2/12 3h Woordenschat 4: pleonasme en tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

vrijdag 9/12 3h

• Herhalen theorie woordenschat (toets 16 december)
  
• oefenen op digitale methode

Wat zijn stijlfiguren?

Een tekst kun je op verschillende manieren
aantrekkelijk maken: met beeldspraak
(vergelijking, metafoor en personificatie),
met (rijmende) uitdrukkingen en met stijlfiguren.

Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. 

Stijlfiguren woordenschat 1-4

• herhaling/tegenstelling/opsomming
• hyperbool->overdrijving
• understatement->iets minder sterk maken dan het is
• eufemisme->verzachten om niet te kwetsen
• tautologie
• pleonasme 

Pleonasme

Pleonasme herhaalt een eigenschap die al in een woord verwerkt zit (bestaat uit twee verschillende woordsoorten).

Voorbeeld: ronde cirkel,

opnieuw herhalen, blauwe slurf

Voorbeelden pleonasme

• lange slungel 
  
• mondeling bespreken 
  
• naar beneden dalen 
  
• nieuwe aanwinst 
  
• nog eens herhalen 
  
• noodzakelijke behoefte 
  
• omlaag vallen 
  

• opnieuw herhalen 
  
• groen gras
  
• witte sneeuw
  
• als eerste beginnen 
  
• blauwe smurf 
  
• bloeiende bloesem 
  
• grote reus 
  
• hardop voorlezen 
  
• houten plank 
  

Tautologie zegt twee keer hetzelfde (synoniemen) met dezelfde woordsoort. (soms vaste uitdrukkingen) 

Bijvoorbeeld:

klaar uit, schots en scheef, gratis en voor niets

Voorbeelden TAUTOLOGIE

• gratis en voor niets 
  
• één en dezelfde 
  
• leugen en bedrog / list en bedrog 
  
• roddel en achterklap 
  
• geheel en al 
  
• vast en zeker / zeker en vast 
  
• nooit ofte nimmer 
  

• voor eeuwig en altijd 
  
• over en uit 
  
• klaar uit 
  
• bont en blauw  
  
• schots en scheef  
  
• keurig netjes
  

maken opdracht 1 samen

Woorden noteren die stijlfiguur zijn en erachter zetten P of T 

maken blz. 128

• zelfstandig maken opdracht 2
• test 10 vragen LessonUp
• overige tijd: toets spelling en formuleren bespreken

houten plank=

1. pleonasme
2. tautologie

schots en scheef=

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

groen gras=

1. pleonasme
2. tautologie

eetbare worst=

1. pleonasme
2. tautologie

Wis en waarachtig=

1. pleonasme
2. tautologie

De mondelinge bespreking=

1. Pleonasme
2. Tautologie

hardop voorlezen=

1. tautologie
2. pleonasme

never nooit=

1. pleonasme
2. tautologie

nieuwe aanwinst=

1. pleonasme
2. tautologie

identiek hetzelfde=

1. pleonasme
2. tautologie

overige voorbeelden

1 geeft gratis weg – ‘gratis’ is overbodig = P

2 uitgesteld tot een latere datum – ‘tot een latere datum’ is overbodig=P

3 natuurlijk, vanzelfsprekend – twee woorden die precies hetzelfde betekenen=T

4 never nooit – twee woorden die precies hetzelfde uitdrukken=T

5 kans op mogelijke – ‘mogelijke’ is overbodig=P

6 identiek hetzelfde – twee woorden die precies hetzelfde betekenen=T

7 voorspellen in de toekomst – ‘in de toekomst’ is overbodig=P

8 exact precies – twee woorden die precies hetzelfde uitdrukken=T

9 uitmuntende topprestatie – ‘uitmuntende’ is overbodig=P

10 verzoeken te willen – ‘willen’ is overbodig=P

11 nog een keer herhalen – twee woorden die precies hetzelfde uitdrukken (of: ‘nog een keer’ is overbodig)=T

12 moet verplicht – twee woorden die precies hetzelfde uitdrukken=T

13 want immers – twee woorden die precies hetzelfde uitdrukken=T

14 nieuwe aanwinst – ‘nieuwe’ is overbodig=P