geen bladeren, dikke waslaag, of een dikke bladeren 

Wat is c? Waar vervoert het stoffen naartoe?

1. houtvat, omhoog
2. bastvat, omhoog
3. houtvat, naar beneden
4. bastvat, naar beneden

Wat levert de energie voor fotosynthese?
en
Wat zijn de fabriekjes voor fotosynthese?

1. zonlicht levert de energie en bladgroenkorrels zijn de fabriekjes
2. glucose levert de energie en bladgroenkorrels zijn de fabriekjes
3. glucose levert de energie en de de celkernen zijn de fabriekjes
4. zonlicht levert de energie en de celkernen zijn de fabriekjes

Wat is NIET waar over fotosynthese?

1. Dit vindt plaats bij sommige dieren en alle planten
2. Dit vindt plaats in groene planten
3. Dit vindt plaats in de bladgroenkorrels
4. Hierdoor maakt de plant zijn eigen voedsel

Wat heb je NIET nodig voor fotosynthese?

fotosynthese:

koolstofdioxide + water + licht => glucose + zuurstof

Mineralen zijn nodig om van glucose eiwitten en vetten te maken, maar dat is geen fotosynthese

1. mineralen
2. zonlicht
3. water
4. koolstofdioxide

Verbranding is ...

1. glucose + zuurstof = koolstofdioxide + water
2. koolstofdioxide + water = glucose + zuurstof
3. koolstofdioxide + glucose = water + zuurstof
4. glucose + water = koolstofdioxide + zuurstof

Welke stof ontstaat of welke stoffen ontstaan bij de fotosynthese?

1. alleen glucose
2. glucose en koolstofdioxide
3. glucose en zuurstof
4. water, koolstofdioxide en glucose

Huidmondjes zijn nodig voor ...

1. gaswisseling
2. verdamping
3. mooie bladeren
4. gaswisseling en verdamping

Als een tomaat rijp wordt, welke verandering vindt dan plaats?

1. Zetmeelkorrels worden kleurstofkorrels
2. Bladgroenkorrels worden zetmeelkorrels
3. Kleurstofkorrels worden bladgroenkorrels
4. Bladgroenkorrels worden kleurstofkorrels