5C Opvallend schrijven

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Leg je boeken op tafel en ga rustig op je plek zitten

Stijlfiguren / opvallend schrijven

Wat gaan we vandaag doen?

- Wat weet je nog?

- Theorie 

- Werken aan de opdracht 

Aan het einde van de les kan je verschillende stijlfiguren herkennen in een tekst. 

Wat weet je nog?

Wat weet je nog?

Ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed.

Ik heb dit al duizend keer gezegd!

De witte sneeuw bedekte het hele landschap.

Hij is zo sterk als een leeuw.

Hij is een echte rots in de branding

Geef van de bovenstaande zinnen aan welk stijlfiguur ze bevatten. 

Theorie 

Stijlfiguren

Stijlfiguren

Waarom gebruiken we stijlfiguren?

1. Het maakt je taal levendig en boeiend.

2. Het helpt om emoties over te brengen.

3. Het versterkt je boodschap.

4. Het laat zien dat je taalvaardig bent. 

Stijlfiguren

Eufemisme

Iets zo verwoorden dat het minder erg lijkt dat het is. Een eufemisme is een verzachtend woord.

- Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.

Stijlfiguren

Understatement 

Iets afzwakken om te benadrukken dat het juist groot of erg is.

- Hij kan aardig tennissen. (Hij is professioneel tennisser) 

- Och, dat kippeneindje (als het gaat om een gigantische afstand).

- Wat kun je doen in die paar tellen dat een mensenleven duurt.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Hyperbool 

Iets heel erg overdrijven

- Het heeft eeuwen geduurd voordat we de cijfers van het proefwerk kregen.

- Ik sterf van de honger

- Ik wacht al een eeuw

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een eigenschap die een begrip toch al heeft, nog eens expliciet genoemd.

Voorbeelden zijn een houten boomstam, het groene gras en een ronde cirkel.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Tautologie

Een tautologie noemt een begrip tweemaal of meerdere malen, en bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort.

Voorbeelden zijn enkel en alleen, nooit ofte nimmer en onmiddellijk en meteen.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Drieslag

Een opsomming van drie verschillende elementen

Ik voelde me ziek, zwak en misselijk.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Vergelijking

Twee dingen met elkaar vergelijken met behulp van 'als' of 'dan'.

- Lachen als een boer die kiespijn heeft.

- Hij ging er als een haas vandoor.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Metafoor

Een beeldspraak waarbij je iets anders zegt dan je bedoelt, zonder 'als' of 'dan'.

- Het leven is een weg met kuilen en hobbels.

- Haar ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven.

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Metoniem

Een woord vervangen door een ander woord dat ermee samenhangt.

- "Ik heb Shakespeare gelezen" (je bedoelt: de boeken van Shakespeare).

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Ironie

Milde vorm van spot

Tegenovergestelde zeggen van wat je bedoelt

- "Wat een prachtig weer!" terwijl het buiten stormt.

Sarcasme

Bijtende vorm van sport die bedoelt is om te kwetsen

Vriendelijk = ironisch

Negatief = sarcastisch 

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Cynisme

Is breder dan sarcasme

Spottende en neerbuigende houding over de mensheid en de wereld

Geen vertrouwen en een negatieve kijk op de wereld 

-  "Natuurlijk helpen mensen elkaar, als het hen zelf maar iets oplevert."

Actieve zin:

- onderwerp doet iets

- lijdend voorwerp ondergaat wat het onderwerp doen

- meewerkend voorwerp ontvangt iets

bv: Ik stuurde jou gisteren dat appje.

       De leraar legt de rekensom uit.

Passieve zin:

- Het onderwerp wordt achterwegen gelaten

bv: Dat appje werd jou gisteren gestuurd.

       De rekensom wordt uitgelegd. 

Stijlfiguren

Stijlfiguren helpen je om opvallend te schrijven. Het zijn vaste vormen waarmee je in een tekst een bepaald effect kan bereiken. 

Tegenstellingen 

• Antithese 
• Vrienden steunen elkaar door dik en dun.
• 's Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

• Paradox -> als iets op een tegenstelling lijkt, maar het toch niet is 
• Zo snel als een slak.
• Zeg nooit nooit. 

Stijlfiguren

Lezer aanspreken

• Retorische vraag -> een vraag waarop je geen antwoord verwacht. 
• Betalen met een acceptgirokaart, wie doet zoiets nog?

Overdrijven en afzwakken

• Hyperbool -> iets heel erg overdrijven 
• Het heeft eeuwen geduurd voordat we de cijfers van het proefwerk kregen.

• Understatement -> iets afzwakken om te benadrukken dat het juist groot of erg is.
• Hij kan aardig tennissen. (Hij is professioneel tennisser) 

Stijlfiguren

Herhalen en opsommen

• Repetitio -> letterlijke herhaling van een woord of woordgroep 
• Om een marathon te kunnen lopen moet je trainen, trainen, trainen.

• Drieslag -> een opsomming van drie verschillende elementen 
• Ik voelde me ziek, zwak en misselijk.

Werken aan de opdracht 

Wat? Maak opdracht 3, 4, 5, 6 en 7 op bladzijde 94

Hoe? Zelfstandig
Tijd? Tot het einde van de les, het is huiswerk voor morgen

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs

Klaar? Maak ander huiswerk