§3.2 - Reactievergelijkingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom V32+VT31

• Pak een pen en een schrift. 
• Ipad blijft in de tas. 

Welkom V32+VT31

Vandaag: 

- nabespreken practicum

- theorie paragraaf 2

- huiswerk: begin par. 2

5 factoren die de snelheid van een chemische reactie bepalen

1. De soort stoffen die een reactie aangaan

2. De verdelingsgraad; hoe fijner de stof verdeeld is, hoe sneller de reactiesnelheid.

3. De concentratie; Hoe hoger de concentratie, hoe hoger de reactiesnelheid

4. De temperatuur; Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de reactiesnelheid

5. Een katalysator; als er een katalysator aanwezig is, is de reactiesnelheid hoger.

Nabespreken practicum

Kenmerken chemische reactie 

1. Andere stofeigenschappen reactieproducten.
2. Reactietemperatuur = minimale temperatuur waarbij reactie verloopt.
3. Energie-effect = energie die nodig is/ vrij komt bij een reactie.

• Endotherme reactie = energie nodig om reactie te laten lopen. 
• Exotherme reactie = energie komt vrij bij de reactie.

4. Wet van behoud van massa:
     totale massa beginstoffen = totale massa reactieproducten. 

Reactieschema fotosynthese: 

Reactievergelijking fotosynthese: 

1. Bereken de molecuulmassa per molecuul. CO2 is al gegeven:  

2. Bereken de totalen massa van alle beginstoffen (voor de pijl) en alle reactieproducten (na de pijl). Voorbeeld CO2, hier tel je H2O bij op. 

1. Bereken de molecuulmassa per molecuul.

2. Bereken de totalen massa van alle beginstoffen (voor de pijl) en alle reactieproducten (na de pijl). 

1. Bereken de molecuulmassa per molecuul.

2. Bereken de totalen massa van alle beginstoffen (voor de pijl) en alle reactieproducten (na de pijl). 

§3.2 Reactievergelijkingen

Je leert:

• een chemische reactie weergeven in een reactieschema

• de 4 toestandsaanduidingen gebruiken in een reactievergelijking

• een reactievergelijking kloppend maken

Reactieschema

In een reactieschema staan alle beginstoffen voor de reactiepijl en alle reactieproducten na de pijl.

De stoffen worden in woorden opgeschreven met erachter de toestandsaanduiding. 

Als we het hebben over "het verbranden van methaan met zuurstof waarbij koolstofdioxide en water ontstaan" dan kunnen we dat in een reactieschema zetten:

methaan  (g)  +  zuurstof  (g) -> koolstofdioxide (g)  +  water (l)

Rood = overnemen 

Reactieschema

In een reactieschema staan ook de toestandsaanduidingen:

vaste stof                                  krijgt als symbool              (s)

vloeistof                                    krijgt als symbool              (l)

gas                                               krijgt als symbool              (g)

opgeloste stof in water      krijgt als symbool               (aq)

Leer deze uit je hoofd!

Reactievergelijking

Maar in scheikunde gebruiken we niet het reactieschema:

methaan (g) + zuurstof (g) -> koolstofdioxide (g) + water (l)

In een reactievergelijking worden de hoeveelheid moleculen (= coëfficiënt), stoffen in molecuulformules en toestandsaanduiding gegeven. Voorbeeld:

     CH4 (g)   +   2   O2 (g)     ->     CO2 (g)     +  2 H2O (l)

Reactievergelijking kloppend maken

Stapje terug: 

In §3.1 heb je geleerd over de WET van BEHOUD van MASSA

Dit betekent dat er vóór de pijl en na de pijl van elke atoomsoort hetzelfde aantal moet zijn:

     CH4 (g)   +      O2 (g)     ->     CO2 (g)     +     H2O (l)

(zie vervolg volgende slide)

Reactievergelijking kloppend maken

Dit betekent dat er vóór de pijl en na de pijl van elke atoomsoort hetzelfde aantal moet zijn:

     CH4 (g)   +      O2 (g)     ->     CO2 (g)     +     H2O (g)

En nu is dat nog niet het geval:

Voor de pijl staat nu in totaal: 1x C , 4x H en 2x O

Na de pijl staat nu in totaal: 1x C , 2x H en 3x O

Je moet dit nog "kloppend maken"

Kloppend maken reactievergelijking:

1. Begin met het kloppend maken bij de eerste atoomsoort van de eerste formule. 
2. Maak het kloppend per atoomsoort (één voor één). Hierbij tel je de in vorige stap geplaatste coëfficiënten mee!
3. Maak niet ontleedbare stoffen (bijv. O2 in het vorige voorbeeld) en grote moleculen (3 of meer atoomsoorten) pas op het laatste kloppend.
4. Controleer op het einde ALTIJD of alles klopt. Voor & na de pijl van alle atoomsoorten even veel. 
5. > voorbeeld. 

