Wegwijs in Space

• Themagericht werken
• Buitengewoon secundair onderwijs

Het heelal...

Overzicht thema

- Het heelal

- De aarde

- De zon

- De maan

- De sterren

- Het zonnestelsel

Inleiding

Ons heelal, zijn we hier alleen met onze planeet aarde?

Wetenschappers proberen tot op vandaag uit te zoeken of er ook leven is op andere planeten, wat er achter het zwarte gat zit .

Steeds komen we meer te weten dankzij de wetenschappers hun telescopen. De grootste en krachtigste ruimtetelescoop is gelanceerd en dat moet je zien!

www.ketnet.be

James Webb is zo groot als een ...

1. Een tennisveld
2. Een olympisch bad
3. Een voetbalveld

Deze telescoop moet de grootste geheimen van de ruimte ontdekken.
Welke twee taken voert ze uit:

Twee grote taken:

- Ontstaan van het heelal

- Onderzoeken of er leven mogelijk is op andere planeten.

Het heelal

Het heelal is enorm groot. Het omvat alles: de aarde, de zon, de maan, de planeten, de sterren, alle andere hemellichamen en de ruimtes daartussen.

Niemand weet precies hoe het heelal is ontstaan.  De bekendste theorie is die van de big bang, ook wel oerknal genoemd.

Om de ruimte te bestuderen
gebruikt men ...

1. 
2. 
3. 

Aan het begin van de vorige eeuw, doen ze de ontdekking dat
dat verre sterrenstelsels

1. van ons weg bewegen.
2. naar ons toe bewegen.

De ruimte wordt dus steeds groter.

Vroeger lag alles dichtbij elkaar, sinds de 'oerknal' steeds verder.

Als de ruimte steeds meer uitzet in de toekomst, bewoog terug in de tijd alles dus naar elkaar toe en was het heelal veel kleiner.

Als we ver genoeg teruggaan in de tijd is er een moment waarop alle materie ooit in één zelfde punt zat. Vanuit dat nulpunt is ooit alles begonnen.

Deze theorie noemen we de oerknal / aardknal ofwel Big Bang.

Volgens deze theorie zat lang geleden het hele heelal dicht opeen gepakt. Er was één zeer kleine, heel hete bol. Alle stoffen in die bol waren héél hard op elkaar geperst. Die bol was zo warm en vol energie dat hij niet klein kon blijven.

Ongeveer 18 miljard jaar geleden ontplofte deze bol met een enorme klap. Met een enorme snelheid werd de materie in alle richtingen weggeslingerd.

Uit het stof en het gas dat de ruimte in geslingerd werd, ontstonden miljarden mensen /planeten / sterrenstelsels. Eén sterrenstelsel bestaat opnieuw uit verschrikkelijk veel sterren.

Ons eigen zonnestelsel is ongeveer 5 miljard jaar geleden ontstaan uit een enorme wolk van gas en stof. Na lange tijd is uit het warmste deel de zon ontstaan, die licht en warmte

ging uitstralen. Aan de koudere buitenkant van de wolk klonterden deeltjes samen tot planeten. De klonters die uiteindelijk overbleven zien we nu als kometen en meteorieten.

Wat was er eerst volgens onderzoekers:

1. 
2. 
3. 

A: Ons zonnestelsel met de zon en de planeten

B: De oerknal

C: Vele sterrenstelsel

De afstanden in de ruimte zijn enorm groot.

 

Astronomen of sterrenkundigen drukken die afstanden daarom vaak uit in de tijd die het licht nodig heeft om zo ver te reizen :

           - Wij spreken bijvoorbeeld over een autoreis                                        van 2 uur.

           - Astronomen spreken over een ruimtereis van                                    bijvoorbeeld 100 lichtjaar.

Maar hoe groot is die afstand dan wel ?

Enkele voorbeelden om er een beetje een idee van te krijgen ...

 - In 1 sec. legt het licht 300 000 km af.

--> met de auto moeten wij daarvoor ongeveer 4 maanden dag en nacht rijden.

- In 1 jaar legt het licht dan een afstand af van 9.500.000.000.000 km.

--> met de auto zou je daarvoor ongeveer 11 000 000 jaar moeten aan één stuk door rijden.

De aarde

-- > 70% bestaat uit water: zeeën, oceanen, meren, rivieren, ... 

--> 30% van het oppervlak bestaat uit land.

De aarde draait voortdurend, zonder dat we dit voelen, alhoewel.

Onze planeet beweegt.
In 1 etmaal of ongeveer ... uur doet ze een rondje rond zichzelf. Ze draait rond haar eigen as.

