1M1 week 5 en 6 herhaling Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

we gaan verder

Hallo leerlingen,

Ik heb weektaak 5 uitgebreid met weektaak 6, zodat de lesstof bij elkaar blijft. Dat is belangrijk, omdat we nog steeds bezig zijn met het herhalen van de grammatica voor het proefwerk, dat jullie binnenkort krijgen. Besteed aandacht aan de uitleg in de dia's en maak de quizvragen. Herhaal ook alles nog een keer van vorige week, dus begin gewoon weer bij bij de eerste dia.

weektaak 5 en 6

Beste leerlingen,

Vandaag bleek in de les dat er niets meer bij jullie is blijven hangen van Taalverzorging, grammatica. We gaan meteen aan de slag en jullie geheugen opfrissen. Ik vertel welke onderdelen jullie moeten weten voor het proefwerk  en ik geef nog een keer extra uitleg , waarna er quizvragen volgen. In de laatste weektaken van vorig jaar is alle lesstof al een keer behandeld.

Welke bladzijden in je boek!

Blz. 28 t/m 31:  werkwoorden, persoonsvorm en zinsdelen.

Blz. 54 t/m 57:  onderwerp, zelfstandig naamwoord en lidwoord.

Blz. 80 en 81:     werkwoordelijk gezegde

Blz. 106 en 107: lijdend voorwerp

Blz. 132 en 133: bijvoeglijk naamwoord

Blz. 158 en 159: voorzetsel

de persoonsvorm 

De persoonsvorm is altijd een werkwoord. Maar dan moet je natuurlijk wel weten wat een werkwoord is. Een werkwoord zegt iets over wat iemand doet of wat iemand overkomt. Een werkwoord kun je vervoegen. Dat betekent dat je het een andere vorm kunt geven door er een persoonlijk voornaamwoord (zoals: ik, jij, hij, wij) voor te zetten. Je krijgt dan een andere werkwoordsvorm.

de persoonsvorm 

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Die kunnen bestaan uit één woord, maar ook uit meerdere woorden die bij elkaar horen. De persoonsvorm is zo'n zinsdeel. De persoonsvorm is altijd een werkwoord. Vaak staan er in een zin meerdere werkwoorden. De persoonsvorm kun je vinden door de hele zin in een andere tijd te zetten. Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

de persoonsvorm en zinsdelen

Je kunt de persoonsvorm ook vinden door met dezelfde woorden van de zin een vraag te maken. Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan is de persoonsvorm. Doe de zinsdeelproef, zoals je hebt geleerd en kijk welke woorden je voor de persoonsvorm kunt zetten, zonder dat de zin vreemd loopt. Bijvoorbeeld: Als de les is afgelopen / mogen / de leerlingen / naar huis. Elk groepje woorden vormt één zinsdeel.

Het onderwerp

Bijna elke zin heeft een onderwerp. Je hebt geleerd hoe je dit kunt vinden. Kijk hiervoor op blz. 54 van je boek. Daar wordt dit precies uitgelegd. Het onderwerp en de persoonsvorm horen bij elkaar. Daar wordt mee bedoeld dat ze beide enkelvoud of beide meervoud zijn. Het zijn wel twee aparte zinsdelen.

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Op blz. 56 van je boek wordt uitgelegd wat een lidwoord is. We kennen er drie, namelijk: de, het en een. Een ,lidwoord zet je voor een zelfstandig naamwoord. Dit is een woord voor mens, dier of plant. Een eigennaam is ook een zelfstandig naamwoord. Lees de theorie hierover op blz. 56 nog eens goed door voordat je hierna de quizvragen maakt.

Wat is de persoonsvorm?

Jantien won gisteren de gouden medaille.

1. Jantien
2. won
3. gisteren
4. de gouden medaille

Wat is de persoonsvorm?

Fiets jij elke ochtend naar school?

1. Fiets
2. jij
3. elke ochtend
4. naar school

Wat is de persoonsvorm?

Wie heeft alle pepernoten opgegeten?

1. Wie
2. heeft
3. alle pepernoten
4. opgegeten

Wat is de persoonsvorm?

Wanneer ben jij jarig?

1. Wanneer
2. ben
3. jij
4. jarig

Het onderwerp

Je zoekt eerst de persoonsvorm in een zin

Dan vraag je
WIE / WAT + persoonsvorm?

Het antwoord op die vraag is het onderwerp

Voorbeeld

• De jongen gaat naar school
• De persoonsvorm = gaat

• Wie + pv = onderwerp --> wie + gaat
• Wie gaat (naar school?)

• Onderwerp = de jongen
  

Wat is het onderwerp?

Ik kan nu het onderwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het onderwerp
4. een zin

Wat is het onderwerp?

Mijn moeder doet altijd de boodschappen.

1. Mijn moeder
2. doet
3. altijd
4. de boodschappen

Wat is het onderwerp?

Waarom lust jij geen spruitjes?

