WK 51 - Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

VH2/HK2 - Nederlands

Week 51 - les 1

Grammatica

Mevrouw Giesen

Agenda 

• Leerdoelen
• Samengestelde zin
• Zinsdeelzinnen
• Afsluiting 

Leerdoelen

• Ik weet wat een enkelvoudige zin is.
• Ik weet wat een samengestelde zin is.
• Ik weet wat een hoofdzin is en hoe ik deze kan herkennen.
• Ik weet wat een bijzin is en hoe ik deze kan herkennen. 

Enkelvoudig of samengesteld

1. Lavezzi (ow) zet de verwarming lager.
   
2. {hoofdzin Lavezzi (ow) zet de verwarming lager}, want {hoofdzin zij (ow) heeft het warm}.
   
3. {(bijzin Omdat Lavezzi (ow) het warm heeft), hoofdzin zet zij (ow) de verwarming lager}.
   
4. {hoofdzin Lavezzi (ow) zet de verwarming lager}, want {hoofdzin zij (ow) heeft het warm, (bijzin doordat ze een wollen trui draagt)}.

Enkelvoudig of samengesteld

Zin 1 heeft maar één persoonsvorm. Een zin met één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin. Zin 2, 3 en 4 hebben meer persoonsvormen. Een zin met meer dan één persoonsvorm heet een samengestelde zin.

Hoofdzinnen en bijzinnen

Samengestelde zin

• twee of meer samengevoegde hoofdzinnen (zie voorbeeldzin 2);
  
• een hoofdzin met één of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 3);
  
• één of meer hoofdzinnen met één of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 4).

Zinsdeelzinnen

Bekijk de volgende zinnen:

Mijn vriend Nick / vertelde / me / verrassend nieuws (lv).

{hoofdzin Mijn vriend Nick / vertelde / me / (bijzin dat hij gaat emigreren naar Zweden) (lv)}.

Zinsdeelzinnen

In zin 1 is het lijdend voorwerp van de zin een woordgroep: verrassend nieuws.

In zin 2 is het lijdend voorwerp een bijzin: dat hij gaat emigreren naar Zweden. Een zinsdeel dat een persoonsvorm bevat, is een zinsdeelzin.

Als een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin, is de bijzin een zinsdeelzin binnen de hoofdzin. 

Soorten zinsdeelzinnen

• onderwerpszin (ow-zin): {(Wie zich snel opgeeft), is zeker van een plaats in de bus}.
  
• lijdendvoorwerpszin (lv-zin): {Finn verwijt zijn zus (dat ze nooit naar hem luistert)}.
  
• meewerkendvoorwerpszin (mv-zin): {(Wie niet van lezen houdt), moet je geen boek geven}.
  
• bijwoordelijkebepalingszin (bwb-zin), meestal bijwoordelijke bijzin genoemd: {(Wanneer het vriest), lusten de meeste mensen wel een kop warme erwtensoep}.

Stappenplan

1. Bepaal wat de hoofdzin is door de zin vragend te maken: de hoofdzin komt dan vooraan te staan.
   
2. Geef het begin en het einde van de bijzin(nen) aan.
   
3. Vul in de hoofdzin in plaats van de bijzin(nen) een woord(groep) in.
   
4. Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel het ingevulde woord of de ingevulde woordgroep is.
   
5. De bijzin is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep.

Stappenplan oefenen

1. – Als er geen dijken zijn, zou meer dan de helft van Nederland onder water staan.
   
2. Zou meer dan de helft van Nederland onder water staan als er geen dijken zijn?
   
3. {(bz Als er geen dijken zijn), hz zou meer dan de helft van Nederland onder water staan}.
   
4. {hz Zonder dijken zou meer dan de helft van Nederland onder water staan}.
   
5. pv = zou
   
6. ow = meer dan de helft van Nederland
   
7. wg = zou staan
   
8. bwb = Zonder dijken, onder water
   
9. Dus: Als er geen dijken zijn = bwb-zin

Leerdoelen

• Ik weet wat een enkelvoudige zin is.
  
