psychogeriatrie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

psychogeriatrie

Dementie

• syndroom met cognitieve en/ of gedragsmatige symptomen waarbij het dagelijks functioneren is verstoord.
• voorbeelden: Alzheimer, vasculaire dementie, FTD, Lewy Body.

veel voorkomende symptomen

Vergeetachtigheid, Problemen met dagelijkse handelingen

Kwijtraken van spullen, Taalproblemen, Slecht inschattings- en beoordelingsvermogen, Terugtrekken uit sociale situaties , Onrust en slaapproblemen, Desoriëntatie in tijd en plaats, Verandering van persoonlijkheid en gedrag: onrustig, bozig, angstig, achterdochtig, apathisch, Ongeremd zijn, ongepaste opmerkingen maken, Depressief, Incontinentie, vermagering, etc...

Dementie kan verward worden met twee andere vormen/ziektebeeld, welke?

Hoe lang duurt het ziektebeeld?

Tenminste 2 weken tot jaren

Jaren

Uren tot dagen, max. 1 maand

Depressie

Delier

Dementie

Depressie

Depressie is het meest voorkomende psychiatrische ziektebeeld bij ouderen. Een kwart van de 65-plussers ervaart depressieve klachten. Bij mensen met dementie blijkt 25-35% depressieve klachten te hebben. Uit onderzoek blijkt dat ouderen in verzorgingshuizen en verpleeghuizen gemiddeld meer depressieve klachten hebben dan bijvoorbeeld ouderen die thuis wonen.

Depressie bij ouderen is soms lastig te herkennen. Vaak zie je dat er lichamelijke klachten zijn, zoals vermoeidheid en gewichtsverlies, maar er is dan bijvoorbeeld geen sprake van somberheid. Sommige groepen ouderen lopen meer risico om depressief te raken.

Vasculaire dementie

Wordt veroorzaak door problemen in de doorbloeding van de hersenen. (bijvoorbeeld: na een beroerte)

Kenmerken :

• Het ziekteverloop gaat in de meeste gevallen in sprongen; bij elk infarct wordt het een stukje slechter
• Bij vasculaire dementie zijn de symptomen afhankelijk van de gebieden die getroffen zijn
• Wanneer de vasculaire dementie ernstige vormen aanneemt, lijkt het ziektebeeld op de ziekte van Alzheimer

Wat is specifiek bij de ziektebeelden Fronto temporale dementie en Lewy Body ?

1. Het ontstaat meestal op latere leeftijd
2. Het ontstaat meestal op jonge leeftijd

Opdracht

Maak een mindmap van de 4 vormen van dementie:

Alzheimer, vasculaire dementie, FTD en Lewy Body

Kijk het filmpje voor meer informatie over de vormen van dementie.

Dementie

Dementie is een progressieve hersenziekte, waarbij hersencellen krimpen of verbindingen raken beschadigd. Dit veroorzaakt een geheugenstoornis.

Stadia:

1. Beginnende dementie

2. Matig ernstige dementie

3. Ernstige dementie, cliënt is volledig afhankelijk

4. Ernstige dementie, spreekt nauwelijks en ligt in foetushouding.

Dementie is:

• De achteruitgang van het denkvermogen en verandering van het gedrag
• Een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes

• Meest bekende:

1. Alzheimer
2. Vasculaire dementie
3. Frontotemporale dementie
4. Lewy body dementie

diagnosestelling

alleen bij 2 of meer van de volgende functies afwijkend zijn:

• persoonlijkheid en gedrag
• taal
• vermogen complexe taken uit te voeren
• inschattingsvermogen
• waarneming en verwerking
• vermogen van nieuwe informatie opslaan en onthouden

cognitieve stoornis.
wat betekent afasie?

1. niet herkennen van objecten
2. stoornis in denken
3. stoornis in de taal
4. stoornis in uitvoeren van motorische handelingen

cognitieve stoornis.
wat betekent apraxie

1. stoornis in uitvoeren van motorische handelingen
2. stoornis in het denken
3. niet herkennen van objecten
4. stoornis in de taal

cognitieve stoornis.
wat betekent agnosie

1. stoornis in uitvoeren van motorische handelingen
2. stoornis in denken
3. niet herkennen van objecten
4. stoornis in de taal

cognitieve stoornis.
wat betekent problemen met uitvoerende functies? (meerdere antwoorden mogelijk)

1. denken
2. plannen
3. lopen
4. logisch redeneren

COGNITIE

Zoek uit wat cognitie betekent

test

• jullie krijgen zo een slide te zien met meerdere voorwerpen.
• deze blijft 30 seconden zichtbaar.
• daarna krijgen jullie 2 minuten om zoveel mogelijk voorwerpen op te schrijven vanuit je geheugen.
• noteer het voorwerp en de kleur.
• wacht met opschrijven totdat de ik dat zeg (eerlijke test is het leukst).

start

begin nu met schrijven...

controle...

hoeveel had je er goed?

jullie hebben nu gebruik gemaakt van.....?