Reactievergelijking kloppend maken

     CH4 (g)   +      O2 (g)     ->     CO2 (g)     +     H2O (l)

Oefenen kloppend maken

Als je de 3 voorbeelden kloppend hebt gemaakt, dan ga je naar het SPEL van deze app.

Voltooi de 3 niveau's en maak een

screenshot van je resultaat. De foto van 

het resultaat lever je in via de opdracht die 

in Peppels klaar staat.

4 sterren in elke module levert je een bonus deel voor de toets.

Oefenen kloppend maken

Als je nog meer wil oefenen met kloppend maken, kan je extra werkbladen aan je docent vragen.

Het kloppend maken van reactievergelijkingen is BELANGRIJK voor de toets en het je dus goed beheersen.

Nog niet helemaal duidelijk?

Je gaat aan de slag met de Phet-app (zie link in SOM):

Reactievergelijkingen doen kloppen

Je gaat eerst met de INLEIDING aan de slag om te oefenen.

Om het in het begin makkelijker te maken kan je gebruik maken van hulpmiddelen.

Maak de 3 voorbeelden nu kloppend.

Wel al duidelijk?
ga aan de slag met opdrachten in hoofdstuk 2

Huiswerk 

Maak opdracht 19 en 20 (paragraaf 2). 

Klaar? ga al verder met de andere opdrachten van paragraaf 2 (weektaak volgende week).

§3.2 Reactievergelijkingen

Je leert:

• een chemische reactie weergeven in een reactieschema

• de 4 toestandsaanduidingen gebruiken in een reactievergelijking

• een reactievergelijking kloppend maken

Welkom H31

Neem de onderstaande reactievergelijkingen over en maak ze kloppend (gebruik je aantekeningen): 

Regels bij kloppend maken reactievergelijking:

• Je mag nooit formules aanpassen. Je mag alleen een getal voor de formule zetten (coëfficiënt).  De moleculen zijn een pakketje, waar je er een aantal van hebt, maar je kan niet losse atomen uit een molecuul meer/ minder hebben. 
• In de uiteindelijke reactievergelijking mag nooit een breuk blijven staan. Halve moleculen bestaan niet! Om dit op te lossen kan je alle coëfficiënten vermenigvuldingen. 
• > voorbeeld. 

Regels bij kloppend maken reactievergelijking:

• Je mag nooit formules aanpassen. Je mag alleen een getal voor de formule zetten (coëfficiënt). 
• In de uiteindelijke reactievergelijking mag nooit een breuk blijven staan. Halve moleculen bestaan niet! Om dit op te lossen kan je alle coëfficiënten vermenigvuldingen. 
• Maak de reactievergelijking kloppend: 

§3.2 Reactievergelijkingen

Je leert:

• een chemische reactie weergeven in een reactieschema

• de 4 toestandsaanduidingen gebruiken in een reactievergelijking

• een reactievergelijking kloppend maken

• reactievergelijkingen opstellen

Reactievergelijkingen opstellen 

Meestal zijn niet direct alle formules gegeven, maar moet je het zelf opstellen aan de hand van informatie in de tekst. 

Werkwijze: Lees hierbij goed wat voor en na de pijl moet!

1. Stel een reactieschema op (stofnamen en toestandsaand.)
   bv. stikstof (g) + waterstof (g) -> ammoniak (g).
2. Zet om in formules. Bv. 
   
3. Kloppend maken (voor en na de pijl even veel). Bv. 

Informatie die we nodig hebben:

Informatie die we nodig hebben:

• Bepaalde formules: bladzijde 222.
• Weten wat een coëfficient & index is (par. 2.3 blz. 52+53).
• Symbolen (afb. 2.13 blz. 47/ periodieke systeem).
• Niet ontleedbare stoffen weten (par. 2.3 blz. 53):
  Clair Fietst Naar Haar Oma In Breda
• Naamgeving stoffen (par. 2.3 blz. 54)
• Hoofdletter en kleine letter gebruik om atoomsoorten te onderscheiden (par. 2.2) 

Nog niet helemaal duidelijk?

Je gaat aan de slag met de Phet-app (zie link in SOM):

Reactievergelijkingen doen kloppen

Je gaat eerst met de INLEIDING aan de slag om te oefenen.

Om het in het begin makkelijker te maken kan je gebruik maken van hulpmiddelen.

Maak de 3 voorbeelden nu kloppend.

Wel al duidelijk?
ga aan de slag met opdrachten in hoofdstuk 2

Toetsinzage

Toetsinzage

Klaar? Keuze uit: 
- Oefenen reactievergelijkingen (zie SOM)

- Huiswerk: opdrachten paragraaf 3.2.