H5 grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H5 grammatica woordsoorten

Lesdoelen:

- Ik ken het verschil tussen een zelfstandig werkwoord, koppelwerkwoord en hulpwerkwoord

- Ik kan in een samengestelde zin de werkwoorden bepalen

- Ik weet wat het betrekkelijk voornaamwoord is

ZWW

Wanneer een werkwoord de handeling / actie aangeeft, 

spreek je van een zelfstandig werkwoord. (zww)

Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin.

Voorbeeld

voorbeeld

1. Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Wat is de actie?

zww --> 

Voorbeeld

voorbeeld

1. Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Wat is de actie?

zww --> geschilderd

Andere werkwoorden in de zin?

Voorbeeld

voorbeeld

1. Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Wat is de actie?

zww --> geschilderd

Andere werkwoorden in de zin?  --> hww = heeft

HWW

Wanneer een werkwoord geen handeling aangeeft, spreek je van een hulpwerkwoord.

Je past de verdwijnproef toe en het werkwoord dat overblijft, is het zelfstandig werkwoord. De verdwenen werkwoorden zijn hulpwerkwoorden.

Koppelwerkwoord (kww)

- geeft geen handeling aan.

- koppelt het onderwerp aan een kenmerk of eigenschap verderop in de zin. 

- kan er maar 1 van in de zin staan.

het onderwerp doet niets, 

maar is iets.

Kww

9 koppelwerkwoorden; 

zijn                            schijnen                           (de rechtse komen in het

worden                   heten                                   dagelijks taalgebruik 

blijven                     dunken                                weinig voor)

blijken                     voorkomen

lijken

Voorbeeld

1. Zij is voorzitter.

Zij = onderwerp

Is = koppelwerkwoord 

Want het koppelt voorzitter aan zij

 Vorm van werkwoord zijn.

Een zww zit nooit samen in een zin met een kww.

Dus

In een zin zit altijd een zww of een kww.

Alle andere werkwoorden in de zin zijn dan --> hww

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten.( heb)

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Mevrouw Verschoor blijft altijd geduldig.
blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = kww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = hww

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Een samengestelde zin heeft twee of meer persoonsvormen (twee of meer zinnen zijn aan elkaar geplakt = samenstellen).

Enkelvoudig of samengesteld?
Een plant verdort snel als je hem geen water geeft.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?
Als je de antwoorden goed hebt, vind ik je een bolleboos.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Werkwoorden in samengestelde zinnen

Het benoemen van de werkwoorden in een samengestelde zin, is niet anders dan het benoemen van werkwoorden in een enkelvoudige zin.

Je hebt de keuze uit het zelfstandig werkwoord, het koppelwerkwoord en het hulpwerkwoord. Je start met het bepalen van het gezegde!

Werkwoorden benoemen in samengestelde zinnen

1. Splits de samengestelde zin in enkelvoudige zinnen.

2. Zoek de pv in de enkelvoudige zinnen en stel het wg of ng vast.

WG?--> werkwoord met betekenis is zww, de rest hww

NG?  (zijn, worden, blijven, blijken , lijken, schijnen)--> kww

Sommige jongens kunnen goed schaken.

1. Deze zin heeft een werkwoordelijk gezegde.
2. Deze zin heeft een naamwoordelijk gezegde.

1. Sommige jongens kunnen goed schaken.

1. kunnen = hww schaken = zww
2. kunnen = hww schaken = kww

1a [Sommige jongens kunnen goed schaken,]
omdat 1b [ze slim zijn.]

1. Zin 1b heeft een werkwoordelijk gezegde.
2. Zin 1b heeft een naamwoordelijk gezegde.

1a [Sommige jongens kunnen goed schaken,]
omdat 1b [ze slim zijn.]

1. Zin 1b heeft een werkwoordelijk gezegde.
2. Zin 1b heeft een naamwoordelijk gezegde.

1a [Sommige jongens kunnen goed schaken,]
omdat 1b [ze slim zijn.]

1. zijn = hww
2. zijn = zww
3. zijn = kww

De jongen, die geselecteerd is voor Twente, staat morgen in de basis.
Wat is in deze zin het betrekkelijk voornaamwoord?

1. de
2. die
3. voor
4. in

Benoem het woord 'dat'.
Het spel dat ik gisteren speelde, heet FIFA.

1. aanwijzend voornaamwoord
2. lidwoord
3. bijwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

H5 grammatica woordsoorten

Lesdoelen:

- Ik ken het verschil tussen een zelfstandig werkwoord, koppelwerkwoord en hulpwerkwoord

- Ik kan in een samengestelde zin de werkwoorden bepalen

- Ik weet wat het betrekkelijk voornaamwoord is