pontifex 35- level 1- les 2-Vrijheid/verantwoordelijkheid

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

 Vrijheid en determinisme

In deze les komen we nog eens terug op de vraag:

In hoeverre zijn we vrij? en daarmee: 

In hoeverre zijn we verantwoordelijk voor onze daden?

Vrijheid

Negatieve vrijheid

=vrijheid van

Positieve vrijheid

=vrijheid om te

Verantwoordelijkheid

Grenzen aan vrijheid

Andere mensen niet beperken in hun vrijheid

Niet discrimineren/haat zaaien

Determinisme

'Determination'en 'destination'.

Een filosofisch en godsdienstig idee :

Je bestemming is bepaald.

Alles wat je hebt meegemaakt en zult meemaken staat al vast , maar je ziet het zelf niet.

Je dénkt dat je vrije wil hebt, maar je bent een soort marionet.

De mens als vrij wezen

De mens heeft altijd een vrije keuze. Ook om iets niet doen.

 De mens draagt de volle verantwoordelijkheid voor zijn eigen handelen

De mens kan spijt hebben van zijn daden

De gedetermineerde mens

De mens wordt bepaald door innerlijke en uiterlijke oorzaken : Genen& omgeving

religieus determinisme

Religieus determinisme gaat ervan uit dat er al voor jouw geboorte vaststond wie je bent , wat je doet en of je naar de hemel of naar de hel zal gaan na je dood. 

- Religieus ( godsdienstig of teleogisch) determinisme 'rekent' terug vanuit jouw eindbestemming (hel/hemel) naar het nu.

- Natuurwetenschappelijk determinisme 'rekent' vooruit vanaf de eerste oorzaak (ontstaan universum). 

Boedhisme

• Ontstaan uit hindoeïsme. 
  
• Vernoemd naar Siddartha die een verlichter werd genoemd (een boeddha).  
  
• Waarom moeten wij lijden en hoe komen we daar van af?  
  
• Zorg voor anderen en voor jezelf.
  

• Het wiel met acht spaken is het boeddhistische symbool. 

occultisme

Als je gelooft dat er een 'verborgen werkelijkheid' is, waarmee je in contact kunt komen. 

Via die verborgen werkelijkheid kun je voorspellingen doen over je toekomst , of zelfs deze zelfs veranderen.

Mensen halen troost uit het idee dat ze hun toekomst kunnen zien of kunnen veranderen.

Karma: Denkvraag:

Hindoes geloven dat jouw lot bepaald wordt door acties uit andere levens. Als je zo kijkt naar de dakloze uit de vorige les, wie draagt dan de verantwoordelijkheid voor zijn lot?

Een hindoe kan zijn karma opplussen door de dakloze te helpen. Maar als hij helpt, moet de dakloze op een ander moment zijn karma in balans brengen. Wat kan een hindoe dan doen?

Vrijheid lijkt mooi..

Maar heeft een keerzijde. Zoals Jean-Paul Sartre ( 1905- 1980) zei:

De mens is veroordeeld om vrij te zijn. 

Hij mag geen uitvluchten zoeken en zijn vrijheid niet ontkennen.

Ondanks alle beïnvloedingen heb je altijd de vrijheid om anders te kiezen. 

https:

Wanneer ben je nou écht vrij?

Hoe bepaal je wat je mooi vind?

Hoe weet je nou dat je iets mooi vind van zichzelf, of dat je het mooi vind , omdat het mode is ?

verliefdheid bijvoorbeeld..

Is volgens de wetenschap vooral een biologische en chemische reactie van het lichaam. En eigenlijk alleen gericht op voortplanting. 

Een man 'ruikt' of een vrouw sexy is. Dat weet hij niet, hij denkt dat hij met zijn ogen bepaald.

En de hoeveelheid energie die je voelt wordt veroorzaakt door het stofje fenylethylamine. Een lichaamseigen hormoon die zorgt dat je energie krijgt. De dosis wordt  hoger bij verliefdheid.

Ook de knikkende knieën en zweethanden is het gevolg van chemische reactie.

Leg dat maar uit aan degene met wie je een relatie hebt. Kun je er wat aan doen dat je verliefd bent op een ander?

Poll:
Kun je je met je wil verzetten tegen verliefdheid?

1. Ja, je kunt verliefdheid voorkomen met je wil
2. Nee, je kunt verliefdheid niet voorkomen met je wil
3. Je kunt verliefdheid niet voorkomen , maar wel stoppen met je wil
4. Eenmaal gekozen voor verliefdheid kun je het niet meer stoppen

Een misdaad bijvoorbeeld..

Stel je voor dat je onder barre omstandigheden opgroeit.  Je hebt bindingsangst en je kunt niet zelfstandig voorzien in je levensbehoeften, omdat je dit niet geleerd hebt.

Je zou kunnen zeggen dat je minder toerekeningsvatbaar, dus minder verantwoordelijk bent. Moet de rechter rekening houden met je achtergrond en je straf aanpassen? Of moet je net als een ander die wel een goede jeugd heeft gehad, dezelfde straf krijgen?

Leg dat maar uit aan de rechter: Kun jij minder verantwoordelijk worden gehouden voor je daden?

Wanneer pleeg je volledig in vrijheid een misdaad?

opdracht 6: gedicht

Dit is tevens de laatste opdracht van de combinatieopdracht

Volgende week werken jullie in de les nog  aan alle opdrachten.

Maak een gedicht over 'vrijheid', of juist over 'gevangen zijn'.

-  Het hoeft niet te rijmen, Het moet in je eigen woorden geschreven zijn .

- Ik kijk niet naar de lengte , maar wel naar de inhoud van je gedicht. 

- Je maakt gebruik van de filosofische spanning tussen vrij/ gevangen en verantwoordelijkheid. 

Afsluiting

Wat heb je geleerd vandaag?