5H 12.3 De lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Gaswisseling en uitscheiding

12.1 Gaswisseling
12.2 Longventilatie
12.3 De lever
12.4 De nieren
12.5 De huid

Programma

• Leerdoelen 
• Voorkennisvragen
• Video lever --> 9 minuten
• Uitleg basisstof 12.3 --> Lever 
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, werking en functies van de lever beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de lever.

De lever

Voorkennisvragen:

1. Welke taken van de lever kun je al benoemen?

2. Hoe heet de ader die van de darmen naar de lever toe loopt?

3. Noem 1 reden waarom de ader van de darmen naar de lever gaat.

Functies van de lever

Vorming van gal

Homeostase

ammoniak

o.a. niet essentiele vetzuren

Overtollige aminozuren afbreken tot ammoniak

De lever maakt gal. Waar komt gal uit de galblaas terecht?

1. 12-vingerige darm
2. Dunne darm
3. Blinde darm
4. Dikke darm

nier

long

maag

lever

hart

darm

Juist of onjuist:

Bij een te hoge concentratie glucose in het bloed maakt de lever insuline aan.

1. juist
2. onjuist

Homeostase

Om ons interne milieu constant te houden (homeostase), neemt ons lichaam continu stoffen op en geeft stoffen af. 

De homeostase

• De lever voert controle uit op de samenstelling van het bloedplasma.
• Het zet stoffen om.
• Door opslag en uitscheiding van stoffen zorgt het voor het interne milieu.

Bloedvaten

De lever heeft drie bloedvaten:

• De leverslagader (van aorta naar lever)
• De leverader (van de lever naar de holle ader)
• De poortader (van hele maag-darmstelsel naar de lever)

Bouw van de lever

De lever is opgebouwd uit zeshoekige leverlobjes.

Dubbele bloedtoevoer:

• Poortader (zuurstofarm en voedingsstofrijk/wisselend)
• Leverslagader (zuurstofrijk)

Leverlobje

Ze zijn ongeveer 6-hoekig.

Op elk hoekpunt komen 3 takken bij elkaar van de:

• poortader
• leverslagader
• galgang

De poortader en leverslagader voeren bloed AAN.

Het bloed stroomt door holtes tussen levercellen

In het midden zit een tak van de leverader. Deze voert bloed AF.

BiNaS 82D Leverlobje

Poortader

In de darmwand --> dissimilatie en resorptie voedingsstoffen --> bloed poortader steeds andere samenstelling. 

De poortader brengt zuurstofarm bloed van de darmen naar de lever.

Glucoseconcentratie wisselend --> afhankelijk van aanvoer voedsel. 

  

De poortader

Lever en galblaas

De lever heeft een aanvoer van twee bloedvaten...

• leverslagader (via de aorta)
• poortader (vanuit de darmen)

Ook twee vaten die afvoeren...

• leverader (naar de holle ader)
• galbuis (via de galblaas)

Kan je ze benoemen in de afbeelding? 

leverslagader

leverader

galbuis

poortader

Poortader vervoert zuurstofarm en voedingsrijk bloed mét schadelijke stoffen naar de lever

Emulgeren van vetten

• De lever produceert gal
• Het bevat onder andere water en galzuren.
• Gal wordt opgeslagen in de galblaas en vanuit daar komt gal in de twaalfvingerige darm terecht.
• Gal emulgeert vetten en oliën

Koolhydraat stofwisseling

De lever kan het glucosegehalte in het bloed beïnvloeden:

• Door glucose om te zetten naar glycogeen en op te slaan (m.b.v. insuline uit de alvleesklier)
• Of door glycogeen om te zetten naar glucose (m.b.v. glucagon uit de alvleesklier)

Teveel glucose in het bloed

Te weinig glucose in het bloed

Insuline

• Teveel glucose in je bloed                         --> insuline 

• Glucose-gehalte gaat omlaag.

Glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordt er glucagon afgegeven.
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van glycogeen weer glucose --> suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Oefening

Glucosegehalte in het lichaam

Antwoorden Opdracht glucose regeling

Eiwitstofwisseling

De lever produceert eiwitten uit aminozuren die zijn opgenomen in de dunne darm.

Het afbreken van overtollige aminozuren:

1. De stikstofgroep wordt afgesplitst 

en omgezet in ammoniak

2. Ammoniak wordt omgezet in ureum
3. Ureum wordt door de nieren uitgescheiden

Vetstofwisseling

• Niet essentiële verzuren worden gevormd uit andere vetzuren, aminozuren of monosachariden zoals glucose.
• De lever maakt cholesterol (grondstof voor celmembranen, vitamine D en sommige hormonen) 

Een klein deel vet wordt in 

de lever opgeslagen.

Afbraak van bloedcellen

De lever breekt oude en beschadigde rode bloedcellen af 

Hemoglobine wordt afgebroken, ijzer wordt opgeslagen de rest wordt bilirubine -> uitgescheiden via de galwegen (geeft de bruine kleur aan de ontlasting).

Onschadelijk maken giftige stoffen

• De lever heeft een ontgiftende werking.
  
• Gifstoffen worden door de lever uit het bloed gehaald
  

en onwerkzaam gemaakt --> alcohol, drugs, medicijnen. 

• Voor een deel uitgescheiden door de nieren.

Gifstoffen die niet onwerkzaam kunnen worden gemaakt worden opgeslagen in het lichaam (lever, huis haren) --> kwik, arsenicum

Huiswerk

Lezen 12.3

Maken opdracht 25 t/m 31

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Examenvraag 1

Examenvraag 1 antwoord

A

Examenvraag 2

Examenvraag 2

antwoord

D

Insuline

Glucagon

Het glucosegehalte in bloedvat 1 is gemiddeld hoger dan dat in 2 en 3.
Het ureumgehalte in bloedvat 2 is gemiddeld hoger dan dat in 1 en 3.

1. 1 = leverader, 2 = leverslagader, 3 = poortader
2. 1 = leverader, 2 = poortader, 3 = leverslagader
3. 1 = poortader, 2 = leverader, 3 = leverslagader
4. 1 = poortader, 2 = leverader, 3 = leverslagader

In de lever wordt glucose omgezet in glycogeen. Het glycogeen wordt opgeslagen en kan na omzetting in glucose aan het bloed worden afgegeven. Zie afbeelding deel leverlobje--> Waar kunnen de sterkste schommelingen van de glucoseconcentratie kunnen plaatsvinden?

1. De leverader
2. De leverslagader
3. De poortader

De lever zet ammoniak om in ureum. In de afbeelding zie je een gedeelte van een leverlobje.

In welk bloedvat tref je de hoogste concentratie ureum aan?

1. De leverader
2. De leverslagader
3. De poortader

Welke opmerking over leverlobjes is juist?

1. Bloed stroomt van de hoeken naar het midden
2. Bloed stroomt van het midden naar de hoekpunten
3. geproduceerd gal wordt afgegeven aan de leverader
4. Galgangen voeren gal AAN