§1.2 Een modern land

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De industriële samenleving in Nederland

Een modern land

Volgende dia: de leerdoelen.

Leerdoelen: Aan het eind:

1. kun je uitleggen wat wordt bedoeld met "in de 19e eeuw werd Nederlands steeds kleiner";

2. kun je twee oorzaken benoemen waarom Nederland verstedelijkt in de 19e eeuw

3. weet je enkele vervoersmiddelen en communicatiemiddelen op te sommen die in de 19e eeuw zijn uitgevonden;

4. weet je te verwoorden waarom de 'nationale eenheid' en de 'massaconsumptie' eind 19e eeuw toenam.

Ter introductie een filmpje:

Volgende dia: Onzichtbaar Nederland: Reis van Niftrik (+ 7 min.)

Hiernaast zie je Jacob van Niftrik. Het is 1858. Jacob krijgt bericht dat zijn moeder op sterven ligt. Wil Jacob zijn moeder nog zien, dan moet hij direct op pad. 

Er is alleen een probleem. Jacob woont in het dorp Ellewoutsdijk in de provincie Zeeland , terwijl zijn moeder op het sterfbed ligt in Nijmegen (zie plaatje hiernaast).

Met de auto duurt de reis naar Nijmegen nu zo'n twee uur, maar hoe lang heeft Jacob in 1858 er over gedaan?

Krijgt Jacob zijn moeder nog levend te zien?

Nederland wordt steeds kleiner, hoe bedoel je?

Kortom, Jacob reist in 1858 36 uur (nu: 2 uur) en is helaas te laat!

De stoomtrein -en tram verkorten de reistijden spectaculair. 

Eind 19e eeuw komt de fiets op door de uitvinding van de luchtband door Brit John Dunlop. 

Oer-Hollandse kwaliteitsfietsmerken zijn Batavus, Sparta, Gazelle en Union. De auto 

bestaat al wel, maar is een echt luxe-product.

Een replica van 'de arend' van de eerste stoomtrein in Nederland (1839) en rijdt tussen A'dam en Haarlem.

Hierna:: Filmpje Welkom in de IJzeren Eeuw - Hoe reageren mensen in 1839 op de eerste trein? (+3:00) met 1 quizvraag.

Hierna: filmpje De fietsvlinder (± 2 min)

Welke opmerking is objectief (een feit)?

Het tegenovergestelde is trouwens subjectief (een mening).

1. De koeien geven zure melk als zij de stoomtrein horen.
2. De stoomtrein gaat wel 20 km per uur. Met deze topsnelheid is er kans op verstikkingsgevaar. Dat zeggen zelfs doktoren en zij hebben er voor doorgestudeerd!
3. De kippen gaan door het lawaai van de stoomtrein geen eieren meer leggen.
4. De eerste stoomtrein in Nederland heette de Arend en reed tussen Amsterdam en Haarlem.

Bij het vak geschiedenis heb je beschrijvende vragen, verklarende vragen, vergelijkende en waarderende vragen.

"Waarom droegen niet mannen, maar alleen vrouwen in de 19 eeuw een fietsvlinder tijdens het fietsen?"

Dit is een voorbeeld van een ....

Hierna: uitleg verstedelijking in Nederland.

1. beschrijvende vraag
2. verklarende vraag
3. waarderende vraag
4. geen van de genoemde antwoorden is juist.

Verstedelijking in Nederland

Ondertussen wordt het land steeds moderner en meer mensen gaan in de stad wonen 

(= verstedelijking, ook wel urbanisatie genoemd.

Oorzaken verstedelijking:

1.  Bevolkingsgroei: De bevolking verdubbelde van 3 miljoen in 1850 naar bijna 7 miljoen in 1920. 

2. Industrialisatie: Rond 1880 zorgde een diepe landbouwcrisis voor minder werk op het platteland in de landbouwsector, daarentegen zorgde de industrialisatie voor meer werk in de industriesector. De industriefabrieken waren gevestigd in steden. 

Volgende dia: Google maps opbouw stad Zwolle

Snellere communicatie

Nederland moderniseerde ook op het gebied van communicatie.

Diverse nieuwe communicatiemiddelen worden uitgevonden: 

1. In 1840 wordt de telegrafie uitgevonden. Berichten worrden via een codetaal omgezet in elektrische signalen en vervolgens door een kabel verstuurd.

2. De telefoon wordt uitgevonden. In Nederland wordt in 1881 het eerste openbare telefoonnetwerk opgericht.

3. Na 1900 meer nieuwe massamedia, zoals de film (bioscoop), de radio (in 1919 eerste radio-uitzending) en televisie (in 1951)

Een gevolg is meer nationale eenheid: Mensen komen meer in contact met mekaar en de andere kant van het land is niet meer zo ver weg, waardoor bv dialecten en klederdracht verdwijnen.

Ook is vanaf eind 19e eeuw sprake van massaconsumptie: Door de industrialisatie produceren machines snel en goedkoop. Gevolg: prijzen dalen. Ook de voedselprijzen gaan omlaag en de lonen stijgen juist, waardoor mensen luxeartikelen kunnen kopen.

Volgende dia: Hoe ging bellen in Nederland in 1881 toen 49 Nederlanders een telefoon hadden? - Welkom in de ijzeren eeuw? (1:20- 3:25)

Staphorster klederdracht

Hiernaast zie je een afbeelding van een van de eerste radio's, maar welke uitvinding is als eerste uitgevonden?

Na deze quizvraag krijg je een laatste filmpje (+ 2min.) met aansluitend een kleine opdracht. Dus even goed opletten!

1. De telegrafie
2. De telefoon
3. De radio
4. De televisie

Laatste dia: Zet de cijfers 1 t/m 6 onder mekaar.
Zoek op in het hoofdstuk zes gebeurtenissen/ uitvindingen / verschijnselen en zet deze zes in de juiste tijdsvolgorde. (nummer 1 is het alleroudst, nummer 6 is het nieuwst). Je mag ook dingen benoemen die je zojuist in het laatste filmpje hebt gehoord.