kww, zww, hww

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Grammatica woordsoorten

zelfstandig werkwoord,  hulpwerkwoord en koppelwerkwoord

Lesdoel

Aan het einde van de les...

- ... herken je zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord

- ... kan je deze drie soorten werkwoorden benoemen in een zin

Zelfstandig werkwoord

- Geeft een handeling aan (dus je DOET iets)

- Staat altijd in een zin met een WG

- Kan wel zelfstandig voorkomen

(voorbeeld: ik fiets; hier hoeft niet per se meer iets bij)

Koppelwerkwoord

- Geeft géén handeling aan (je BENT iets)

- Staat altijd in een zin met een NG

- Kan nooit zelfstandig voorkomen, dus er moet altijd een naamwoordelijk deel bij! (voorbeeld: hij is aardig; als aardig ontbreekt staat er geen correcte zin meer)

Overeenkomst zww en kww

Ze zijn allebei het belangrijkste werkwoord uit de zin! Hierbij worden ze (vaak) ondersteund door hulpwerkwoorden.

Een zww en een kww kunnen dus nooit in dezelfde zin voorkomen

Koppelwerkwoord

Ezelsbruggetje: ZWoBBeLS + HDV

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (+ heten, dunken en voorkomen)

De 'o' en 'e' worden toegevoegd om er een leesbaar woord van te maken, net zoals 'a', 'i', 'o' en 'i' in TaXiKoFSCHiP.

Voorbeeldzin

Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Wat zijn de werkwoorden? En wat is het belangrijkste werkwoord (en kan je dus niet weglaten)?

Mijn vader heeft het hek geschilderd

- heeft

- geschilderd

Hierin is 'geschilderd' het hoofdwerkwoord. Dit betekent dat de overige werkwoorden in de zin altijd hulpwerkwoorden zijn.

Maar is 'geschilderd' een zww of een kww?

Mijn vader heeft het hek geschilderd

Mijn vader heeft het hek geschilderd

heeft = hww

geschilderd = zww

Schilderen DOE je, dus is het een WG en dus ook een zww.

Even oefenen

Wat is het koppelwerkwoord?
Karel schijnt jarig te zijn.

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord in de zin is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik (heb) gegeten.

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Meneer Reitsma blijft altijd geduldig.

blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Jacob is een oplettende leerling.

is =

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Ineke gaat naar de stad.

gaat = ?

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = zww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = zww

Hoe vond je dit gaan? Geef aan wat je nog lastig vindt.