1. 10 uren
2. 12 uren
3. 18 uren
4. 24 uren

De aarde draait rond zijn as in 23 uur 56 minuten en 4 seconden. Aangezien de evenaar 40.075 km lang is, beweegt iemand die zich op de evenaar bevindt, zich met een snelheid van 40.075/(bijna) 24 uur = 1.670 km/h.

We merken elke dag opnieuw dat de aarde ronddraait. ’s Morgens zien we de zon opkomen in het
....... en ’s avonds gaat ze onder in het .....

1. Noorden, Westen
2. Noorden, Oosten
3. Oosten, Westen
4. Noorden, Zuiden

De richting waar je de zon in haar hoogste stand ziet, is het Zuiden. 

Je ziet de zon nooit in het Noorden. Dit althans op het Noordelijk halfrond.

De aarde draait op twee verschillende manieren, welke zijn dat?

ze draait rond zichzelf

ze draait rond de zon

1. De aarde draait rond zichzelf

- 24 uur voor nodig om in tegenwijzerzin rond zichzelf te draaien

- Twee gevolgen 

       > Afwisseling tussen dag en nacht

       > Schommelingen in de temperatuur (warm/koud)  

In welke richting draait de zon rond haar as?

1. 
2. 

Welk dagdeel is het op de plek waar het blauwe mannetje staat?

1. Middag
2. Namiddag
3. Zonsondergang
4. Middernacht

Welk dagdeel is het op de plek waar het oranje mannetje staat?

1. Middag
2. Namiddag
3. Zonsondergang
4. Middernacht

Welk dagdeel is het op de plek waar het groen mannetje staat?

1. Middag
2. Namiddag
3. Zonsondergang
4. Middernacht

Welk dagdeel is het op de plek waar het rood mannetje staat?

1. Middag
2. Namiddag
3. Zonsondergang
4. Middernacht

2. De aarde draait rond de zon

- De aarde draait ook in tegenwijzerzin rond de zon

- 1 jaar voor nodig!

      > Eigenlijk draait de aarde zelfs nog net iets sneller dan een              jaar rond de zon (= schrikkeljaar).

- Wisseling van de seizoenen

zo'n vierde van een dag.

Daarom wordt er elke 4 jaar een schrikkeljaar gehouden: dit is een jaar met een extra dag,

namelijk 29 februari, dan telt het jaar 366 dagen.

Een trucje om de schrikkeljaren te onthouden: ieder jaartal dat deelbaar is door 4 is er eentje!

Als het bij ons winter is, staat de aarde dichter bij de zon.

Toch is het koud omdat de zonnestralen schuin invallen op het aardoppervlak. De zon komt niet ver boven de horizon.

In de winter verlicht de zon de aarde minder lang dan in de lente, zomer en

herfst.

Als het bij ons zomer is, staat de aarde verder van de zon.

Toch is het warm omdat de zonnestralen bijna recht invallen op het aardoppervlak. De zon komt ver boven de horizon.

De zon verlicht de aarde langer dan in de lente, herfst en winter. 

Leven op een dunne korst... 

Als je de lucht en het water van de aarde wegdenkt, is onze aarde een vaste bol!

--> Geen gladde bol

       - bergen op het land

       - diepe troggen in de zeebodem

- Aardkorst

= Harde laag gesteenten

- Mantel van de aarde

= Magma

= Taai vloeibaar gesteente

- Kern

= vloeibaar en heet

= vast en heet

De zon

De zon is de ster die het dichtst bij de Aarde staat en het centrum van het zonnestelsel vormt.

De zon is het helderste object aan de hemel.

 Verantwoordelijk voor het overgrote deel van de warmte en is de belangrijkste bron van energie voor het leven op aarde.

jeugdjournaal.nl

Voor welke twee belangrijke dingen zorgt de zon?

Licht en energie

Als de zon heel actief is, kan er ook een zonnestorm ontstaan die onze kant op wordt geblazen.
Wat is zijn mogelijke gevolgen?

- Elektrische apparaten verstoren

- Satellieten kunnen uitvallen (--> piloten kunnen niet meer communiceren met luchthavens)

- 

De maan

Een maan is een natuurlijke satelliet.

 Een maan is kleiner dan een planeet. 

Onze maan keert altijd dezelfde kant naar de aarde toe.

 --> Dat komt omdat de maan even snel om zijn as draait als om de aarde.

Welke 'bol' is de maan op de afbeelding?

1. Geel
2. Groen/blauw
3. Grijs

De maan reflecteert het licht van de zon

--> Hoelang doet de maan over het draaien rond de aarde? 29 dagen

--> maan draait rond zijn as en rond de aarde

--> Maan heeft verschillende fases

--> maan op 1 lijn met de zon: maan niet gezien = nieuwe maan

--> één vierde van de baan rond de aarde afgelegd (na 7 dagen) =eerste kwartier

--> maan halverwege rond de baan van de aarde = volle maan

--> 21 dagen = laatste kwartier

Zuidelijk halfrond = maan andersom zien

maan is er altijd, kunnen hem niet altijd zien

Wanneer gebeurt een verduistering? Als de maan voor de zon staat en dus blokkeert

Hoe komt het dat we de maan kunnen zien?

