8.1 Bloed

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

8.1 Bloed

Tekstboek: bladzijde 42 t/m 45

Werkboek: bladzijde 69 t/m 73

Lesplanning

- welkom
- leerdoelen
- uitleg 8.1
- aan de slag
- afsluiten

De kandidaat kan:

De vorm, werking en functie van het bloedvatenstelsel beschrijven.

In dit verband kan de kandidaat:

Van bloed van de mens de samenstellende delen noemen de de functie van de delen beschrijven:
- vorm, functies en voorkomen van bloedplasma met onder andere: zuurstof,
  koolstofdioxide, water, voedingsstoffen en eiwitten zoals antistoffen en hormonen.
- vorm, functies en plaats van vorming van rode bloedcellen (met hemoglobine),
  witte bloedcellen en bloedplaatjes

Leerdoelen

Bloed

Ons lichaam bevat gemiddeld 5 liter bloed (volwassen vrouw 4,5 liter, man 5,6 liter).
Bloed vervoert vele stoffen, bestrijdt ziekteverwekkers en hersteld wondjes.
In bijna alle plekken van jouw lichaam zit bloed.

Bloedcellen zijn na een paar maanden versleten.

Er worden telkens nieuwe bloedcellen gemaakt in je rode beenmerg.
Rood beenmerg zit in je platte beenderen zoals bekken, borstbeen en ribben

Waaruit bestaat je bloed?

1. Rode bloedcellen
  - grootste aantal (5000.000 per mm3 bloed)
  - vervoeren met behulp van een rode kleurstof (hemoglobine) zuurstof

2. Witte bloedcellen
  - kleinste aantal (8000 per mm3 bloed)
  - bestrijden ziekteverwekkers op 2 manieren
     1. witte bloedcellen type 1 eten de bacteriën/schadelijke stoffen op en verteren ze.
    2. witte bloedcellen type 2 maken afweerstoffen (antistoffen) tegen bacteriën/virussen.

3. Bloedplaatje

  - gemiddelde aantal (250 000 per mm3 bloed)
  - zorgen voor bloedstolling (wondjes dicht maken) 

4. Bloedplasma
  - vervoert alle stoffen BEHALVE zuurstof
  - gelige kleur
  - 55% van het bloed bestaat hieruit

Witte bloedcellen

Bloedstolling

1. Bloedplaatje knappen open

2. Er komt een stofje vrij die het
    stollingseiwit fibrinogeen omzet in
    kleverige fibrinedraden.

3. Rode bloedcellen blijven in de
    fibrinedraden hangen.

4. De fibrinedraden en bloedcellen
     drogen op --> korstje

5. Onder het korstje herstelt de huid.

6. Huid genezen? Korstje valt eraf.

Hoe vervoert je bloed stoffen?

Je bloed neemt stoffen op, vervoert ze en geeft ze af.
Dit gebeurt in de haarvaten (uitleg 8.2)

Het bloedplasma vervoert alle stoffen in je lichaam BEHALVE zuurstof.
De rode bloedcellen vervoeren zuurstof d.m.v. de stof hemoglobine.

Te weinig hemoglobine? Dan heb je bloedarmoede. iemand met bloedarmoede is snel moe.
Bloedarmoede kan ontstaan doordat je te weinig voeding met ijzer eet.
Ijzer is nodig om hemoglobine te maken.

Wat verandert er bij inspanning?

Bij inspanning (sporten etc.)  heb je meer glucose en zuurstof nodig voor de verbranding.

Meer glucose
Glucagon en adrenaline zetten de opgeslagen glycogeen (in spieren en lever) weer om in glucose. Die glucose kun je dan weer gebruiken bij de inspanning.

Meer zuurstof
Sneller ademen --> meer zuurstof. Je hart klopt sneller, waardoor het bloed sneller stroomt. Je spieren krijgen daardoor sneller zuurstof aangeleverd.

Er ontstaan ook meer afvalstoffen
Snellere verbranding --> meer afvalstoffen.

Aan de slag

Lezen: 8.1 (bladzijde 42 t/m 45)

Maken: opdracht 1 t/m 20 van 8.1 (bladzijde 69 t/m 73)

Afsluiting

Leerdoelen herhalen

Zijn er nog vragen?

Voor de volgende les