R&D les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

R&D les 2

Constitutionele monarchie

• Frankrijk weg uit Nederland
• 1813: Stadhouder (van Oranje) terug als soeverein vorst
• Wel een parlement onder naam Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer)
• Willem I als autoritaire koning (Verlicht absoluut vorst), kijk maar eens.....

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

• Moeizame relatie met zijn vader

Hoe zag het bestuur van Nederland er uit 

tussen 1815-1848?

Benoemt

Verantwoording

Kiest

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Huiswerk

Lees de paragrafen van H2 Rechtsstaat en democratie (2.1, 2.2, 2.3)

2.1: 1c, 2, 3, 4,  10

2.2: 1, 6

2.3: 1a, 2, 9

Nederland nog geen democratie! De weg naar algemeen kiesrecht

• Er was censuskiesrecht: slechts 1/8e deel van de mannen mocht stemmen
• 1870: liberalen en confessionelen willen uitbreiding 
• 1887: eerste uitbreiding
• 1896: uitbreiding: helft alle mannen
• 1917: algemeen mannenkiesrecht en passief vrouwenkiesrecht
• 1919: actief kiesrecht
  
• Nu is Nederland parlementaire democratie!
  

Hoe zag onze staat eruit rond de twee wereldoorlogen?

• Districtenstelsel: iedere afgevaardigde vertegenwoordigt de meerderheid van kiezers in bepaald district
• 1919: invoering???
• Algemeen kiesrecht
• Maar ook evenredige vertegenwoordiging, dat houdt in:
• Aantal zetels komen overeen met landelijk percentage behaalde stemmen
• Gevolgen: politieke partijen en toename propaganda.

NSB

vanaf 1931

Ook in Nederland zijn er anti-democratische groepen die vinden dat 

de oplossing voor de crisis buiten de democratie moet worden gevonden.

De Nationaal-Socialistische Beweging van Anton Mussert is een partij die geïnspireerd is door de NSDAP van Hitler.

Stemgedrag in die tijd

• Confessionelen veel succes, waarom? Wat is er veranderd?
• Vrouwen stemmen vaak confessioneel
• Verzuiling terug te zien in samenleving en stemgedrag.

Richting nu

• Na de oorlog: verzuiling bleef tot 1960
• 1967: grote politieke verschuivingen
• Confessionelen verliezen meerderheid

Problemen en veranderingen

• Na stemmen komt de formatie. Stemgedrag soms amper terug te zien
• Komst pluriforme en multiculturele samenleving: verbod op discriminatie
• Uitbreiding sociale grondrechten → de verzorgingsstaat

Huiswerk

Lees de paragrafen van H2 Rechtsstaat en democratie (2.1, 2.2, 2.3)

2.1: 1c, 2, 3, 4,  10

2.2: 1, 6

2.3: 1a, 2, 9