1. werk geheugen
2. permanent geheugen
3. automatisch geheugen
4. selectief geheugen

Opdracht

Zoek op wat:

- werk geheugen is

- permanent geheugen is

- automatisch geheugen is

- selectief geheugen is

werk geheugen

(maximaal) 7 voorwerpen.

(maximaal) 1 minuut opgeslagen.

is te trainen naar meer opslag.

bij belangrijke zaken wordt het opgeslagen in het permanente geheugen.

4 stadia van dementie

ouderen met dementie merken in het begin van hun ziektebeeld dat ze aan het dementeren zijn

1. waar
2. niet waar

zorg aanbod

welke zorg geef je?

wat zijn de aandachtspunten?

bedreigde ik

Fase 1, de bedreigde ik (milde fase, vroege fase): Proberen het gevoel van angst en onveiligheid te verminderen. Daarnaast beroep doen op vaardigheden die niet achteruit zijn gegaan, de cliënt informeren over de concrete werkelijkheid om hem heen (realiteit oriëntatie).

verdwaalde ik

Fase 2, de verdwaalde ik (milde tot matige fase): Houvast bieden, de dagelijkse leefomgeving structureren. Verder zoveel mogelijk aansluiten bij de interesses en behoeften van de cliënt.

verborgen ik

Fase 3 de verborgen ik (matige tot ernstige fase): Aanbod aansluiten op de directe zintuiglijke behoeften (warmte, rust, prettige sfeer) en beleving (warm/koud, honger/dorst, pijn) van de cliënt. Verder rustige, prikkelarme leefomgeving creëren.

verzonken ik

Fase 4 de verzonken ik (ernstige fase, late fase): Inspelen op de lichamelijke behoeften, lichamelijk contact maken (koesteren), praten (zacht, rustig - de woorden zijn niet belangrijk), prettige zintuiglijke prikkels aanbieden.

emoties

Zorgvragers met dementie verliezen de controle over hun emoties .

Ervaring van gripsverlies en onomkeerbaarheid wat angst opwekt.

Dementie kent meerdere uitingen van gedrag.

uitingen van gedrag

preserveren: steeds zelfde vraag stellen en dit niet doorhebben.

confabuleren: verhalen aanvullen waardoor deze niet meer kloppen.

hoarding: verzamelen en opbergen van voorwerpen op een voor hen veilige plek.

achterdocht: wantrouwen in de omgeving.

decorumverlies: vergeten van manieren en omgangsvormen.

onderzoeken

• anamnese en lichamelijk onderzoek
• MMSE (functioneringstest op taal, geheugen en concentratie)
• neuropsychologisch onderzoek
• bloedonderzoek
• EEG
• beeldvormend onderzoek
• ruggenprik (afname liquor)

medicamenteuze behandeling

het kan niet worden genezen maar wel geremd. d.m.v.:

• hallucinatie remmers
• bloedverdunners
• medicatie voor onderliggende aandoening (bijv. extra vit. D)
• anxiolytica (angst en onrust remmers)

Opdracht

Zoek op welke behandelingen er mogelijk zijn bij een depressie

zorg bij depressie

• zorg voor een structuur (op tijd opstaan e.d.).
• positieve houding.
• bied een luisterend oor aan.
• geen discussies aan gaan.
• speel juist in op emoties.

wat is een delier?

delier

Een acute stoornis in bewustzijn en aandacht.

bijkomende stoornissen in taal, geheugen of waarneming.

Wordt uitgelokt door een lichamelijk disbalans (bv blaas- of longontsteking).

Genezen door onderliggende oorzaak aan te pakken.

vandaag behandeld

zorgvragers met:

• dementie
  
• depressie
  
• delier

euthanasie en dementie

• Het moet een weloverwogen en vrijwillig verzoek zijn met uitzichtloos lijden.
• De arts moet de cliënt goed hebben ingelicht.
• Cliënt moet overtuigd zijn dat er geen andere oplossing is.
• Minimaal 2 artsen betrokken bij het proces.
• De levensbeëindiging moet medisch zorgvuldig zijn uitgevoerd.

vandaag behandeld

• dementie
• depressie
• delier

lesdoelen

je kunt omschrijven wat dementie is

je kent de verschillende vormen van dementie

je hebt kennis van de 4 stadia van dementie

je kunt de begrippen depressie en delier omschrijven.