De rechtsstaat; trias politica, grondwet, legaliteitsbeginsel

De rechtsstaat

De basisprincipes van een rechtsstaat zijn: een grondwet,
 trias politica en legaliteitsbeginsel.
Deze principes/beginselen zorgen ervoor dat burgers beschermd 
worden tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid 

1. activeren voorkennis
2. uitleg en aantekeningen
3. Casus bekijken en in groepen bespreken
4. afsluiten
1 / 19
next
Slide 1: Slide
MaatschappijleerMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 19 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

De rechtsstaat

De basisprincipes van een rechtsstaat zijn: een grondwet,
 trias politica en legaliteitsbeginsel.
Deze principes/beginselen zorgen ervoor dat burgers beschermd 
worden tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid 

1. activeren voorkennis
2. uitleg en aantekeningen
3. Casus bekijken en in groepen bespreken
4. afsluiten

Slide 1 - Slide

Leg uit wat geweldsmonopolie is en trias politica

Slide 2 - Open question

Rechtsstaat
Een rechtsstaat is een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.
Voorwaarden waaraan een rechtsstaat moet voldoen om machtsmisbruik en willekeur te voorkomen:
1. Grondwet  2. Trias Politica  3. Legaliteitsbeginsel.





Slide 3 - Slide

Slide 4 - Slide

 Klassieke grondrechten (vanaf 1798)
1. gelijkheid
4. kiesrecht
6. vrijheid van godsdienst
7. demonstratie
10. privacy
14. eigendom
15. vrijheden sociaal

Kun je de overheid afdwingen bij de rechter

Sociale grondrechten (vanaf 1983)
19. werkgelegenheid
20. bestaanszekerheid & sociale zekerheid
22. gezondheid
23. onderwijs

De overheid is heeft een inspanningsverplichting (moet zijn best doen, maar kan het niet garanderen)

Slide 5 - Slide

legaliteitsbeginsel
2 kenmerken:
1. Alles wat de overheid doet heeft dus een wettelijke basis, de overheid kan alleen handhaven als iets in de wet is vastgelegd = rechtszekerheid
2. de wet geldt niet met terugwerkende kracht

Slide 6 - Slide

De wet -> rechten en plichten
2 soorten rechtsgebieden:
- publiekrecht (strafrecht): burger en overheid staan tegenover elkaar
 - privaatrecht: burgers staan tegenover elkaar




Slide 7 - Slide

recht op onderwijs
recht op medische zorg
recht op uitkering
recht op bescherming van persoonlijke levenssfeer
Leerplicht
zorgverzekeringsplicht
belastingplicht
Identificatieplicht

Slide 8 - Drag question

Twee verschillende petten van de overheid in de rechtsstaat

In een rechtsstaat is de overheid verantwoordelijk is voor rechtshandhaving (o.a. mogelijk door geweldsmonopolie) en rechtsbescherming.


Slide 9 - Slide

Slide 10 - Link

Wat is het belang van een rechtsstaat, dus van rechtsbescherming en rechtshandhaving? En waarom staat dit soms op gespannen voet?

Slide 11 - Open question

Rechtszaak tegen Kees B - Schiedammerparkmoord
Bespreek in je groep de vragen: Rechtsbescherming en rechtshandhaving stonden hier onder druk:
1. Kan je beide begrippen uitleggen? 
2. Welke belangen botsen in deze zaak? 
3. Welke van de twee (handhaving of bescherming) had de prioriteit van de overheid? Wat vind je daar van?
4. Geef ieder je mening over Kees B en de schiedammerparkmoord? 
5. Kom samen tot een advies  hoe dit de volgende keer beter te doen als overheid

KLAAR? Bedenk een voorbeeld  van wetten (uit de afgelopen jaren) waarbij je het legaliteitsbeginsel herkent en rechtszekerheid

Slide 12 - Slide

Begrippen Aantekeningen

geweldsmonopolie
trias politica
autoritaire staat/ dictatuur
publiekrecht
strafrecht
rechtsstaat
grondwet en -rechten

rechtshandhaving
rechtsbescherming
rechtszekerheid
legaliteitsbeginsel

Interesse -> Podcast Napleiten 117: de schiedammerparkmoord

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Slide

Scheiding van de macht?

Hoe zie je dit hier terug?

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Video

Welke twee zaken dragen bij aan de onafhankelijkheid van rechters in Nederland?

Slide 17 - Open question

Aan de slag
Wat: Maak de vragen die in it's learning in de planner staan
Hoe: in groepjes of zelfstandig, hulp kijk in je lesboek (it's -> methode)
Klaar: werk aan je samenvatting. Heb je alles zover?

Slide 18 - Slide

Tevreden over je les?
Goed gewerkt?
Zit de grondwet, legaliteitsbeginsel, trias politica er al in?
Wist je nog veel van de vorige les?

Slide 19 - Slide