Labrek. en wisk.: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

• Wiskunde
• MBO
• Studiejaar 3

Laboratorium rekenen en wiskunde

1.9  Interlaboratoriumcontrole

Laboratorium rekenen en wiskunde

• mededelingen
• programma 
• les vandaag
• resumeren

Laboratorium rekenen en wiskunde

• programma

van de vorige les weet ik nog....:

je kunt meedoen door:

• de les te volgen via teams op je laptop en je scherm te delen met split screen, OF
• de les te volgen via teams  op de laptop EN daarnaast je mobiele telefoon te gebruiken.  

01:22

Wat zagen we hier?

1. Een Cusumkaart
2. een Youdenplot
3. een X-kaart
4. een geplotte grafiek

Wat kun je op een Cusumkaart ontdekken?

1. geleidelijke veranderingen in meetresultaten
2. veranderlijke geleiding in meetresultaten
3. een groot aantal achtereen-volgende meetresultaten aan 1 zijde van de centrale lijn
4. een groot aantal achtereen-volgende meetresultaten aan beide zijden van de centrale lijn.

Welk gemiddelde (gem.)en standaarddeviatie (sd) worden bij een vervolgkaart gebruikt als een gecertificeerd referentiemonster wordt onderzocht?

1. berekend gem. en berekende sd (op basis van voorgaande gegevens)
2. berekend gem. en bekende sd op basis van voorgaande referentiemonster
3. bekend gem. en berekende sd op basis van gegeven referentiemonster
4. bekend gem. en bekende sd van referentiemonster

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

• vragen controlekaarten vorige lessen? 
  
• Interlaboratoriumcontrole deel 1

"Interlaboratoriumcontrole is een vorm van derdelijnscontrole, waarbij de analyseresultaten van een reeks laboratoria met elkaar worden vergeleken"

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Interlaboratoriumcontrole

• Ontdekken van systematische fouten door resultaten te vergelijken met andere laboratoria;
• Niet vrijblijvend; verplicht voor  o.a. klinisch-chemische laboratoria (georganiseerd door de bijv. SKZL of KIWA);
• Laboratoria met STERLAB-logo ook verplicht.
• Oude benaming "ringonderzoeken" wordt nog wel  gebruikt

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Opzet interlaboratoriumcontrole (met 1 monster)

• Monster goed gelijkmatig samenstellen (homogeniseren) en in verschillende porties verdelen;
• Deelmonsters naar deelnemende laboratoria versturen, voorgeschreven bepalingen vermelden;
• gemeten gehalte en betrouwbaarheidsinterval doorgeven;
• organiserend lab verwerkt meetresultaten statistisch

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Eisen interlaboratoriumcontrole

• Voldoende laboratoria doen mee (tenminste 20). Lukt dat niet dan resultaat minder betrouwbaar;
• Monster moet zeer goed gehomogeniseerd zijn, onderling moeten monsters dezelfde samenstelling hebben;
• Resultaten snel bekend maken aan deelnemers, waarbij eigen resultaat  wordt herkend en overige anoniem blijven 

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Statistische bewerking resultaten

• Organiserende lab verwerkt gegevens;
• Sterk afwijkende resultaten worden gefilterd, bij klein aantal deelnemers Q-test voor uitbijters, bij groter aantal controle op afwijking meer dan 3 maal de standaarddev. tov gem. ;
• Van verkregen resultaten (min uitbijters) word gem. en sd. berekend en grafisch weergegeven.

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Lijkt op X-kaart;

Labs hebben nr.(anoniem);

Af te lezen valt of resultaat
overeenkomt met
gemiddelde  en hoe het
met precisie is gesteld

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Opzet interlaboratoriumcontrole (met 2 monsters)

• Hetzelfde als opzet bij 1 monster, behalve:
• er worden nu twee monsters opgestuurd waarbij het gehalte van de te bepalen stof in de twee monsters iets verschilt. 

Systematische fout valt nu sneller op omdat voor beide monsters een te hoog of te laag resultaat wordt verkregen

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Youden plot

Voor de Grafische weergave van
de analyseresultaten bij controle
met 2 monsters wordt vaak een
Youden-plot gebruikt.

Hoe maken we die?

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Youden plot

• Alle laboratoria hebben meetresultaten van een X en een Y monster gerapporteerd. Uitbijters worden opgespoord en weggelaten.
• Gem X en gem. Y wordt bepaalt en als coordinaat weergegeven in assenstelsel.
• Door deze "coordinaat" worden een horizontale en een verticale as getrokken. Deze assen verdelen de Touden-plot in 4 kwadranten.
• Meetresultaten worden opgetekend, x monsters langs de x-as en y monsters langs de y-as.

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Youden plot

De cirkel of ellips  geeft het
gebied aan waarbinnen de
meetresultaten vallen met
een normaal spreidings-

patroon (standaardafwijking)

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Youden plot, verschillende situaties

• waarde voor x en y relatief hoog, punten liggen in kwadrant I. Lab met dergelijke resultaten vindt een positieve systematische fout;
• waarde voor x en y relatief laag, punten liggen in kwadrant III. Lab met dergelijke resultaten vindt een negatieve systematische fout;
• waarde voor x relatief hoog, voor y relatief laag, punten liggen in kwadrant IV. Gevolg van slordig werken of grove fout;
• waarde voor x relatief laag, voor y relatief hoog, punten liggen in kwadrant II. Gevolg van slordig werken of grove fout;

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Interlaboratoriumcontrole, tot slot

Meetresultaten in kwadrant II en IV komen relatief weing voor omdat erkende laboratoria deze fouten doorgaans al eerder opmerken in eerste- en tweedelijns controle.

Indien er positieve of negatieve systematische fouten zijn gemaakt zullen de labs op grond van deze rapportages op zoek gaan naar de oorzaak. Daarna doen zij het vaak beter.

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Volgende week:

hebben we mei-vakantie;  11 mei gaan we verder met 1.9 interlaboratorium-controle deel 2 ( en herhaling algemeen). 

Nu:

vragen en opgaven maken die bij deze les (alles t/m 1.32) horen

Les 10: Interlaboratoriumcontrole (1/2)

Resumeren:

Waar hebben we het de afgelopen anderhalf uur over gehad?

Waar hebben we het de afgelopen
anderhalf uur zoal over gehad?
(alleen "interlaboratoriumcontrole" is te weinig)