Het licht van de zon reflecteert op de maan

Hoelang doet de maan er ongeveer over om één keer rond de aarde te draaien?

Ongeveer 29 dagen --> sommige bronnen zeggen 27,3, anderen zeggen 28 dagen...

Hoe noemt deze fase van de maan?

1. Nieuwe maan
2. Eerste kwartier
3. Volle maan
4. Laatste kwartier

Hoe noemt deze fase van de maan?

1. Nieuwe maan
2. Eerste kwartier
3. Volle maan
4. Laatste kwartier

Welke soort verduisteringen bestaan er?

zonsverduistering = Een zonsverduistering (of zoneclips) is een astronomisch fenomeen, waarbij overdag het licht van de zon de waarnemer niet bereikt, doordat een hemellichaam (meestal de maan) in de weg van het licht staat. (=

maanverduistering = Een maansverduistering doet zich voor wanneer de Zon, de aarde en de Maan op één lijn staan (met de aarde in het midden), oftewel als Zon en Maan in oppositie staan. Normaal weerkaatst de maan het licht van de zon naar de aarde, maar tijdens een maansverduistering staat de aarde in de weg en ontvangt de maan geen zonlicht: de maan bevindt zich in de schaduw van de aarde en wordt dus donker, ofwel verduisterd.

In welke volgorde staan de zon, de maan en de aarde bij een maansverduistering?

1. Aarde , maan, zon
2. Zon, aarde, maan
3. Maan, aarde, zon
4. Aarde, zon, maan

In welke volgorde staan de zon, de maan en de aarde bij een zonsverduistering?

1. Aarde, maan, zon
2. Zon, maan, aarde
3. Maan, aarde, zon
4. Aarde, zon, maan

In 2024 willen ze een station ('verblijf voor astronauten') rond de maan laten draaien om mensen in te ontvangen.

In 2025 willen ze opnieuw twee personen op de maan laten landen!

Verantwoordelijk is voor eb en vloed betreft het zeewater.

De sterren

Het zijn grote gasbollen die licht en warmte uitstralen. 

--> Er zijn meer sterren in het heelal dan dat er zandkorrels zijn op aarde.

Sterren hebben niet allemaal dezelfde kleur (geel, rood, blauw of wit). 

--> De kleur zegt iets over de temperatuur van de ster.

Sterren zie je bij helder weer ’s avonds aan de hemel staan. 

Welke energie geeft een ster af?

Het Zonnestelsel

Het zonnestelsel is een planetenstelsel dat bestaat uit:

- een ster (de zon) 

- tal van hemellichamen die rond de zon draaien

(vb. onze planeet)

Een hulpmiddeltje om de volgorde van de planeten te onthouden :

Maak Van Acht Meter Japanse Stof Uw Naam 

Hoe noemt deze planeet?

1. Aarde
2. Mercurius
3. Venus
4. Jupiter

Hoe noemt deze planeet?

1. Mars
2. Aarde
3. Venus
4. Mercurius

Ruimtevaartorganisaties

Dit zijn bedrijven die zich bezighouden met bemande of onbemande ruimtereizen en het onderzoek van de buitenaardse ruimte. 

Ruimtevaartorganisaties

NASA en ESA zijn bekende ruimtevaartorganisaties. 

European Space Agency

- Intergouvernementele organisatie van 22 leden staten gewijd aan de verkenning van de ruimte .

- Opgericht en gevestigd in Parijs. 

- Het ruimtevluchtprogramma omvat bemande ruimtevluchten, lancering en uitvoering van onbemande verkenningsmissies naar andere planeten en de maan. Aardobservatie, wetenschap en telecommunicatie; het ontwerpen van draagraketten ; en het onderhouden van een belangrijke ruimtehaven , het Guyana Space Center in Kourou ( Frans Guyana ), Frankrijk . De belangrijkste Europese draagraket Ariane 5 wordt geëxploiteerd via Arianespace , waarbij ESA deelt in de kosten van het lanceren en verder ontwikkelen van dit draagraket. Het bureau werkt ook samen metNASA om de Orion-ruimtevaartuigservicemodule te vervaardigen die op het Space Launch System zal vliegen . [9] [10]

National Aeronautics and Space Administration

- Onafhankelijk agentschap van de federale overheid van de VS.

- Verantwoordelijk voor Amerikaanse ruimtevaartprogramma.

- Voert onderzoek uit, en coördineert onderzoek op het gebied van luchtvaart- en ruimtevaarttechniek.