5 Havo De lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

B3 De lever

• Basisstof 3 
• quiz/vragen
• filmpje

Wat kunnen jullie na vandaag?

1. Je kunt de bouw, werking en functies van de lever beschrijven
2. je kunt uitleggen hoe het inwendige milieu min of meer constant kan gehouden worden door de lever

    De lever

Voorkennisvragen:

1. Welke taken van de lever kun je al benoemen?

2. Hoe heet de ader die van de darmen naar de lever toe loopt?

3. Noem 1 reden waarom de ader van de darmen naar de lever gaat?

Lever

Welke twee bloedvaten voorzien de lever van bloed?

Doorbloeding van de lever

De lever is een sterk doorbloed orgaan. In tegenstelling tot andere organen is de lever aangesloten op DRIE grote bloedvaten. 

Sleep de naam van het bloedvat naar de juiste plek in de afbeelding

leverader

leverslagader

poortader

(100 000) Leverlobjes zijn de bouwstenen van de lever. Op de hoekpunten van het leverlobje zitten vertakkingen van de poortader, de leverslagader en de galgang. De leverader brengt voedsel en zuurstof naar de levercellen. De poortader brengt zuurstofarm bloed met vele verteringsproducten vanuit de darmen.

Leverlobje

Bouw van een leverlobje

Hiernaast een afbeelding van de bouw van een leverlobje, onderdelen:

1 = galvaatje

2 = leverlobje

3+ 6 = tak van de leverader, richting

4 = levercellen

5 = tak van de galgang

7 = tak van de poortader

8 = tak van de leverslagader

Drie bloedvaten zijn de leverader, de lever slagader en de poortader.
Waar is het bloed zuurstofrijk?

1. Alleen de leverslagader
2. In de leverader en in de poortader
3. In de leverslagader en in de poortader

Leverlobje

Functies lever

Functies van de lever

Vorming van gal

Homeostase

ammoniak.

o.a. niet essentiele vetzuren.

Overtollige aminozuren afbreken tot ammoniak

Functies

• cellen produceren gal --> dode rode bloedcellen --> galkleurstoffen
• opslag mineralen (Fe) en vitaminen
• koolhydraatstofwisseling
• eiwitstofwisseling
• plasma-eiwitten
• vetstofwisseling --> cholesterol
• ontgifting

Emulgeren van vetten

- De cellen van de lever produceren gal

- Gal bestaat o.a. uit water en galzuren

- deze emulgeren vetten en oliën

- tijdelijk opgeslagen in de galblaas  

Emulgeren

EMULGEREN IS NIET VERTEREN!!!!!!

Afbraak rode bloedcellen

Afbraak van bloedcellen - 

Bekijk de afbeelding en volg de pijlen vanaf nr 1: rode bloedcellen sterven oftewel zijn beschadigd of verouderd. Het vrijgekomen ijzer bij deze afbraak wordt vooral in de lever opgeslagen.

In

Koolhydraat

stofwisseling

De lever slaat glucose op in de vorm van glycogeen:

Hierbij is het 

alvleesklierhormoon

hormoon  insuline nodig. Vervolgens, wanneer glucose weer nodig is, zorgt glucagon (ook van de alvleesklier) ervoor dat glycogeen weer wordt vrijgemaakt als glucose.

Eiwitstofwisseling

Aminozuren via de poortader naar de lever vervoerd

een deel wordt weer afgevoerd via de leverader, een ander deel wordt gebruikt om eiwitten van te maken

De lever vormt niet-essentiële aminozuren uit andere aminozuren, 

 overtollige aminozuren worden afgebroken--> ammoniak vormt --> omgezet in ureum --> uitscheiding door de nieren

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Vetstofwisseling

- Een kleine hoeveelheid vet kan worden opgeslagen in de lever (teveel = leververvetting) 

- De lever kan niet-essentiële vetzuren vormen uit andere vetzuren, aminozuren of monosachariden.

- De lever vormt en breekt cholesterol af: bij die afbraak worden galzuren gevormd.

Ontgiften van het bloed

Zoals je in de intro in het filmpje hebt kunnen zien, haalt de lever gifstoffen (o.a. alcohol dus) en andere lichaamsvreemde stoffen uit het bloed. De meeste stoffen kan de  onwerkzaam maken, lukt dat niet dan worden deze stoffen opgeslagen in de lever, huid en haren, denk aan kwik en arsenicum.

Zie de afbeelding hiernaast, over accumulatie van gifstoffen in de voedselketen, je kent het nog van de thema's Ecologie en Mens&Milieu.

Poep is bruin omdat...

1. al het eten door elkaar heen bruin is
2. de enzymen van de darm bruin zijn
3. de lever bruin gekleurde afvalstoffen afgeeft.

De lever krijgt zijn zuurstof van..

1. de poortader
2. de leverslagader
3. de poortader en de lerverslagader

Wat is geen functie van de lever?

1. rode bloedcellen afbreken
2. glucose opslaan
3. DNA afbreken
4. CO2 opslaan

Juist of onjuist:

Bij een te hoge concentratie glucose in het bloed maakt de lever insuline aan

1. juist
2. onjuist

Elisa heeft een avondje flink gedronken. In de lever wordt ethanol afgebroken. In welk van de volgende bloedvaten zal haar ethanol-concentratie het laagst zijn.
De meting vindt ongeveer 1 uur na haar laatste alcoholische consumptie plaats

1. poortader
2. leverader
3. leverslagader

De lever zet ammoniak om in ureum. In de afbeelding zie je een gedeelte van een leverlobje.

In welk bloedvat tref je de hoogste concentratie ureum aan?

1. De leverader
2. De leverslagader
3. De poortader

Afsluiting:

• Huiswerk: opdrachten B3

Wat kunnen jullie na vandaag?

1. jullie weten hoe een lever is opgebouwd en wat de stroomrichting is binnen een leverlobje
2. jullie kunnen de verschillende functies van de lever opnoemen