• Ik weet wat een samengestelde zin is.
  
• Ik weet wat een hoofdzin is en hoe ik deze kan herkennen.
  
• Ik weet wat een bijzin is en hoe ik deze kan herkennen. 

Afsluiting

VH2/HK2 - Nederlands

Bedankt voor jullie aandacht vandaag!

VH2/HK2 - Nederlands

Week 51 - les 2

Speeddates

Mevrouw Giesen

Agenda 

• Uitleg speeddate
• Groepjes bekendmaken
• Speeddaten!
• Afsluiting 

Leerdoelen

• Ik weet wat een werkwoordelijk gezegde is.
• Ik weet wat een naamwoordelijk gezegde is.
• Ik kan van een zin bepalen of deze zin een naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde bevat.
• Ik weet wat een bijvoeglijke bepaling is.
• Ik kan de bijvoeglijke bepalingen uit een zin halen.

Naamwoordelijk gezegde

Een naamwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin en een zinsdeel met een zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord dat iets zegt over het onderwerp. Het naamwoordelijk gezegde geeft een toestand aan: het onderwerp is/ wordt/ blijft/ blijkt/ lijkt/ schijnt/ heet iets.

play.blooket.com

Bijvoeglijke bepaling

Bijvoeglijke bepaling

In deze zinnen zijn de bijvoeglijke bepalingen vetgedrukt. Een bijvoeglijke bepaling (bijv .bep) geeft binnen een zinsdeel (!) extra informatie over de kern van dat zinsdeel (het belangrijkste woord). Die kern is een zelfstandig naamwoord (dirigent, applaus, jongens, trainingspak) of een voornaamwoord (Wie). In de voorbeeldzinnen is de kern steeds onderstreept.
Bijvoeglijke bepalingen kun je heel vaak weglaten uit een zin, maar de kern blijft altijd staan:
– De dirigent ontving na het concert een applaus.

Bijvoeglijke bepaling

Een bijvoeglijke bepaling kan vóór of achter het zelfstandig naamwoord staan.

Er kunnen ook meer bijvoeglijke bepalingen bij één kern horen.

Let op: lidwoorden (de), voornaamwoorden (dit, zijn) en telwoorden (sommige) zijn geen bijvoeglijke bepaling.

Bijvoeglijke bepaling

Een bijvoeglijke bepaling kan vóór of achter het zelfstandig naamwoord staan.

Er kunnen ook meer bijvoeglijke bepalingen bij één kern horen.

Let op: lidwoorden (de), voornaamwoorden (dit, zijn) en telwoorden (sommige) zijn geen bijvoeglijke bepaling.

Bijvoeglijke bepaling

Zo vind je de bijvoeglijke bepaling(en)

Zet streepjes tussen de zinsdelen.

Zoek van elk zinsdeel dat uit meerdere woorden bestaat, het belangrijkste woord, de kern, en bepaal de woordsoort.

Als de kern een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord is, noteer dan de woorden die extra informatie geven over de kern; dat zijn de bijvoeglijke bepalingen. 

Bijvoeglijke bepaling

Noteer die zo:

bijv.bep = oude → dirigent

bijv.bep = succesvolle → dirigent

bijv.bep = daverend → applaus

bijv.bep = stoere → jongens

bijv.bep = in deze klas → jongens

bijv.bep = oud → trainingspak

bijv.bep = van dit groepje → Wie

Leerdoelen

• Ik weet wat een werkwoordelijk gezegde is.
  
• Ik weet wat een naamwoordelijk gezegde is.
  
• Ik kan van een zin bepalen of deze zin een naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde bevat.
  
• Ik weet wat een bijvoeglijke bepaling is.
  
• Ik kan de bijvoeglijke bepalingen uit een zin halen.

Afsluiting

VH2/HK2 - Nederlands

Bedankt voor jullie aandacht vandaag!