1. Waarom
2. lust
3. jij
4. geen spruitjes

Wat is het onderwerp?

Voetbal is ook een sport voor meisjes.

1. Voetbal
2. is
3. een sport
4. voor meisjes

Wat is het onderwerp?

Mevrouw Van Til legt het onderwerp uit.

1. Mevrouw Van Til
2. legt
3. het onderwerp
4. uit

https:

https:

Het zelfstandig naamwoord

• Alle woorden waar je de, het en een voor kunt zetten

• Mensen, namen, dieren, dingen, plaatsnamen 

• Je kunt er een verkleinwoord van maken (tje of je).

Zelfstandig naamwoord

mensen, dieren, dingen, planten

Je kunt er meestal een lidwoord voor zetten: de lucht, het boek

Namen zijn ook zelfstandige naamwoorden: Karin, Disney

Hij toonde een kaart met de route van de orkaan.

Koeman kiest een opvallende opstelling tegen Duitsland.

Wat is het zelfstandig naamwoord in deze zin:
Het meisje lette goed op.

1. Het
2. meisje
3. lette op
4. goed

Lidwoorden

• De (bepaald lidwoord - blw)
  
• Het (bepaald lidwoord - blw)
• Een (onbepaald lidwoord - olw)

Lidwoorden horen altijd bij een zelfstandig naamwoord.

werkwoordelijk gezegde

Als je een zin gaat ontleden, dan verdeel je hem eerst in zinsdelen. Dat doe je met strepen, zoals we dat altijd op het bord in de klas doen. We hebben het onderwerp als zinsdeel en de persoonsvorm al behandeld in deze weektaak. Nu gaan we verder met het werkwoordelijk gezegde. Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit álle werkwoorden in een zin, dus ook de persoonsvorm.

werkwoordelijk gezegde

De persoonsvorm is altijd een werkwoord, hebben we inmiddels geleerd, dus deze  hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde. Soms is de persoonsvorm het enige werkwoord in de zin en dan vormt deze alleen het werkwoordelijk gezegde. Maar er kunnen ook meer werkwoorden in een zin staan en dan vormen die met elkaar het werkwoordelijk gezegd. We onderstrepen de persoonsvorm altijd, ook als deze het enige werkwoord is.

let op en kijk naar pv en wg

Die bloemen / staan / prachtig / in die vaas.

pv = staan       wg = staan

Dit jaar / wil / ik / mijn verjaardag / op zaterdag / vieren.

pv = wil             wg = wil vieren

We / ruimen / met elkaar / de rommel / op.

pv = ruimen    wg = ruimen op

lijdend voorwerp

Bijna alle zinnen hebben een onderwerp en een gezegde, maar niet altijd een lijdend voorwerp. Het lijdend voorwerp komt voor in zinnen waarin iemand of iets wat overkomt. Er gebeurt iets. Bijvoorbeeld: 'Ik lees graag avonturenboeken.' Je zoekt het onderwerp: ik. Dan zoek je het werkwoordelijk gezegde: lees.

Stel dan de vraag: wat lees ik graag? avonturenboeken.

Dit is dan het lijdend voorwerp.

lijdend voorwerp

Om het lijdend voorwerp te vinden stel je de vraag wie of wat het onderwerp en het werkwoordelijk gezegde samen doen. Dat doe je door er wie of wat voor te zetten, dus :

wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp.

Ik koop een boek. Wat koop ik? Een boek.

Ik zie een leuk meisje. Wie zie ik? Een leuk meisje.

Bestudeer de theorie in je boek op blz. 106 nog een keer.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Tijdens het etentje zat de kleuter geen seconde op zijn stoel.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Hoe laat zijn je ouders op je Schiphol gekomen?'

Wat is de persoonsvorm?
'In een kajak kun je gemakkelijk het Veerse Meer oversteken.'

1. In een kajak
2. kun
3. je
4. oversteken

OPDRACHT

In de volgende zinnen bestaat het werkwoordelijk gezegde 

uit meerdere werkwoorden, namelijk: 

de persoonsvorm + alle andere werkwoorden. Noteer steeds het werkwoordelijk gezegde.

Zet de persoonsvorm steeds voorop!

Een man kan heel veel T-shirts over elkaar aantrekken.

De familie Yang heeft een enorme zeepbel geproduceerd.

Een vrouw heeft 30 jaar haar nagels laten groeien.

Een jongen kan ballonnen opblazen met zijn neus.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Bruno drinkt een glas water.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Mats roept zijn vader.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Zij pakt haar fiets uit de schuur.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'De leraar schrijft een som op.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'De voetballer trapt de bal weg.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Bibelot draagt meestal een ring.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Fred doet peper op zijn gebakken ei.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Op het feest hebben we gebak gegeten.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'De visser heeft een karper gevangen.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Dagmar heeft de regenjas aan de kapstok gehangen.'

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

'Kirsten neemt Maja mee naar het zwembad.'