4H 5.2 Het hormoonstelsel les 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 5 Regeling

5.1 Homeostase en regelkringen 

5.2 Het hormoonstelsel les 2

5.3 Het zenuwstelsel

5.4 Reflexen en het autonome zenuwstelsel

5.5 Impulsegeleiding

5.6 Spieren en beweging

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 5.2 Het hormoonstelsel les 2
• Filmpje Insuline --> 1.5 min.
• Opdracht glucoseregeling
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven op welke manieren hormonen de cellen van weefsels en organen kunnen beïnvloeden.
• Je kunt de werking van hormoonklieren beschrijven en uitleggen hoe doelwitorganen op de hormonen reageren.

Hypofyse hormonen en hun doelwitorganen

Groeihormoon laat cellen groeien en delen: in de puberteit maakt de hypofyse extra groeihormoon --> groeispurt

hoe werkt ADH?

ADH

Schildklier

TSH uit hypofyse stimuleert de secretie (afgifte) van thyroxine uit de schildklier.

• Bij teveel thyroxine wordt TSH geremd.
• Bij te weinig thyroxine wordt TSH afgegeven.

TSH = thyroïd stimulerend hormoon

Thyroxine

• Schildklierhormoon
• Beïnvloed de stofwisseling --> stimuleert verbranding glucose
• Bij kinderen --> stimuleert groei en ontwikkeling beenderstelsel + ontwikkeling centraal zenuw stelsel

• Jodium nodig voor de vorming van thyroxine.

Thyroxine

Te veel:

Hogere stofwisseling, gewichtsverlies, toename eetlust en rusteloosheid

Te weinig:

Minder stofwisseling, gewichtstoename en vermoeidheid.

--> Kan komen door te weinig jodium in voeding. Tegenwoordig komt dit niet meer veel voor, omdat jodium wordt toegevoegd aan brood.

Nieren: EPO

In je nieren wordt de zuurstofconcentratie gemeten. Wanneer je nieren te weinig zuurstof krijgen produceren ze het hormoon EPO. Dit hormoon stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Hierdoor kan meer zuurstof worden vervoerd.

Als er weer aan de normwaarde wordt 

voldaan wordt de productie van EPO 

weer geremd. 

Eilandjes van Langerhans

Liggen in je alvleesklier.

Zorgen samen voor productie van twee hormonen die de bloedsuikerspiegel constant houden.

Insuline en Glucagon

Bloedsuikerspiegel

• De concentratie glucose in je bloed.
• Deze wordt bij een gezond persoon tussen de 4 en 8 mmol/L gehouden. 
• De normwaarde is 5,0 mmol/L. (5,0 millimol glucose per liter bloed)

Alle koolhydraten die je eet zorgen ervoor dat de concentratie glucose stijgt boven de normwaarde.

De scheikundige mol is een eenheid die staat voor het aantal deeltjes, dus het aantal moleculen of atomen. 

Regulering

Wisselwerking
insuline - glucagon

Bijnieren

• Produceren adrenaline in stressvolle situaties.
• Het zorgt ervoor dat je snel kunt reageren op een situatie.
• Adrenaline zorgt ervoor dat de lever/spieren glycogeen omzetten in glucose.

Adrenaline

• Meer glucose in je bloed.
• Je gaat ook sneller ademen, hart gaat sneller kloppen.
• Je bloedvaten in je spieren en hersenen verwijden zich.
• Organen die niet belangrijk zijn voor snelle reacties die worden geremd, bijvoorbeeld het verteringsstelsel.

Glucosegehalte stijgt:
- Veel glucose in je bloed na een maaltijd
- Alvleesklier produceert insuline
- Insuline zorgt voor de opslag van glucose: glucose wordt omgezet in glycogeen
- Glycogeen wordt opgeslagen in de lever en spieren

- Glucosegehalte in het bloed daalt.

Glucose gehalte daalt:
- Weinig glucose in het bloed
- Alvleesklier maakt het hormoon glucagon aan
- Glucagon zet glycogeen weer om in glucose
- De glucose wordt afgegeven aan het bloed
- Glucosegehalte in het bloed stijgt

Adrenaline (bijnieren)

- Snel omzetten van glycogeen in glucose

Diabetes

Type 1: Het afweersysteem heeft de eilandjes van Langerhans vernietigd of inactief gemaakt.

Type 2: De eilandjes van Langerhans maken te weinig insuline of het lichaam reageert er niet meer goed op. Dit werd vroeger vaak ouderdomsdiabetes genoemd omdat het vaak op latere leeftijd voorkwam. Nu krijgen ook steeds meer jonge mensen het.

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van glycogeen weer glucose --> suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Oefening

Glucosegehalte in het lichaam

Antwoorden Opdracht glucose regeling

Huiswerk

Lezen 5.2

Maken opdracht 15 t/m 19

Klaar?

Maak opdracht 20 en 21

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's